گنجور

بخش ۲۲ - حکایت در دریا شدن مرد صادق

عاشقی در موج دریایی فتاد
عاقلی از ساحلش آواز داد
گفتش ای مسکین برون آرم تو را‌؟
یا چنین سرگشته بگذارم تو را‌؟
پاسخش این داد کای روشن‌روان
گر ز من پرسی نه این دانم نه آن
بر مراد خود نخواهم یک نفس
زانکه مقصودم مراد اوست بس
چون ز حق کردی رضای خود طلب
حکم او را هم رضا ده روز و شب
گر رضای خویش می‌خواهی خطاست
چون تو راضی گشتی او را هم رضاست
زهر ناکامی همی‌خور بی‌گِله
هر گدایی را کجا این حوصله‌!
در طریقت منزل اعلاست این
منتهای جاهدوافیناست این
چون نسیم این چمن پیدا شود
بلبل جان در قفس گویا شود
سالک از اول نه بشناسد مقام
انس او با طاعت و ذکر مدام
آنکه صاحب حال باشد نام او
با صفات حق بود آرام او
وانکه او را اُنس با نام خداست
بحر تمکین است و غواص فناست

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: کتابخانهٔ تصوف

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

عاشقی در موج دریایی فتاد
عاقلی از ساحلش آواز داد
هوش مصنوعی: عاشقی در دریا غرق شده بود و عاقل از ساحل به او پیام می‌داد.
گفتش ای مسکین برون آرم تو را‌؟
یا چنین سرگشته بگذارم تو را‌؟
هوش مصنوعی: گفت: ای بیچاره، آیا می‌خواهی تو را بیرون ببرم؟ یا اینکه همین‌طور سرگردان رهایت کنم؟
پاسخش این داد کای روشن‌روان
گر ز من پرسی نه این دانم نه آن
هوش مصنوعی: او به من پاسخ داد که ای روشنی دل، اگر از من بپرسی، نه این را می‌دانم و نه آن را.
بر مراد خود نخواهم یک نفس
زانکه مقصودم مراد اوست بس
هوش مصنوعی: من هرگز نمی‌خواهم به خواسته خود فکر کنم، زیرا هدف من رسیدن به خواسته اوست.
چون ز حق کردی رضای خود طلب
حکم او را هم رضا ده روز و شب
هوش مصنوعی: وقتی از خداوند خواسته‌های خود را طلب می‌کنی، بهتر است که در روز و شب، خود را به رضایت و خواست او نیز راضی کنی.
گر رضای خویش می‌خواهی خطاست
چون تو راضی گشتی او را هم رضاست
هوش مصنوعی: اگر به دنبال رضایت خود هستی، این اشتباه است؛ زیرا وقتی تو راضی شدی، او نیز راضی می‌گردد.
زهر ناکامی همی‌خور بی‌گِله
هر گدایی را کجا این حوصله‌!
هوش مصنوعی: در مواجهه با ناکامی‌ها و شکست‌ها، بهتر است بدون شکایت و گلایه آن‌ها را بپذیریم، زیرا برخی از افراد حتی توانایی تحمل این دشواری‌ها را هم ندارند.
در طریقت منزل اعلاست این
منتهای جاهدوافیناست این
هوش مصنوعی: در مسیر سیر و سلوک، تو به اوج و بالاترین مقام رسیده‌ای و این نهایت تلاش و زحمت مردم جهادگر است.
چون نسیم این چمن پیدا شود
بلبل جان در قفس گویا شود
هوش مصنوعی: زمانی که نسیم این گلزار به وزیدن می‌افتد، بلبل به نظر می‌آید که جانش در قفس زنده و امیدوار می‌شود.
سالک از اول نه بشناسد مقام
انس او با طاعت و ذکر مدام
هوش مصنوعی: سالک در آغاز راه نمی‌تواند مقام و منزلت خود را بشناسد، بلکه او باید با پرستش و یاد خدا به طور مداوم پیش برود تا به درک واقعی آن نائل شود.
آنکه صاحب حال باشد نام او
با صفات حق بود آرام او
هوش مصنوعی: کسی که در حالت خاصی قرار دارد و از ویژگی‌های الهی برخوردار است، آرامش او به نام خداوند است.
وانکه او را اُنس با نام خداست
بحر تمکین است و غواص فناست
هوش مصنوعی: کسی که به یاد و انس با نام خدا عادت کرده است، در دریای تسلط و توانایی است و غرق در شناخت واقعیات و فنا می‌شود.