هلالی جغتاییشمارهٔ ۲۰۰
آه! از آن شوخ، که تا سر نشود خاک درش
بر سر عاشق بیچاره نیفتد گذرش
ای که از عاشق خود دیر خبر می پرسی
زود باشد که بپرسی و نیابی خبرش
آه سرد از دل پر درد کشیدم سحری
غافلان نام نهادند: نسیم سحرش
من که رشک آیدم از خال سیه بر لب او
چون پسندم که نشیند مگسی بر شکرش؟
همچو فرهاد بهر کوه که بردم غم خویش
زیر آن بار گران سنگ شکستم کمرش
زاهد از عشق بتان خواست مرا توبه دهد
مدعی بین، که خدا عقل نداد اینقدرش
گر دلم زار شد از عشق بتان، غم مخورید
بگذارید، که می خواهم ازین زار ترش
لاله بر خاک شهید تو جگر گوشه ماست
که برآورده بداغ دل خونین جگرش
منظر چشم هلالی وطنش باد، که هست
میل هم صحبتی مردم صاحب نظرش
اطلاعات
وزن: فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن (رمل مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: علی پی‌سپار
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
آه! از آن شوخ، که تا سر نشود خاک درش
بر سر عاشق بیچاره نیفتد گذرش
هوش مصنوعی: آه! از آن دختر شوخ که تا سرش به خاک نرسد، بر سر عاشق بیچاره سایه هم نمی‌افکند و به او توجهی نمی‌کند.
ای که از عاشق خود دیر خبر می پرسی
زود باشد که بپرسی و نیابی خبرش
هوش مصنوعی: ای کسی که با تأخیر از حال عاشق خود می‌پرسی، به زودی خبری از او می‌پرسی و نمی‌توانی خبری از وی پیدا کنی.
آه سرد از دل پر درد کشیدم سحری
غافلان نام نهادند: نسیم سحرش
هوش مصنوعی: در سحرگاه، من با دل پر از درد و آهی سرد، ندا و صدای خود را به بیرون فرستادم، اما دیگران آن را نامی زیبا و شاعرانه، یعنی "نسیم سحر" گذاشتند.
من که رشک آیدم از خال سیه بر لب او
چون پسندم که نشیند مگسی بر شکرش؟
من به خال سیاه بر لب او هم حسادت می‌کنم، چگونه بپسندم که فرد بی لیاقتی مانند مگسی که بر شیرینی نشسته کنار او باشد؟
همچو فرهاد بهر کوه که بردم غم خویش
زیر آن بار گران سنگ شکستم کمرش
هوش مصنوعی: همچون فرهاد که برای عشق خود به کوه‌نوردی می‌پرداخت، من نیز در زیر بار سنگین اندوهم طاقت خود را از دست دادم و شکست خوردم.
زاهد از عشق بتان خواست مرا توبه دهد
مدعی بین، که خدا عقل نداد اینقدرش
هوش مصنوعی: زاهد از من خواسته که از عشق معشوقه‌ها توبه کنم، اما آن مدعی (مظهر تحمل) ببیند که خداوند به او عقل نداده است که این مسأله را درک کند.
گر دلم زار شد از عشق بتان، غم مخورید
بگذارید، که می خواهم ازین زار ترش
هوش مصنوعی: اگر دل من به خاطر عشق معشوقان غمگین شود، نگران نباشید و بگذارید این حال ادامه پیدا کند، زیرا من می‌خواهم از این حالت ناامیدکننده‌تر بشوم.
لاله بر خاک شهید تو جگر گوشه ماست
که برآورده بداغ دل خونین جگرش
هوش مصنوعی: در این بیت، به زیبایی و ارزشمندی گل لاله که بر روی خاک شهید قرار دارد، اشاره شده است. این گل نمادی از عشق و یادبود کسی است که جان خود را از دست داده و نشان‌دهنده‌ی درد و عواطف عمیق خانواده یا دوستان اوست. این تصویر به گونه‌ای بیانگر رابطه‌ی عمیق میان شهید و عزیزانش است و احساسات غم و اندوه ناشی از از دست دادن را به تصویر می‌کشد.
منظر چشم هلالی وطنش باد، که هست
میل هم صحبتی مردم صاحب نظرش
هوش مصنوعی: چشم‌انداز وطن هلالی زیباست، زیرا مردم با دانش و بصیرتش تمایل به همصحبتی دارند.