اقبال لاهوریبخش ۶ - در بیان اینکه خودی از سؤال ضعیف میگردد
ای فراهم کرده از شیران خراج
گشتهای روبه مزاج از احتیاج
خستگی های تو از ناداری است
اصل درد تو همین بیماری است
میرباید رفعت از فکر بلند
میکشد شمع خیال ارجمند
از خم هستی می گلفام گیر
نقد خود از کیسهٔ ایام گیر
خود فرود آ از شتر مثل عمر
الحذر از منت غیر الحذر
تابکی دریوزهٔ منصب کنی
صورت طفلان ز نی مرکب کنی
فطرتی کو بر فلک بندد نظر
پست می گردد ز احسان دگر
از سؤال، افلاس گردد خوارتر
از گدائی گَدیهگر نادارتر
از سؤال آشفته اجزای خودی
بی تجلی نخل سینای خودی
مشت خاک خویش را از هم مپاش
مثل مه رزق خود از پهلو تراش
گرچه باشی تنگروز و تنگبخت
در ره سیلِ بلا افکنده رخت
رزق خویش از نعمت دیگر مجو
موج آب از چشمهٔ خاور مجو
تا نباشی پیش پیغمبر خجل
روز فردائی که باشد جان گسل
ماه را روزی رسد از خوان مهر
داغ بر دل دارد از احسان مهر
همت از حق خواه و با گردون ستیز
آبروی ملت بیضا مریز
آنکه خاشاک بتان از کعبه رُفت
مرد کاسب را «حبیب الله» گفت
وای بر منتپذیر خوانِ غیر
گردنش خَمگشتهٔ احسانِ غیر
خویش را از برقِ لطفِ غیر سوخت
با پشیزی مایهٔ غیرت فروخت
ای خُنُک آن تشنه کاندر آفتاب
مینخواهد از خضر یک جام آب
تر جبین از خجلتِ سائل نشد
شکل آدم ماند و مُشتِ گِل نشد
زیر گردون آن جوان ارجمند
میرود مثل صنوبر سربلند
در تهیدستی شود خوددارتر
بخت او خوابیده، او بیدارتر
قُلزُم زنبیل سیلِ آتش است
گر ز دست خود رسد شبنم، خوشست
چون حباب از غیرت مردانه باش
هم به بحر اندر نگون پیمانه باش
بخش ۵ - در بیان اینکه خودی از عشق و محبت استحکام می پذیرد: نقطهٔ نوری که نام او خودی استبخش ۷ - در بیان اینکه چون خودی از عشق و محبت محکم میگردد ، قوای ظاهره و مخفیه نظام عالم را مسخر می سازد: از محبت چون خودی محکم شود
اطلاعات
وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: سایت علامه اقبال
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
حاشیه ها
1395/07/28 15:09
امید
بیتی که میگه
ای فراهم کرده از شیران خراج
در عامیانه اینجور جا افتاده:
آنچه شیران را کند روبه مزاج / احتیاج است احتیاج است احتیاج
1399/11/18 10:02
میلاد
دوست عزیز
انکه شیران را کند روبه مزاج از وحشی بافقی هستش که اینجا اقبال لاهوری به شکلی زیبا تضمین اورده
1400/10/13 04:01
شروین پاداشپور
سلام
من در اشعار«وحشی بافقی» در«گنجور» این بیت که نوشتید را پیدا نکردم. اگر نشانی صفحهی مورد نظر را بفرمائید، سپاسگزار میشوم.
1403/05/22 09:07
احمد رحمتبر
آنچه شیران را کند روبه مزاج
احتیاج است، احتیاج است، احتیاج
این بیت در واژهنامه دهخدا، زیر مدخل «روبه مزاج» آمده است و نام شاعر را مولانا نوشته است.