اقبال لاهوریبخش ۴ - دربیان اینکه حیات خودی از تخلیق و تولید مقاصد است
زندگانی را بقا از مدعا ست
کاروانش را درا از مدعا ست
زندگی در جستجو پوشیده است
اصل او در آرزو پوشیده است
آرزو را در دل خود زنده دار
تا نگردد مشت خاک تو مزار
آرزو جانِ جهانِ رنگ و بوست
فطرتِ هر شیٔ امینِ آرزو ست
از تمنّا رقصِ دل در سینه ها
سینه ها از تابِ او آئینه ها
طاقتِ پرواز بخشد خاک را
خضر باشد موسیِ ادراک را
دل ز سوز آرزو گیرد حیات
غیر حق میرد چو او گیرد حیات
چون ز تخلیقِ تمنّا باز ماند
شهپرش بشکست و از پرواز ماند
آرزو هنگامهآرای خودی
موجِ بیتابی ز دریای خودی
آرزو صیدِ مقاصد را کمند
دفترِ افعال را شیرازهبند
زنده را نفی تمنّا مرده کرد
شعله را نقصانِ سوز افسرده کرد
چیست اصل دیدهٔ بیدار ما
بست صورت لذتِ دیدار ما
کبکپا از شوخئ رفتار یافت
بلبل از سعی نوا منقار یافت
نی برون از نیستان آباد شد
نغمه از زندانِ او آزاد شد
عقلِ ندرتکوش و گردونتاز چیست
هیچ میدانی که این اعجاز چیست
زندگی سرمایهدار از آرزوست
عقل از زائیدگانِ بطن اوست
چیست نظمِ قوم و آئین و رسوم
چیست رازِ تازگیهای علوم
آرزوئی کو بزورِ خود شکست
سر ز دل بیرون زد و صورت به بست
دست و دندان و دماغ و چشم و گوش
فکر و تخییل و شعور و یاد و هوش
زندگی مرکب چو در جُنگاه باخت
بهر حفظ خویش این آلات ساخت
آگهی از علم و فن مقصود نیست
غنچه و گل از چمن مقصود نیست
علم از سامان، حفظِ زندگی است
علم از اسباب، تقویمِ خودی است
علم و فن از پیشخیزانِ حیات
علم و فن از خانهزادانِ حیات
ای، از رازِ زندگی بیگانه، خیز
از شرابِ مقصدی مستانه، خیز
مقصد، مثل سحر تابندهئی
ماسویٰ را آتشِ سوزندهئی
مقصدی از آسمان بالاتری
دلربائی، دلستانی، دلبری
باطلِ دیرینه را غارتگری
فتنه در جِیبی، سراپا محشری
ما ز تخلیقِ مقاصد زندهایم
از شعاعِ آرزو تابندهایم
بخش ۳ - در بیان اینکه اصل نظام عالم از خودی است و تسلسل حیات تعینات وجود بر استحکام خودی انحصاردارد: پیکر هستی ز آثار خودی استبخش ۵ - در بیان اینکه خودی از عشق و محبت استحکام می پذیرد: نقطهٔ نوری که نام او خودی است
اطلاعات
وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: سایت علامه اقبال
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
حاشیه ها
1391/01/14 14:04
افغان
زندگی در جستجو پوشیده است
اصل او در رزو پوشیده است
به جای آرزو (روزو) نوشته شده است .
1391/03/31 01:05
رسته
بیت 2
غلط : رزو
درست: آرزو
بیت 3
غلط : رزو
درست: آرزو
بیت 4:
غلط : رزو
درست: آرزو
بیت 5
غلط : ئینه
درست : آئیئه
1396/03/29 23:05
آقای افغان راست میگویند در چندین جای آرزو را رزو نوشته اید، چرا این اشتباهات را اصلاح نمیکنید؟ اگر پیامهای مردم برای تان میرسد لطف نموده اشتباهات را اصلاح کنید. ممنون شما.