گنجور

بخش ۲۱۳ - طیاره

سر شاخ گل طایری یک سحر
همی گفت با طایران دگر
«ندادند بال آدمی زاده را
زمین گیر کردند این ساده را»
بدو گفتم ای مرغک باد سنج
اگر حرف حق با تو گویم مرنج
ز طیاره ما بال و پر ساختیم
سوی آسمان رهگذر ساختیم
چه طیاره آن مرغ گردون سپر
پر او ز بال ملک تیز تر
به پرواز شاهین به نیرو عقاب
به چشمش ز لاهور تا فاریاب
بگردون خروشنده و تند جوش
میان نشیمن چو ماهی خموش
خرد ز آب و گل جبرئیل آفرید
زمین را بگردون دلیل آفرید
چو آن مرغ زیرک کلامم شیند
مرا یک نظر آشنایانه دید
پرش را به منقار خارید و گفت
که من آنچه گوئی ندارم شگفت
مگر ای نگاه تو بر چون و چند
اسیر طلسم تو پست و بلند
«تو کار زمین را نکو ساختی
که با آسمان نیز پرداختی»
سعدی

اطلاعات

وزن: فعولن فعولن فعولن فعل (متقارب مثمن محذوف یا وزن شاهنامه)
منبع اولیه: سایت علامه اقبال

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

سر شاخ گل طایری یک سحر
همی گفت با طایران دگر
هوش مصنوعی: در صبح زود، پرنده‌ای روی شاخه گل نشسته بود و با سایر پرندگان صحبت می‌کرد.
«ندادند بال آدمی زاده را
زمین گیر کردند این ساده را»
هوش مصنوعی: آدمی را از پرواز و پیشرفت محروم کردند و او را در وضعیت سختی قرار دادند.
بدو گفتم ای مرغک باد سنج
اگر حرف حق با تو گویم مرنج
هوش مصنوعی: به او گفتم، ای پرنده‌ای که در آسمان پرواز می‌کنی، اگر راست بگویم و حرف حق را بیان کنم، ناراحت نشو.
ز طیاره ما بال و پر ساختیم
سوی آسمان رهگذر ساختیم
هوش مصنوعی: ما از پرواز خود بال و پر ساخته‌ایم و راهی به سوی آسمان ایجاد کرده‌ایم.
چه طیاره آن مرغ گردون سپر
پر او ز بال ملک تیز تر
هوش مصنوعی: این جمله به توصیف یک موجود پرنده می‌پردازد که بسیار قوی و سریع است و می‌تواند از دیگر پرندگان و حتی از پرندگان آسمانی مانند فرشته‌ها نیز برتر باشد. این پرنده نشان‌دهنده قدرت و توانمندی است و به نوعی برتری خود را نسبت به سایرین به نمایش می‌گذارد.
به پرواز شاهین به نیرو عقاب
به چشمش ز لاهور تا فاریاب
هوش مصنوعی: شاهینی با قدرت پرواز بالا و با نیرویی همچون عقاب، از لاهور تا فاریاب را زیر نظر دارد.
بگردون خروشنده و تند جوش
میان نشیمن چو ماهی خموش
هوش مصنوعی: میان نشیمن، مانند ماهی که ساکت است، در حالی که آب خروشان و تند در حال حرکت است، باید با آرامش و سکوت زندگی کرد.
خرد ز آب و گل جبرئیل آفرید
زمین را بگردون دلیل آفرید
هوش مصنوعی: عقل و خرد از مواد اولیه‌ای مانند آب و گل توسط جبرئیل خلق شد و زمین را به شکل معنا و دلیل به وجود آورد.
چو آن مرغ زیرک کلامم شیند
مرا یک نظر آشنایانه دید
هوش مصنوعی: وقتی آن پرنده زیرک صحبت‌های من را می‌شنید، با یک نگاه آشنا به من نگریست.
پرش را به منقار خارید و گفت
که من آنچه گوئی ندارم شگفت
هوش مصنوعی: پرنده‌ای به منقار خود چیزی را خاراند و گفت که من آنچه را تو می‌گویی ندارم، این برایم عجیب است.
مگر ای نگاه تو بر چون و چند
اسیر طلسم تو پست و بلند
هوش مصنوعی: نگاه تو به مانند جادوگری است که نه تنها تسلط دارد بر آنچه در اطرافش می‌گذرد، بلکه می‌تواند به سادگی افراد را تحت تأثیر قرار دهد و دنیای آن‌ها را تغییر دهد. نگاهی که به شدت قدرتمند و شگفت‌انگیز است و همه چیز را در دام خود گرفتار می‌کند.
«تو کار زمین را نکو ساختی
که با آسمان نیز پرداختی»
هوش مصنوعی: تو کارهای دنیا را به خوبی انجام دادی به گونه‌ای که با مسائل آسمانی هم به خوبی کنار آمدی.
سعدی
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که انسان باید امیدوار باشد و از یأس و ناامیدی دوری کند، زیرا زندگی همیشه تغییر می‌کند و حتی در سخت‌ترین شرایط نیز باید به یافتن راه حل و بهبود اوضاع ادامه داد. در حقیقت، با تلاش و صبر می‌توان بر مشکلات غلبه کرد و به آرامش و خوشبختی رسید.