شمارهٔ ۵۰ - بهاریات
بهار و باده و روی نگار خوش باشد
نوای بلبل و بانگ هزار خوش باشد
نگار موی میان در کنار، وقت صبوح
کنار سبزه، میان بهار خوش باشد
شراب در سر و مطرب حریف و ساقی مست
نگار در بر و گل در کنار خوش باشد
بهار خرم و جام شراب و نغمه ی چنگ
چگونه بی رخ آن غمگسار خوش باشد
هر آن کسی که چو من بلبل گلی گردد
اگر خورد ز غمش زخم خار خوش باشد
ز مشک بر ورق روی همچو برگ گلش
محقق است که خط غبار خوش باشد
میان مجلس اغیار و گفتگوی رقیب
اگر کرشمه کند چشم یار خوش باشد
به مجلسی که کشم جام زهر چون حیدر
ز دست او چو می خوشگوار خوش باشد
جفا و جور کش ای ناتوان که بر بنده
جفا و جور خداوندگار خوش باشد
شمارهٔ ۴۹ - و له ایضا: به حسرت از قفس سینه مرغ جان برودشمارهٔ ۵۱ - فی البدیهه: عروس گل چو به طرف چمن درآمد باز
اطلاعات
وزن: مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن (مجتث مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: چکامه
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
بهار و باده و روی نگار خوش باشد
نوای بلبل و بانگ هزار خوش باشد
هوش مصنوعی: بهار، شراب و چهرهی زیبا خوب و دلپذیر است، و آواز بلبل و صدای هزار جشن نیز دلنواز و خوشایند است.
نگار موی میان در کنار، وقت صبوح
کنار سبزه، میان بهار خوش باشد
هوش مصنوعی: دختر زیبایی که مویش را در کنار صورتش بزیبا گیسو کرده است، در وقت صبح بهاری، در کنار سبزه بسیار دلانگیز و خوشایند است.
شراب در سر و مطرب حریف و ساقی مست
نگار در بر و گل در کنار خوش باشد
هوش مصنوعی: لذت نوشیدن شراب و داشتن یک نوازنده همراه، در کنار معشوقی سرمست و گلی که در کنار است، بسیار خوشایند و دلنشین است.
بهار خرم و جام شراب و نغمه ی چنگ
چگونه بی رخ آن غمگسار خوش باشد
هوش مصنوعی: بهار زیبا و نوشیدن شراب و آواز چنگ چگونه میتواند بدون چهره آن محبوب غمگسار خوشایند باشد؟
هر آن کسی که چو من بلبل گلی گردد
اگر خورد ز غمش زخم خار خوش باشد
هوش مصنوعی: هر کسی که مانند من، بلبلی شود و با گل به سر و کار داشته باشد، اگر از غمهایش زخم خاری هم بخورد، این درد برای او خوشایند خواهد بود.
ز مشک بر ورق روی همچو برگ گلش
محقق است که خط غبار خوش باشد
هوش مصنوعی: این جمله به زیبایی و لطافت خطی اشاره دارد که از جوهر مشکی بر روی کاغذ نوشته شده و مانند گلبرگ است. این خط به قدری زیبا و دلانگیز است که میتواند به عنوان غباری خوشبو و دلپذیر توصیف شود.
میان مجلس اغیار و گفتگوی رقیب
اگر کرشمه کند چشم یار خوش باشد
هوش مصنوعی: در جمع افرادی که برای ما غریبند و در حال صحبت با رقیب هستیم، اگر چشم محبوب با ناز و کرشمه به ما نگاه کند، این بسیار دلانگیز و خوشایند خواهد بود.
به مجلسی که کشم جام زهر چون حیدر
ز دست او چو می خوشگوار خوش باشد
هوش مصنوعی: در اینجا شاعر به یک مجلسی اشاره دارد که همانند حضرت علی (ع) با قدرت و شجاعت خود در برابر مشکلات و ناملایمات قرار میگیرد و به دنبال آن، حتی با وجود تلخیهایی که ممکن است وجود داشته باشد، همچنان لذتبخش و خوشایند است. اشاره به جام زهر به عنوان یک نماد از سختیها و چالشهاست که در عین حال نمیتواند از جذابیت و شیرینی مجلس بکاهد.
جفا و جور کش ای ناتوان که بر بنده
جفا و جور خداوندگار خوش باشد
هوش مصنوعی: ای ناتوان، تحمل کن سختیها و بیرحمیها را؛ چون سختی و ظلمی که بر تو روا میدارند، بر بنده خداوندی میتواند خوشایند باشد.

حیدر شیرازی