گنجور

شمارهٔ ۵۵ - جهاد اکبر

شب در بساط احرار از التفات سردار
کنیاک بود بسیار تریاک بود بی مر
هر کس به نشوه‌ای تاخت با نشوه کار خود ساخت
من هم زدم به وافور از حد خود فزون تر
تریاک مُفت دیدم هی بستم و کشیدم
غافل که صبح آن شب آید مرا چه بر سر
گشت از وفور وافور یُبس مزاج موفور
چونان که صبح ماندم در مستراح مضطر
تریاکیان الدنگ سازند سنده را سنگ
چون قافیه شود تنگ وسعت فُتد به مَدبر
یک ربع مات بودم زان پس به جد فزودم
تا جای تو نمودم خالی من ای برادر
تا سیل خون نیامد سنده برون نیامد
چیزی ز کون نیامد جز پشکل محجر
الحق که ریدن ما تریاکیان بدبخت
باشد جهاد با نفس یعنی جهاد اکبر

اطلاعات

وزن: مفعول فاعلاتن مفعول فاعلاتن (مضارع مثمن اخرب)
قالب شعری: قطعه
منبع اولیه: همراهان گنجور

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

شب در بساط احرار از التفات سردار
کنیاک بود بسیار تریاک بود بی مر
هوش مصنوعی: در شب، در میان آزادی‌خواهان، توجه سردار به نوعی نوشیدنی الکلی و همچنین مقدار زیادی تریاک وجود داشت که هیچ گونه مرزی نداشت.
هر کس به نشوه‌ای تاخت با نشوه کار خود ساخت
من هم زدم به وافور از حد خود فزون تر
هوش مصنوعی: هر کسی به طریقی به خوشی و سرمستی خود پرداخته و راهی برای به دست آوردن شادی‌اش پیدا کرده است. من هم با استفاده از مواد مخدر از حد خود فراتر رفتم و به دنبال لذت بیشتری بودم.
تریاک مُفت دیدم هی بستم و کشیدم
غافل که صبح آن شب آید مرا چه بر سر
هوش مصنوعی: من تریاک را به راحتی پیدا کردم و مدام از آن استفاده کردم، غافل از اینکه صبح روز بعد چه سرنوشتی در انتظار من خواهد بود.
گشت از وفور وافور یُبس مزاج موفور
چونان که صبح ماندم در مستراح مضطر
هوش مصنوعی: به دلیل پرخوری و انباشت غذا، حال مَزاجم به شدت بد شده است، به گونه‌ای که در صبح در وضعیت ناخوشایندی در دست bathroom ماندم.
تریاکیان الدنگ سازند سنده را سنگ
چون قافیه شود تنگ وسعت فُتد به مَدبر
هوش مصنوعی: افرادی که تحت تأثیر مواد مخدر قرار دارند، در شرایط سختی قرار می‌گیرند و از خود رفتارهای ناپسندی نشان می‌دهند. آن‌ها وقتی قافیه یا وضعیت‌شان نامناسب می‌شود، احساس می‌کنند که در تنگنا هستند و نمی‌توانند به درستی عمل کنند.
یک ربع مات بودم زان پس به جد فزودم
تا جای تو نمودم خالی من ای برادر
هوش مصنوعی: مدتی در فکر بودم و به عمق آن موضوع فکر می‌کردم. سپس به جدیت و کوشش بیشتری پرداختم تا جای تو را خالی احساس کنم، ای برادر.
تا سیل خون نیامد سنده برون نیامد
چیزی ز کون نیامد جز پشکل محجر
هوش مصنوعی: تا وقتی که سیل خون نیاید، هیچ چیز از دامن زمین بیرون نمی‌آید جز فضولات و زباله‌ها.
الحق که ریدن ما تریاکیان بدبخت
باشد جهاد با نفس یعنی جهاد اکبر
هوش مصنوعی: به راستی که انسان‌های بدبختی چون ما که به تریاک وابسته‌ایم، در حقیقت نبرد با نفس خود، بزرگ‌ترین جهاد است.

حاشیه ها

1400/10/11 19:01
عرفان عرفانی

الحق که باید ایرج میرزا رو سعدی نو خواند

در خمین قطعه ای که مضمونی مبتذل داره، چنان در بکاربستن آرایه ها حسن سلیقه  بخرج داده که آدم انگشت بدهن میمونه

1401/12/08 13:03
شاهرخ ابراهیمی

آن شخص که ملقب به جهاد اکبر بوده چه کاری کرده یا چه گفته بوده که ایرج میرزا اینطور پاسخش را داده است؟

1402/03/15 06:06
مهر و ماه

شاهرخ جان شخص که نبوده

جهاد با نفس رو جهاد اکبر نامیده اند

معنی: جهاد با نفس بزرگترین جهاد است...