گنجور

بخش ۲۴ - باب نهم در تواضع که از سرگذشتنست و سر بخاک نیاز افگندن

بیا، ای از تکبر مست گشته
ز فکر سربلندی پست گشته
تواضع کن، که یابی سربلندی
فروتن شو، که یابی ارجمندی
تکبر سربلندان را کند پست
تواضع زیردستان را زبردست
گر از راه تواضع خاک باشی
چو گردی گرد بر افلاک باشی
کشی گر از تکبر سر بر افلاک
نشینی همچو آتش زود بر خاک
زمین چون از تواضع خاک گشته
غبارش سرمه افلاک گشته
فلک گر از تواضع خم نبودی
سر افراز همه عالم نبودی
چو آدم را وجود از خاک دادند
ملایک در سجودش سر نهادند
چو شیطان سر کشید از سجده کردن
فتاد از لعنتش طوقی بگردن
مبادا از تکبر کردن خویش
نهی آن طوق را بر گردن خویش
حسود از جمله نعمت های عالم
همین دارد تواضع را مسلم
کسی در شکر این نعمت چه گوید؟
که دشمن هم زوالش را نجوید
چو دشمن سنگ بردارد پی جنگ
تواضع را حصاری سازد از سنگ
براه مسکنت هر کس که خاکست
ز سنگ حادثات او را چه باکست؟

اطلاعات

وزن: مفاعیلن مفاعیلن فعولن (هزج مسدس محذوف یا وزن دوبیتی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

بیا، ای از تکبر مست گشته
ز فکر سربلندی پست گشته
هوش مصنوعی: بیایید، ای کسی که به خاطر احساس بالایی که دارید، به غرور دچار شده‌اید و به جایگاه واقعی خودتان توجهی ندارید.
تواضع کن، که یابی سربلندی
فروتن شو، که یابی ارجمندی
هوش مصنوعی: با تواضع و فروتنی رفتار کن، زیرا اینگونه به عزت و جایگاه بلندتری خواهی رسید.
تکبر سربلندان را کند پست
تواضع زیردستان را زبردست
هوش مصنوعی: غرور و تکبر افراد سرشناس و باجاه، آن‌ها را به جایگاه پست‌تری می‌کشاند، در حالی که تواضع و فروتنی زیر دستان، آن‌ها را به مقام بالاتری می‌رساند.
گر از راه تواضع خاک باشی
چو گردی گرد بر افلاک باشی
هوش مصنوعی: اگر با تواضع و فروتنی مثل خاک باشی، مانند گردی به اوج آسمان‌ها خواهی رسید.
کشی گر از تکبر سر بر افلاک
نشینی همچو آتش زود بر خاک
هوش مصنوعی: اگر از روی arrogance و تکبر خودت را بالا ببری و بزرگ‌منشی کنی، مثل آتشی که زود خاموش می‌شود، به زودی بر زمین می‌افتی.
زمین چون از تواضع خاک گشته
غبارش سرمه افلاک گشته
هوش مصنوعی: زمین به خاطر تواضع و فروتنی‌اش به خاک تبدیل شده و غبار آن به اندازه‌ای ارزشمند شده که همانند سرمه افلاک و آسمان‌ها محسوب می‌شود.
فلک گر از تواضع خم نبودی
سر افراز همه عالم نبودی
هوش مصنوعی: اگر آسمان به خاطر تواضعش سرش را خم نمی‌کرد، هیچ چیز در جهان به قله نمی‌رسید.
چو آدم را وجود از خاک دادند
ملایک در سجودش سر نهادند
هوش مصنوعی: وقتی که آدم را از خاک خلق کردند، فرشتگان در برابرش به احترام و سجده خم شدند.
چو شیطان سر کشید از سجده کردن
فتاد از لعنتش طوقی بگردن
هوش مصنوعی: زمانی که شیطان از سجده کردن سر باز زد و برتری خود را نشان داد، به خاطر نافرمانی‌اش مورد لعنت قرار گرفت و یک دستان تلخ در گردنش افتاد.
مبادا از تکبر کردن خویش
نهی آن طوق را بر گردن خویش
هوش مصنوعی: هرگز به خاطر خود بزرگ بینی و غرور، زنجیری که بر گردن توست را فراموش نکن.
حسود از جمله نعمت های عالم
همین دارد تواضع را مسلم
هوش مصنوعی: حسادت یکی از نعمت‌های این دنیا است که باعث می‌شود انسان به طور طبیعی فروتن باشد.
کسی در شکر این نعمت چه گوید؟
که دشمن هم زوالش را نجوید
هوش مصنوعی: کسی چه بگوید که در خوشی‌های این نعمت غرق شده است، حتی دشمنان هم آرزو نمی‌کنند که این نعمت از بین برود.
چو دشمن سنگ بردارد پی جنگ
تواضع را حصاری سازد از سنگ
هوش مصنوعی: وقتی دشمن برای نبرد سلاح به دست می‌گیرد، تواضع و فروتنی به مانند دیواری از سنگ ایجاد می‌شود که از تو محافظت می‌کند.
براه مسکنت هر کس که خاکست
ز سنگ حادثات او را چه باکست؟
هوش مصنوعی: هر کس که در راه قناعت و فقر قرار دارد، از مشکلات و سختی‌های زندگی هیچ نگرانی ندارد.