گنجور

بخش ۲۳۸ - به شاخ زندگی ما نمی ز تشنه لبی است

به شاخ زندگی ما نمی ز تشنه لبی است
تلاش چشمهٔ حیوان دلیل کم طلبی است
حدیث دل به که گویم چه راه بر گیرم
که آه بی اثر است و نگاه بی ادبی است
غزل به زمزمه خوان پرده پست تر گردان
هنوز نالهٔ مرغان نوای زیر لبی است
متاع قافلهٔ ما حجازیان بردند
ولی زبان نگشائی که یار ما عربی است
نهال ترک ز برق فرنگ بار آورد
ظهور مصطفوی را بهانه بولهبی است
مسنج معنی من در عیار هند و عجم
که اصل این گهر از گریه های نیم شبی است
بیا که من ز خم پیر روم آوردم
می سخن که جوان تر ز باده عنبی است

اطلاعات

وزن: مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن (مجتث مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: غزل/قصیده/قطعه
منبع اولیه: سایت علامه اقبال

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

به شاخ زندگی ما نمی ز تشنه لبی است
تلاش چشمهٔ حیوان دلیل کم طلبی است
هوش مصنوعی: تلاش و کوشش ما در زندگی مانند آبی است که به شاخ و برگ آن نمی‌رسد، و این نشان می‌دهد که رغبت و طلب ما از زندگی کم است.
حدیث دل به که گویم چه راه بر گیرم
که آه بی اثر است و نگاه بی ادبی است
هوش مصنوعی: چه بگویم از حال دل خود؟ چه راهی باید در پیش بگیرم؟ زیرا آهی که از دل بر می‌آید بی‌اثر است و نگاه کردن به دیگران نیز بی‌ادبانه به نظر می‌رسد.
غزل به زمزمه خوان پرده پست تر گردان
هنوز نالهٔ مرغان نوای زیر لبی است
هوش مصنوعی: غزل را با صدای آرام‌تری بخوان و هنوز صدای ناله پرندگان مثل یک آهنگ زیر لب شنیده می‌شود.
متاع قافلهٔ ما حجازیان بردند
ولی زبان نگشائی که یار ما عربی است
هوش مصنوعی: کالا و بار ما را حجاز نشینان بردند، اما ما هیچ صحبت نکردیم زیرا دوست ما عربی زبان است.
نهال ترک ز برق فرنگ بار آورد
ظهور مصطفوی را بهانه بولهبی است
هوش مصنوعی: درختی که از سرما و رعد و برق اروپا رشد کرده، ظهور پیامبر را بهانه‌ای برای خود می‌داند.
مسنج معنی من در عیار هند و عجم
که اصل این گهر از گریه های نیم شبی است
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که برای درک من و شخصیت واقعی‌ام، به نشانه‌ها و ویژگی‌های فرهنگی هندی و فارسی نگاه نکنید. اصل داستان و حقیقت وجود من از درد و اندوهی ریشه می‌گیرد که در نیمه‌شب‌ها به وجود آمده است.
بیا که من ز خم پیر روم آوردم
می سخن که جوان تر ز باده عنبی است
هوش مصنوعی: بیا تا از شراب کهنه‌ای که از پیرمرد گرفته‌ام، نوش جان کنیم؛ چرا که این نوشیدنی جوان‌تر و بهتر از شراب انگور است.