گنجور

فی قدرة الله تعالی و صفاته

قادری کز قدرت این عالم پدیدار آورد
خلق عالم را به عشق خویش در کار آورد
نافه از آهو و نور از نار و لعل از خاره سنگ
گوهر از بحر و زر از کان و گل از خار آورد
حکم او از رعد غران کوس سلطانی زند
امر او از ابر گریان در شهوار آورد
خار تیز از قدرت او بوستان پر گل کند
چوب خشک از حکمت او میوه ها بار آورد
نوبهار صنع بفرستد، بروید گل ز خار
بلبلان را مست و لایعقل به گلزار آورد
فصل نیسان چون بگرید ابر و خندد روی دشت
لاله ها در باغ از قدرت نمودار آورد
ضیمران تار و بنفشه کوژ و لاله شرمسار
ارغوان خونین و گل شوخ و سمن زار آورد
پیشتر از آنکه در پوشد گل رعنا قبا
نرگس سرمست در بستان کله دار آورد
فصل تابستان به قدرت در میان بوستان
صد هزاران صنع گوناگون ز اشجار آورد
میوه های خوب شفتالود و امرود و ترنج
سیب و زردآلود و نارنج و به و نار آورد
از هوای شام، نفح عنبر سارا دهد
وز نسیم صبح، بوی مشک تاتار آورد
پادشاه پادشاهان روز محشر در بهشت
عاشقان مست را با خویش در کار آورد
در بر ایشان به دست قدرت خود از کرم
دم به دم از حوض کوثر جام اسرار آورد
گه به قدرت مهر رخشان را به شب پنهان کند
گه به حکمت روز روشن از شب تار آورد
در سحر چون وانشاند شمع ماه از باد صبح
مشعل خورشید در عالم پدیدار آورد
تا درین مرکز فراوان نقش قدرت برکشد
مهر همچون نقطه و گردون چو پرگار آورد
هر شب اندر مجلس گردون ز بهر روشنی
از مه و انجم چراغ و شمع بسیار آورد
مهر و ماه و مشتری و زهره و بهرام و تیر
با زحل هر هفت در گردون به رفتار آورد
هست اقرارم که گبر و کافرست و دوزخی
هر که او در قدرتش یک ذره انکار آورد
شکر از نی، گندم از گل، میوه‌ها از چوب خشک
از برای بندهٔ بیچارهٔ زار آورد
وآنگهی بر دست قدرت از میان باغ صنع
میوهٔ الوان گوناگون به بازار آورد
بنده‌ام از جان خدایی را که بهر بندگان
این همه قدرت درین اطوار و ادوار آورد
گاه یوسف را به ده درهم فروشد در جهان
گاه در مصرش جهانی را خریدار آورد
امر او هنگام قدرت در جهان معجزات
عیسی یک روزه را ناگه به گفتار آورد
خود کند تقدیر و منصور از انا الحق دم زند
و آنگهش از غیرت خود بر سر دار آورد
گاه زهر جان ستان از زخم مار آرد پدید
گاه دفع رنج آن از مهره ی مار آورد
گرچه نمرود دنس لاف الوهیت زند
پشه ای بفرستد و او را نگونسار آورد
ورچه فرعون لعین آن دعوی باطل کند
همچو خس در رود نیل او را گرفتار آورد
گر به دست امر بردارد حجاب از روی کار
از هدایت کافر صد ساله اقرار آورد
حیدر توحید گوی از غایت صدق و صفا
روی دل پیوسته بر درگاه دادار آورد

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف)
قالب شعری: قصیده
منبع اولیه: چکامه

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

قادری کز قدرت این عالم پدیدار آورد
خلق عالم را به عشق خویش در کار آورد
هوش مصنوعی: به زعم قادری، از روی توانایی‌اش، این جهان را به وجود آورد و انسان‌ها را به عشق خود مشغول ساخت.
نافه از آهو و نور از نار و لعل از خاره سنگ
گوهر از بحر و زر از کان و گل از خار آورد
هوش مصنوعی: صدف مروارید را از دریا می‌گیرد، گل از خار روییده می‌شود، زر از معدن استخراج می‌گردد و لعل از سنگ به دست می‌آید. همچنین نور از آتش و عطر از گیاهان خوشبو به وجود می‌آید. این‌ها همه نشانه‌هایی از زیبایی و ارزش‌مندی در جهان هستند که از چیزهای ساده یا سخت به دست می‌آیند.
حکم او از رعد غران کوس سلطانی زند
امر او از ابر گریان در شهوار آورد
هوش مصنوعی: حکم و فرمان او مانند صدای رعد و برق عظیم است که نشان از قدرت سلطنت دارد. او دستوراتش را مانند بارش باران آورده و به صورت فراگیر اعلام می‌کند.
خار تیز از قدرت او بوستان پر گل کند
چوب خشک از حکمت او میوه ها بار آورد
هوش مصنوعی: خارهای تیز با قدرت او می‌توانند باغی پر از گل بسازند و چوب خشک به وسیله حکمت او میوه‌هایی به بار آورد.
نوبهار صنع بفرستد، بروید گل ز خار
بلبلان را مست و لایعقل به گلزار آورد
هوش مصنوعی: بهار جدید با زیبایی‌هایش می‌آید و گل‌ها را از میان خارها می‌رویاند. بلبلان، که شاد و بی‌فکر هستند، به باغ می‌آیند و از زیبایی گل‌ها لذت می‌برند.
فصل نیسان چون بگرید ابر و خندد روی دشت
لاله ها در باغ از قدرت نمودار آورد
هوش مصنوعی: وقتی فصل نیسان با بارش باران شروع می‌شود، ابرها می‌بارند و به دنبال آن، دشت با لاله‌ها زیبا و سرزنده می‌شود و زیبایی خود را به نمایش می‌گذارد.
ضیمران تار و بنفشه کوژ و لاله شرمسار
ارغوان خونین و گل شوخ و سمن زار آورد
هوش مصنوعی: در اینجا، تصاویری از گل‌ها و زیبایی‌های طبیعت به تصویر کشیده شده است. گل‌ها به شکل‌های مختلف و با رنگ‌های خاص خود توصیف شده‌اند، مانند گل بنفشه با رنگ دلنشین و گل لاله که به خاطر زیبایی‌اش شرمگین به نظر می‌رسد. همچنین به گل ارغوانی که رنگ خونین دارد و گل شوخی و شاداب اشاره شده است. این نکات نشان‌دهنده تنوع و زیبایی در دنیای باغ و گل است.
پیشتر از آنکه در پوشد گل رعنا قبا
نرگس سرمست در بستان کله دار آورد
هوش مصنوعی: قبل از اینکه گل زیبا لباس بپوشد، نرگس سرمست در باغ، سرش را بالا می‌آورد.
فصل تابستان به قدرت در میان بوستان
صد هزاران صنع گوناگون ز اشجار آورد
هوش مصنوعی: در فصل تابستان، زیبایی‌های طبیعی و هنری فراوانی در باغ‌ها و میان درختان به چشم می‌خورد.
میوه های خوب شفتالود و امرود و ترنج
سیب و زردآلود و نارنج و به و نار آورد
هوش مصنوعی: میوه‌های خوشمزه‌ای مانند هلو، انار، ترنج، سیب، زردآلو، نارنج و به را به همراه می‌آورد.
از هوای شام، نفح عنبر سارا دهد
وز نسیم صبح، بوی مشک تاتار آورد
هوش مصنوعی: هوای شام عطر خوشی مانند عنبر را به همراه دارد و نسیم صبح بویی مانند مشک را به ارمغان می‌آورد.
پادشاه پادشاهان روز محشر در بهشت
عاشقان مست را با خویش در کار آورد
هوش مصنوعی: در روز قیامت، پادشاهی که بر تمام پادشاهان فرمانروایی می‌کند، در بهشت عاشقان مست، به همراهی با آنها مشغول خواهد بود.
در بر ایشان به دست قدرت خود از کرم
دم به دم از حوض کوثر جام اسرار آورد
هوش مصنوعی: با مهربانی و قدرت خود، هر لحظه از حوض کوثر جامی پر از اسرار به دست می‌آورد و به سوی ایشان می‌آورد.
گه به قدرت مهر رخشان را به شب پنهان کند
گه به حکمت روز روشن از شب تار آورد
هوش مصنوعی: گاهی اوقات، خورشید با قدرت خود چهره‌ی درخشانش را در شب پنهان می‌سازد و گاهی با حکمتش، روشنایی روز را از تاریکی شب به ارمغان می‌آورد.
در سحر چون وانشاند شمع ماه از باد صبح
مشعل خورشید در عالم پدیدار آورد
هوش مصنوعی: در صبح زود، وقتی نور ماه مانند شمعی خاموش می‌شود، خورشید با نوری درخشان و گرم، به عالم روشنایی می‌بخشد.
تا درین مرکز فراوان نقش قدرت برکشد
مهر همچون نقطه و گردون چو پرگار آورد
هوش مصنوعی: در اینجا اشاره به قدرت و نفوذی است که می‌تواند به شکل‌های مختلف خود را نشان دهد. مانند اینکه خورشید در مرکز قرار دارد و در اطراف آن، اشکال و حرکت‌هایی مانند دایره شکل می‌گیرد. این تصویر به نوعی نمایانگر قدرتی است که حکمفرماست و همه چیز را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
هر شب اندر مجلس گردون ز بهر روشنی
از مه و انجم چراغ و شمع بسیار آورد
هوش مصنوعی: هر شب در آسمان، برای روشنایی از ماه و ستاره‌ها، چراغ‌ها و شمع‌های زیادی روشن می‌شود.
مهر و ماه و مشتری و زهره و بهرام و تیر
با زحل هر هفت در گردون به رفتار آورد
هوش مصنوعی: این بیت به توصیف حرکت و چرخش سیاره‌ها در آسمان اشاره دارد. اشاره به این دارد که همه سیارات در کنار یکدیگر و به شکل هماهنگ در آسمان در حال حرکت و رفتارند. این حالت می‌تواند نشانه‌ای از نظم و زیبایی در کیهان باشد.
هست اقرارم که گبر و کافرست و دوزخی
هر که او در قدرتش یک ذره انکار آورد
هوش مصنوعی: من اعتراف می‌کنم که هر کسی اگر در قدرتش حتی ذره‌ای انکار کند، باید او را بی‌دین و دوزخی بدانیم.
شکر از نی، گندم از گل، میوه‌ها از چوب خشک
از برای بندهٔ بیچارهٔ زار آورد
هوش مصنوعی: از نی، شکر به دست می‌آید، گندم از گل می‌روید و میوه‌ها نیز از چوب‌های خشک به دست می‌آیند؛ همه این‌ها برای خدمت به بنده‌ای زار و ناتوان فراهم شده است.
وآنگهی بر دست قدرت از میان باغ صنع
میوهٔ الوان گوناگون به بازار آورد
هوش مصنوعی: سپس از قدرت خداوند میوه‌های رنگارنگ و متنوعی را از وسط باغ صنعت به بازار عرضه کرد.
بنده‌ام از جان خدایی را که بهر بندگان
این همه قدرت درین اطوار و ادوار آورد
هوش مصنوعی: من بندهٔ خدا هستم، خدایی که برای بندگانش این‌همه قدرت و توانایی را در این دوران‌ها و مراحل مختلف ایجاد کرده است.
گاه یوسف را به ده درهم فروشد در جهان
گاه در مصرش جهانی را خریدار آورد
هوش مصنوعی: گاهی اوقات یوسف را در دنیا به قیمت ناچیزی می‌فروشند، اما گاهی در سرزمین مصر، او برتری و ارزش بالایی پیدا می‌کند و کسانی آماده‌اند تا برای او بهای زیادی بپردازند.
امر او هنگام قدرت در جهان معجزات
عیسی یک روزه را ناگه به گفتار آورد
هوش مصنوعی: وقتی که او اراده کند، در دنیا کارهای خارق‌العاده‌ای همچون معجزات عیسی به سرعت محقق می‌شود.
خود کند تقدیر و منصور از انا الحق دم زند
و آنگهش از غیرت خود بر سر دار آورد
هوش مصنوعی: خود تقدیر انجام می‌شود و منصور به حقانیت خود اشاره می‌کند و سپس به خاطر غیرتش، جان خود را فدای این حق می‌کند.
گاه زهر جان ستان از زخم مار آرد پدید
گاه دفع رنج آن از مهره ی مار آورد
هوش مصنوعی: گاه زخم مار زهر جان را نشان می‌دهد و گاه نجات از رنج را می‌توان از مهره‌ی مار به دست آورد.
گرچه نمرود دنس لاف الوهیت زند
پشه ای بفرستد و او را نگونسار آورد
هوش مصنوعی: هرچند نمرود بر عظمت خود می‌بالید و ادعای خدایی می‌کرد، اما خداوند می‌تواند حتی یک مگس را به سوی او بفرستد و او را به خاک بیفکند.
ورچه فرعون لعین آن دعوی باطل کند
همچو خس در رود نیل او را گرفتار آورد
هوش مصنوعی: اگرچه فرعون لعنتی آن ادعای نادرست را بکند، اما همچون خسی که در رود نیل گرفتار می‌شود، او نیز به دام خواهد افتاد.
گر به دست امر بردارد حجاب از روی کار
از هدایت کافر صد ساله اقرار آورد
هوش مصنوعی: اگر به دست فرمان خدا پرده از چهره حقیقت برداشته شود، شخص کافر که سال‌ها در گمراهی بوده، به راستی راه هدایت را پیدا خواهد کرد.
حیدر توحید گوی از غایت صدق و صفا
روی دل پیوسته بر درگاه دادار آورد
هوش مصنوعی: حیدر با کمال صداقت و پاکی، قلبش را همیشه به درگاه خداوند متصل کرده است.