بخش ۳۰ - باب دوازدهم در صبر که کلید در گنج سرورست و امین کنج حضور
 بیا، ای کوشش بسیار کرده 
 بسعی خویش خود را خوار کرده 
 گشایش از در صبرست، مشتاب 
 قراری گیر و صبری کن درین باب 
 نشاط آرزومندان ز صبرست 
 گل باغ طرب خندان ز صبرست 
 بصبر از کارها بیرون رود بند 
 شود نیش کر و شکر شود قند 
 بصبر از آب باران بحر خیزد 
 شود ابر و در سیراب ریزد 
 سعادت با شکیبایی بود یار 
 ز بی صبری برسوایی کشد کار 
 کسی کز میوه اول کام جوید 
 حریف پخته او را خام گوید 
 سبکسر کی کند اندیشه نغز؟ 
 بلی، جوز سبک را کی بود مغز؟ 
 ز کوشش تا بکی فرسوده باشی؟ 
 قراری گیر، تا آسوده باشی 
 چو بنشینی بتعظیم تو خیزند 
 چو برخیزی ز تعظیمت گریزند 
 مرو دنبال دنیا، مضطرب حال 
 که خود چون سایه میآید ز دنبال 
 خردمندان که در فکر سفتند 
 جهان را، فی المثل چون سایه گفتند 
 که می آید ز پی افتان و خیزان 
 وگر سویش روی، گردد گریزان 
 ز سر حد تمنا تا بمقصود 
 بغیر از صبر راهی نیست موجود 
 بکش چون غنچه پا در دامن صبر 
 که گلها بشکفد از گلشن صبر 
بخش ۲۹ - حکایت آن عاشق که مطلوب خود را از رهگذر حیا یافت: جوانی در خراسان جوهری بودبخش ۳۱ - حکایت عاشقی که تا پای در دامن صبر نکشید بسر منزل مراد و مقصود نرسید: یکی را دل گرفتار یکی بود 
اطلاعات
وزن: مفاعیلن مفاعیلن فعولن (هزج مسدس محذوف یا وزن دوبیتی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: ویکیدرج
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
 بیا، ای کوشش بسیار کرده 
 بسعی خویش خود را خوار کرده 
هوش مصنوعی: بیا، ای کسی که زحمت زیادی کشیدهای، حالا به خاطر تلاشهای خودت را دست کم نگیری.
 گشایش از در صبرست، مشتاب 
 قراری گیر و صبری کن درین باب 
هوش مصنوعی: راه رسیدن به آرامش و گشایش در زندگی، صبر و تحمل است. عجله نکن و آرامش خود را حفظ کن تا در این زمینه به نتیجه برسی.
 نشاط آرزومندان ز صبرست 
 گل باغ طرب خندان ز صبرست 
هوش مصنوعی: شادی و نشاط افرادی که امید دارند، نتیجه صبر و تحمل آنهاست، و خوشی و شادابی باغ زندگی نیز به خاطر همین صبر ایجاد میشود.
 بصبر از کارها بیرون رود بند 
 شود نیش کر و شکر شود قند 
هوش مصنوعی: با صبر و تحمل، انسان میتواند از مشکلات و دشواریها عبور کند و به آرامش و خوشی دست یابد. در نهایت، میوهی صبر مانند قند شیرین و خوشمزه خواهد بود.
 بصبر از آب باران بحر خیزد 
 شود ابر و در سیراب ریزد 
هوش مصنوعی: با صبر میتوان از قطرات آب باران به دریا رسید، همانطور که ابرها تشکیل میشوند و سپس بر زمین میبارند.
 سعادت با شکیبایی بود یار 
 ز بی صبری برسوایی کشد کار 
هوش مصنوعی: سعادت و خوشبختی تنها با صبر و شکیبایی به دست میآید، اما کسانی که بیتابی و نارضایتی دارند، به سرانجام خوبی نمیرسند.
 کسی کز میوه اول کام جوید 
 حریف پخته او را خام گوید 
هوش مصنوعی: کسی که از اولین میوه لذت میبرد، دوست او که به درک عمیق رسیده است، او را نادان و خام توصیف میکند.
 سبکسر کی کند اندیشه نغز؟ 
 بلی، جوز سبک را کی بود مغز؟ 
هوش مصنوعی: سبکسر چطور میتواند به فکر کردن دربارهی مسائل عمیق و ظریف بپردازد؟ بله، آیا کسی که مغزش سبک است، میتواند به درستی درست بیندیشد؟
 ز کوشش تا بکی فرسوده باشی؟ 
 قراری گیر، تا آسوده باشی 
هوش مصنوعی: از چه زمانی میخواهی خسته و فرسوده باشی؟ تصمیم بگیر و به آرامش برس.
 چو بنشینی بتعظیم تو خیزند 
 چو برخیزی ز تعظیمت گریزند 
هوش مصنوعی: وقتی که نشستهای و به تو احترام میگذارند، همه به دور تو جمع میشوند، اما زمانی که بلند میشوی و از مقام خود پایین میآیی، از تو فاصله میگیرند.
 مرو دنبال دنیا، مضطرب حال 
 که خود چون سایه میآید ز دنبال 
هوش مصنوعی: به دنبال دنیا نرو و نگران نباش، زیرا خود دنیا همچون سایهای به دنبالت خواهد آمد.
 خردمندان که در فکر سفتند 
 جهان را، فی المثل چون سایه گفتند 
هوش مصنوعی: افراد دانا و عاقل، که همیشه در تفکر و تدبر هستند، به وضوح میدانند که دنیا همچون سایهای است که به سرعت تغییر میکند و نمیتوان به آن زیاد اعتماد کرد.
 که می آید ز پی افتان و خیزان 
 وگر سویش روی، گردد گریزان 
هوش مصنوعی: کسی که به دنبال شخصی میافتد و او را تحت نظر دارد، اگر ناگهان به او نگاه کند، آن شخص به سرعت از او دور میشود.
 ز سر حد تمنا تا بمقصود 
 بغیر از صبر راهی نیست موجود 
هوش مصنوعی: برای رسیدن به خواستهها و آرزوها، جز صبر هیچ راه دیگری وجود ندارد.
 بکش چون غنچه پا در دامن صبر 
 که گلها بشکفد از گلشن صبر 
هوش مصنوعی: خود را مثل غنچه در آغوش صبر جا بده و صبر کن، چون از دل این سکوت و آرامش، زیباییها و گلها پدیدار خواهند شد.

هلالی جغتایی