گنجور

بخش ۴۴ - ایضا فی الموعظه النصیحه

لاله‌زار جهان عجب باغی‌ست
که از آن باغ هر نفس داغی‌ست
نیست بوی نشاط در گل او
محنت‌افزاست صوت بلبل او
دهن غنچه‌اش که خندان‌ست
دل پرخون دردمندان‌ست
هست هر برگ و شاخ در چمنش
تن گل‌چهره‌ای و پیرهنش
هر بنفشه که بر لب جویی‌ست
گره زلف عنبرین‌مویی‌ست
لاله کز خاک می‌دمد هر سال
صفحهٔ عارض‌ست و نقطهٔ خال
هر کجا تازه سرو رعنایی‌ست
قد موزون سروبالایی‌ست
تا توانی دل از جهان بگسل
رشتهٔ مهر از این و آن بگسل
جاودان نیست عالم فانی
تو درو جاودان کجا مانی؟
روی در ملک جاودانی کن
ترک این کهنه دیر فانی کن
پا در این دام پیچ‌پیچ منه
همه هیچ‌ند، دل به هیچ منه
پیش گوهرشناس گوهرسنج
هست عالم چو عرصهٔ شطرنج
که به بازیچه هر زمان شاهی
سوی این عرصه می کند راهی
گر خوری همچو خضر آب حیات
تشنه‌لب جان دهی درین ظلمات
فی المثل عمر نوح گر یابی
چون به توفان رسی خطر یابی

اطلاعات

وزن: فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: علی پی‌سپار

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

لاله‌زار جهان عجب باغی‌ست
که از آن باغ هر نفس داغی‌ست
هوش مصنوعی: جهان مانند باغی است پر از لاله‌ها و زیبایی‌ها، اما هر لحظه که در آن تنفس می‌کنیم، حس گرمایی را تجربه می‌کنیم که نشان‌دهنده‌ی سختی‌ها و چالش‌هاست.
نیست بوی نشاط در گل او
محنت‌افزاست صوت بلبل او
هوش مصنوعی: بوی خوشی در گل او وجود ندارد و صدای بلبلش تنها غم و اندوه را زیاد می‌کند.
دهن غنچه‌اش که خندان‌ست
دل پرخون دردمندان‌ست
هوش مصنوعی: غنچه‌ای که لبخند به چهره دارد، دل‌های پر از درد و رنج را در خود دارد.
هست هر برگ و شاخ در چمنش
تن گل‌چهره‌ای و پیرهنش
هوش مصنوعی: در هر برگ و شاخه‌ای از چمن، زیبایی و جوانی خاصی نهفته است که ظاهری دلپذیر و جذاب دارد.
هر بنفشه که بر لب جویی‌ست
گره زلف عنبرین‌مویی‌ست
هوش مصنوعی: هر بنفشه‌ای که در کنار جویی رشد می‌کند، به نوعی نماد زیبایی و ظرافت موهای خوشبو و معطر است.
لاله کز خاک می‌دمد هر سال
صفحهٔ عارض‌ست و نقطهٔ خال
هوش مصنوعی: لاله‌ای که هر سال از خاک روی می‌آورد، نشانی از زیبایی و لطافت است و همچنین جنبش و زندگی را به تصویر می‌کشد. این لاله مانند لکه‌ای زیبا بر روی صورت زمین، توجه‌ها را به خود جلب می‌کند.
هر کجا تازه سرو رعنایی‌ست
قد موزون سروبالایی‌ست
هوش مصنوعی: هر جا که درخت سرو زیبایی وجود داشته باشد، نشان‌دهنده‌ی ظرافت و زیبایی است.
تا توانی دل از جهان بگسل
رشتهٔ مهر از این و آن بگسل
هوش مصنوعی: تا جایی که می‌توانی، دل خود را از دنیا جدا کن و ارتباط محبتت را از این و آن قطع کن.
جاودان نیست عالم فانی
تو درو جاودان کجا مانی؟
هوش مصنوعی: این جهان بی‌ثبات و زودگذر است و چیزی که در آن وجود دارد، پایدار نخواهد ماند. پس تو در این دنیا جاودانه نخواهی ماند.
روی در ملک جاودانی کن
ترک این کهنه دیر فانی کن
هوش مصنوعی: به زندگی جاودان بپرداز و از این مکان زودگذر و بی‌دوام دل بکن.
پا در این دام پیچ‌پیچ منه
همه هیچ‌ند، دل به هیچ منه
هوش مصنوعی: فریب نخور و در این تله‌های پیچیده گرفتار نشو، چون همه چیز بی‌ارزش است، دل به هیچ‌چیز وابسته نکن.
پیش گوهرشناس گوهرسنج
هست عالم چو عرصهٔ شطرنج
هوش مصنوعی: در دنیای دانش و علم، افراد با درک و شناختی عمیق در مورد ارزش‌ها و معانی هر چیز در زندگی مانند یک بازی شطرنج عمل می‌کنند. آن‌ها به درستی هر گوهر و ارزش را شناسایی و ارزیابی می‌کنند، همان‌طور که در شطرنج هر حرکت و استراتژی با دقت و فکر انجام می‌شود.
که به بازیچه هر زمان شاهی
سوی این عرصه می کند راهی
هوش مصنوعی: هر زمان شاهی به این میدان می‌آید، مانند یک بازیچه و سرگرمی است.
گر خوری همچو خضر آب حیات
تشنه‌لب جان دهی درین ظلمات
هوش مصنوعی: اگر مانند خضر آب حیات بنوشی، در این تاریکی‌ها جانت را عطا خواهی کرد.
فی المثل عمر نوح گر یابی
چون به توفان رسی خطر یابی
هوش مصنوعی: اگر عمر نوح نیز نصیب تو شود، هنگامی که به طوفان برسید، متوجه خطر خواهید شد.