گنجور » حیدر شیرازی » دیوان مونس الارواح » غزلیات » شمارهٔ ۲

حیدر شیرازی

شمارهٔ ۲ - فی مدحه خلد الله سلطانه

خسرو خاور چو پنهان شد ز شاه زنگبار

پادشاه شام شد بر توسن گردون سوار

زورق زرین چو پنهان گشت در بحر محیط

کشتی سیمین روان گردید در دریای قار

پیر ازرق پوش را دامن پر از در و گهر

لیکن از رنگ شفق یاقوت بودش در کنار

چون نگه کردم کنار چرخ دیدم پر درم

همچو بر فرش زمرد ریخته برگ بهار

قرص زرین فلک تا در دل شب شد نهان

در فلک دیدم هزاران لعبت سیمین عذار

عقل کل انگشت حیرت برده در دندان فکر

از تعجب کین عجب قصری است پرنقش و نگار

او چنان بیدار و حیران بود و من در خواب خوش

دیدم ایوانی بخوبی خوشتر از دارالقرار

از سرافرازی فتاده عرش در پایش حقیر

وز بلندی گشته پیشش سدره پست و شرمسار

پرگل و ریحان و سنبل همچو بستان ارم

روشن و دلجوی و خرم همچو روی غمگسار

بر در و دیوار و سقفش جمله صورتهای خوش

دست مانی برده معنیها در آن صورت به کار

بادگیرش از بلندی برتر از هفت آسمان

و اندرو باد بهاری عطربیز و مشکبار

گرد ایوان بوستانی خوشتر از باغ ارم

پربهار و ارغوان و یاسمین و لاله زار

زآنکه تا عشاق را برگ نوا حاصل شود

بر سر هر گلبنی می خواند موسیقی هزار

تا به رقص آرد درخت بید و ساج و کاج و سرو

در میان بوستان دست طرب می زد چنار

بر مثال سلسبیل و کوثر از هر سو روان

جویهای سرد شیرین همچو نوش خوشگوار

دست قدرت از درختانش به صنع آویخته

سیب و زردآلو و امرود و به و نارنج و نار

حوض کوثر بر لبش دو تخت سلطانی زده

پایه شان بر رفته تر از نه سپهر باوقار

کوتوال چرخ هفتم آنکه کیوان نام اوست

بر در ایوان به دربانی نشسته روز بار

مشتری در وعظ و مریخ ایمن و خور بی خبر

زهره با چنگ و عطارد نی زن و مه پرده دار

مطربان در های و هوی و دلبران در گفت و گوی

صد هزاران شمع می افروخت از دست نگار

دف به قانون چون فغان می کرد از زخم قفا

چنگ و نای و عود و بربط ناله می کردند زار

مسکنی میمون و اجلاسی خوش و قومی شریف

ساعتی سعد و زمانی خوب و وقتی اختیار

همچو من کروبیان نه سپهر از خرمی

رقص می کردند و بودند از محبت بی قرار

حوریان هشت جنت جمله بیرون آمدند

و اندر آن مجلس باستادند از بهر نظار

بس که شب می ریخت مشک از آستین و جیب خویش

از زمین تا آسمان پر بود از مشک تتار

تاج دولت بر سر و بنشسته با بلقیس عهد

بر سر تخت سلیمان پادشاه کامکار

نصرت دنیا و دین، گردن فراز شرق و غرب

شاه یحیای مظفر، سایه ی پروردگار

بر سپهر لاجوردی قدسیان از خرمی

گوهر سیاره می کردند بر فرقش نثار

در جنان جاه و جلالت آنچنان صاحب قران

چون سزا دیدم بر او کردم دعای بی شمار

کردگارا! بر سر ما این چنین صاحب قران

در چنین جاه و جلالت تا ابد پاینده دار

همرهش بادا سعادت، همدمش بادا ظفر

همنشینش دولت و، نصرت قرین و، بخت یار

شاه چون نوشین روان آمد به گاه عدل و داد

وین وزیر زیرکش، بوزرجمهر روزگار

ملک یزد از دولتت همچون بهشت آراستند

و اندرو شادی کنانند از صغار و کبار

چشم زخم از ملک و از سلطان صفدر دور باد

زآنکه هستی عادل فرخنده و فرخ تبار

حاتم طایی که باشد پیش بذلت گاه جود؟

رستم دستان چه کوشد پیش حزمت وقت کار؟

در بر سلطان محمد پهلوان شرق و غرب

بر در تبریز بشکستی اخی در کارزار

چون چنین نام آوری کردی به هنگام نبرد

سنجق نام آوری دادت خدیو نامدار

تا به سلطانی نشینی بر سر تخت پدر

آمدی و یزد بگرفتی به عزم استوار

ملک می گیری به تیغ و ملک می بخشی به عدل

مثل تو هرگز ندیدم ملک گیر ملک دار

نعلهای مرکب فرخ پی ات، یعنی هلال

می شود هر ماه در گوش فلک چون گوشوار

تیر پیر چرخ اگر چه می زند دایم قلم

آورد کاغذ به پیشت بهر حاجت چند بار

در میان ز عدلت کس ننالد جز که نی

زهره از شادی ازین رو چنگ دارد در کنار

از هوای مجلس جان پرورت هر صبحدم

پیر ازرق پوش گردون می کند مهر آشکار

ترک خون ریز فلک، مریخ، در روز نبرد

می کند رمحش درون دیده ی خصمت گذار

قاضی گردون گردان، آنکه نامش مشتری است

آورد کاغذ به پیشت بهر حاجت چند بار

پیر پر دستان باهیبت که کیوان نام اوست

پاسبان بام ایوان تو باشد بنده وار

تا ببیند پادشاهی چون تو بر تخت مراد

سالها تا دیده ی گردون همی کرد انتظار

زآسمانها دست قدرت بهر پای مرکبت

نه طبق پر کرده است از دانه های شاهوار

مردم شیرازت از جان دوستدار حضرتند

وز ارادت در دعا کوشند در لیل و نهار

همچو حیدر از محبت روز و شب از جان و دل

عمر و جاه دولتت خواهند از پروردگار

من به القاب همایونت دو دفتر ساختم

تا به اقبالت بماند در زمانه یادگار

تا بخوانند و بدانند و بگویندت دعا

برده ام در وی سخنهای تر شیرین به کار

من به خاک راهت افتادم ز بهر بندگی

خوش بود کز خاک برگیری تن این خاکسار

تا یمین است و یسارست و جنوب است و شمال

دولتت باد از جنوب و نصرتت باد از یسار

روز عید فرخ و دامادی فرخنده ات

بر تو میمون و مبارک باد تا روز شمار

شمارهٔ ۱ - ترکیب بند - فی مدح ملک نصرة الدین یحیی سلطان شیراز خلد الله ملکه: چون شاه شرق ز رخسار برکشید نقاب شمارهٔ ۳ - فی البدیهه و مدح خلد الله سلطانه: علی الصباح که سلطان طارم ازرق

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف)

قالب شعری: غزل

منبع اولیه: چکامه

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.