گنجور

شمارهٔ ۴۲ - و له ایضا

طریق شب روی- ای دل!- ز دست نگذاری
اگر شبی سر زلف بتی به دست آری
شدی که لشکر دولت کنی مسخر خویش
ولی چه سود که بختت نمی دهد یاری
گهی چو طره به روی مهی پریشانی
گهی به سلسله ی دلبری گرفتاری
گهی بسان صراحی ز دیده خون ریزی
گهی به یاد لبی چون پیاله خونخواری
چو دف ز بس که قفا می خوری ز چنگ غمش
چو چنگ و نی بودت پیشه ناله و زاری
کنار جوی دلا! زین میان چو زنده دلان
که تا مراد دل خویش در کنار آری
به پای مرکب معشوق خویش چون حیدر
بباز سر به وفا گر سر وفا داری

اطلاعات

وزن: مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن (مجتث مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: چکامه

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

طریق شب روی- ای دل!- ز دست نگذاری
اگر شبی سر زلف بتی به دست آری
هوش مصنوعی: ای دل، اگر شبی با زیبایی در خواب یا دیدار مواجه شدی، باید این فرصت را مغتنم بشماری و هیچ‌گاه از دست ندهی.
شدی که لشکر دولت کنی مسخر خویش
ولی چه سود که بختت نمی دهد یاری
هوش مصنوعی: تو به قدرت و عظمت رسیده‌ای و می‌خواهی دیگران را تحت سلطه خود درآوری، اما چه فایده که بخت و اقبال به تو یاری نمی‌رساند.
گهی چو طره به روی مهی پریشانی
گهی به سلسله ی دلبری گرفتاری
هوش مصنوعی: گاهی همچون موهای رها بر روی ماه، دچار پریشانی می‌شوی و گاهی نیز در زنجیره‌ی عشق و دلبری اسیر می‌گردی.
گهی بسان صراحی ز دیده خون ریزی
گهی به یاد لبی چون پیاله خونخواری
هوش مصنوعی: گاهی مانند ظرفی که از آن خون می‌ریزد، اشک می‌ریزم و گاهی به یاد لبانی زنده‌کننده و زیبا اشک‌ریزان می‌شوم.
چو دف ز بس که قفا می خوری ز چنگ غمش
چو چنگ و نی بودت پیشه ناله و زاری
هوش مصنوعی: بیت به این معناست که وقتی به خاطر غم و اندوهی که داری، به طور مکرر به عقب برمی‌گردی (و دچار ناراحتی می‌شوی)، مانند موسیقی‌دانانی می‌شوی که فقط ناله و زاری را بلدند و دیگر سازهای زیبا را فراموش کرده‌اند. به عبارتی، به مرور زمان فقط درگیر غصه‌ها و رنج‌ها می‌شوی و از لذت‌ها و هنرهای زندگی دور می‌مانی.
کنار جوی دلا! زین میان چو زنده دلان
که تا مراد دل خویش در کنار آری
هوش مصنوعی: کنار جوی، ای دل! به تماشای زندگی بنشین و مانند کسانی که قلبشان زنده است، سعی کن آرزویت را به دست آوری و در کنار خود نگه‌داری.
به پای مرکب معشوق خویش چون حیدر
بباز سر به وفا گر سر وفا داری
هوش مصنوعی: در برابر عشق محبوب خود، باید همچون حیدر (علی) سر خود را فدای وفا کنی، اگر واقعاً به وفا و صداقت ایمان داری.