گنجور

بخش ۲۳۶ - فریب کشمکش عقل دیدنی دارد

فریب کشمکش عقل دیدنی دارد
که میر قافله و ذوق رهزنی دارد
نشان راه ز عقل هزار حیله مپرس
بیا که عشق کمالی ز یک فنی دارد
فرنگ گرچه سخن با ستاره میگوید
حذر که شیوهٔ او رنگ جوزنی دارد
ز مرگ و زیست چه پرسی درین رباط کهن
که زیست کاهش جان مرگ جانکنی دارد
سر مزار شهیدان یکی عنان در کش
که بی زبانی ما حرف گفتنی دارد
دگر بدشت عرب خیمه زن که بزم عجم
می گذشته و جام شکستنی دارد
نه شیخ شهر نه شاعر نه خرقه پوش اقبال
فقیر راه نشین است و دل غنی دارد

اطلاعات

وزن: مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن (مجتث مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: غزل/قصیده/قطعه
منبع اولیه: سایت علامه اقبال

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

فریب کشمکش عقل دیدنی دارد
که میر قافله و ذوق رهزنی دارد
هوش مصنوعی: تضاد و چالش‌های عقل بسیار جذاب و قابل مشاهده است؛ چون در این بین، هدایت‌گرِ راه باهوش و هوشمند است و همچنین، هنر نیرنگ زدن و فریب دادن نیز در وجودش محسوس است.
نشان راه ز عقل هزار حیله مپرس
بیا که عشق کمالی ز یک فنی دارد
هوش مصنوعی: عقل نمی‌تواند تمام رموز و راه‌های عشق را به تو نشان دهد، بنابراین بی‌خود وقت خود را صرف نپرسیدن و جستجوی طرح و نقشه نکن. چرا که عشق با توانایی خاص خود، به اوج کمال و زیبایی می‌رسد.
فرنگ گرچه سخن با ستاره میگوید
حذر که شیوهٔ او رنگ جوزنی دارد
هوش مصنوعی: هرچند فرنگ (غرب) در کلام خود به ظرافت و زیبایی می‌پردازد، اما باید احتیاط کرد، زیرا روش او ممکن است فریبنده و سطحی باشد.
ز مرگ و زیست چه پرسی درین رباط کهن
که زیست کاهش جان مرگ جانکنی دارد
هوش مصنوعی: این بیت به ما می‌گوید که چرا از مرگ و زندگی در این دنیای قدیمی سوال می‌کنی، زیرا زندگی در واقع کاهش جان است و مرگ هم نوعی جان کنی. به عبارتی، زندگی و مرگ هر دو بخشی از تجربه انسانی هستند و هر دو در روند زندگی تاثیرگذارند.
سر مزار شهیدان یکی عنان در کش
که بی زبانی ما حرف گفتنی دارد
هوش مصنوعی: بر سر مزار شهیدان، بند reins را به دست بگیر و به خاطر داشته باش که اگر چه زبانمان قاصر است، اما دل‌مان حرف‌هایی برای گفتن دارد.
دگر بدشت عرب خیمه زن که بزم عجم
می گذشته و جام شکستنی دارد
هوش مصنوعی: عرب دیگر در بیابان به برپایی خیمه مشغول است، در حالی که در میهمانی پارسیان، که در حال برگزاری است، جامی از شراب شیشه‌ای وجود دارد که ممکن است بشکند.
نه شیخ شهر نه شاعر نه خرقه پوش اقبال
فقیر راه نشین است و دل غنی دارد
هوش مصنوعی: لازم نیست که شخصیتی خاص مانند یک شیخ یا شاعر داشته باشی یا به ظاهری مثل پوشیدن خرقه توجه کنی. در واقع، فردی که حتی زندگی ساده‌ای دارد و در گوشه‌ای نشسته، می‌تواند دل و روحی غنی و پر از نعمت داشته باشد. واقعیات زندگی و ثروت درونی او از ظواهرش مهم‌تر است.