هلالی جغتاییبخش ۳۴ - باب چهاردهم در توکل که اعتماد کردنست بر کرم رزاق و رزاقیت کریم علی الاطلاق
رو، ای پا بست اسباب تجمل
قدم نه در بیابان توکل
چو دونان تکیه بر اسباب تا چند؟
توکل کن بر الطاف خداوند
ترا اندیشه دارد در خم و پیچ
که نتوانی توکل کرد بر هیچ
مگو: هیچست لطف ایزد پاک
که میگوید چنین؟ حاشاک! حاشاک!
بسا شبها که در ظلمت نهان بود
نه از روز و نه از روزی نشان بود
خدا روزت رساند و روزیت داد
سعادتمندی و فیروزیت داد
پس این بی اعتقادی چیست چندین؟
برو بی اعتمادی چیست چندین؟
بمرغان دانه در صحرا فشاند
بماهی طعمه در دریا رساند
توکل کن، که از فیض الهی
رسد رزق تو همچون مرغ و ماهی
یکی میگشت گرد آسیایی
ز سنگ آسیا آمد ندایی
که: روزی خواره بهر چیست دلتنگ
که روزی خود برون میآید از سنگ
تماشا کن که: از بهر غزاله
چسان بیرون دمد از سنگ لاله؟
تو هم گر زانکه فارغ بال باشی
ز جام لاله گون خوش حال باشی
ز بهر کام دل عمری دویدی
بجز ناکامی و حسرت چه دیدی؟
ازین کوشش که جانت ریش گردد
نه روزی، بلکه مالت بیش گردد
پی مالی که نبود روزی تو
عذاب جان بود دلسوزی تو
تحمل بر قضا کردن ازین به
توکل بر خدا کردن ازین به
بخش ۳۳ - حکایت آن عاشق که چون در وصال شکر نگفت محنت فراق کشید و چون در فراق شکر گفت بدولت وصال رسید: یکی را بود در عهد جوانیبخش ۳۵ - حکایت عاشقی که بپای توکل راه برید و در منزل اول بکعبه وصال رسید: شنیدم عارف صاحب تمیزی
اطلاعات
وزن: مفاعیلن مفاعیلن فعولن (هزج مسدس محذوف یا وزن دوبیتی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: ویکی‌درج
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
رو، ای پا بست اسباب تجمل
قدم نه در بیابان توکل
هوش مصنوعی: ای کسی که به وسایل تجمل عادت کرده‌ای، قدمی در بیابان توکل نگذار.
چو دونان تکیه بر اسباب تا چند؟
توکل کن بر الطاف خداوند
هوش مصنوعی: چرا تا این حد به وسایل و امکانات بی‌محتوا اتکا می‌کنی؟ بهتر است که به رحمت‌ها و نعمت‌های خداوند اعتماد کنی.
ترا اندیشه دارد در خم و پیچ
که نتوانی توکل کرد بر هیچ
هوش مصنوعی: تو در فکر و خیال خود در دوراهی‌ها و مشکلاتی هستی که هیچ‌گاه نمی‌توانی به هیچ چیز اعتماد کنی.
مگو: هیچست لطف ایزد پاک
که میگوید چنین؟ حاشاک! حاشاک!
هوش مصنوعی: نمی‌توان گفت که لطف خداوند بی‌قدر و بی‌مقدار است، زیرا چنین سخنی دور از حقیقت است! حاشا! حاشا!
بسا شبها که در ظلمت نهان بود
نه از روز و نه از روزی نشان بود
هوش مصنوعی: بسیاری از شبها در تاریکی گذشت و نه خبری از روز بود و نه نشانی از روزی.
خدا روزت رساند و روزیت داد
سعادتمندی و فیروزیت داد
هوش مصنوعی: خدا تو را در روزی که به سراغت میآید، بهره و رزق خوبی عطا کند و تو را به خوشبختی و موفقیت برساند.
پس این بی اعتقادی چیست چندین؟
برو بی اعتمادی چیست چندین؟
هوش مصنوعی: این چه نوع بی‌اعتمادی است که اینقدر ادامه دارد؟ چرا اینقدر به بی‌اعتمادی ادامه می‌دهی؟
بمرغان دانه در صحرا فشاند
بماهی طعمه در دریا رساند
هوش مصنوعی: پرندگان دانه‌ای را که در صحرا می‌پاشند با ماهی‌هایی که به دریا می‌روند، مقایسه می‌کند. در واقع، هر موجودی به فراخور نیازها و محیط خود، فرصت‌هایی را دریافت می‌کند.
توکل کن، که از فیض الهی
رسد رزق تو همچون مرغ و ماهی
هوش مصنوعی: به خدا اعتماد کن، زیرا رزق تو به شکل طبیعی و بدون زحمت، مانند غذا برای پرندگان و ماهیان به تو خواهد رسید.
یکی میگشت گرد آسیایی
ز سنگ آسیا آمد ندایی
هوش مصنوعی: یک نفر در اطراف آسیاب می‌چرخید، ناگهان صدایی از سنگ آسیاب به گوشش رسید.
که: روزی خواره بهر چیست دلتنگ
که روزی خود برون میآید از سنگ
هوش مصنوعی: این خط به این موضوع اشاره دارد که انسان‌ها در زندگی خود، دل‌نگرانی‌ها و مشکلاتی دارند که به نوعی آنها را آزار می‌دهد. اما باید به یاد داشته باشند که روزی این مشکلات برطرف می‌شوند و خوشبختی دوباره به سراغشان میآید، حتی اگر در حال حاضر به نظر بی‌پایان برسند.
تماشا کن که: از بهر غزاله
چسان بیرون دمد از سنگ لاله؟
هوش مصنوعی: به تماشا بایست که برای زیبایی غزاله، چگونه بادی از میان سنگ‌های لاله می‌وزد؟
تو هم گر زانکه فارغ بال باشی
ز جام لاله گون خوش حال باشی
هوش مصنوعی: اگر تو هم مانند کسی که روحش آزاد است، از نوشیدن شراب قرمز شادمان باشی، به خوشحالی و آزادی درونت توجه کن.
ز بهر کام دل عمری دویدی
بجز ناکامی و حسرت چه دیدی؟
هوش مصنوعی: برای رسیدن به خواسته‌هایت عمری تلاش کردی، اما جز ناکامی و حسرت چیزی به دست نیاوردی؟
ازین کوشش که جانت ریش گردد
نه روزی، بلکه مالت بیش گردد
هوش مصنوعی: اگر در تلاش‌های خود آسیب ببینی، نتیجه‌اش تنها روزهای سخت نیست، بلکه در عوض ثروت و دارایی‌ات افزایش پیدا می‌کند.
پی مالی که نبود روزی تو
عذاب جان بود دلسوزی تو
هوش مصنوعی: بدنبال مالی که نبود، روزها در رنج و سختی بودی و برای دیگران دلسوزی می‌کردی.
تحمل بر قضا کردن ازین به
توکل بر خدا کردن ازین به
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که باید در برابر تقدیر و سرنوشت صبر و شکیبایی داشته باشیم و در عین حال بر خداوند توکل کنیم. یعنی پس از قبول شرایط و واقعیات زندگی، باید به خدا اعتماد کنیم و به او تکیه کنیم.