گنجور

بخش ۸

بر حقایق در وجود گشود
یافت اعیان خارجیه وجود
معنیش گرچه هست وجدانی
من عبارت کنم که برخوانی
باشدش گر نصیبی از ادراک
... فنحن ... هناک (در یک نسخه: کل مدری محن بهناک)
ممکنی چون ز ممکنات نبود
قابل افتد به استفادهٔ جود
آن شرایط که هستی غیبیش
خواهد آن را بیابد از کم و بیش
از خدا، با لسان استعداد
طلبد هستی که هست مراد
نسبتی خاص در میان ید
که به ذیل وجود بگراید
حکم و آثار عینی آن ذات
منعکس می شود در آن مرآت
ظاهر هستی است آیینه
جام گیتی نمای دیرینه
حکم و آثار آن کند سریان
متعین شود وجود، بدان
منطبع می شود به الوانی
که به هستی نمود سیلانی
اقتضا می کند همان نسبت
هستی خارجی ماهیت
ماهیت عارض وجود شود
شییء موجود از قیود شود
نه به معرض شود از آن، نه زیان
نه پذیرد زیادت و نقصان
صفتی زان نمی شود حاصل
بَرِ ذاتش نمی شود زایل
هست معروض ازین عروض مصون
نه مبدل شود نه کم نه فزون
چون عروض عرض به جوهر نیست
این قران چون قران دیگر نیست
در معیّت، وجود با اشیا
می نسازد تغیری پیدا

اطلاعات

وزن: فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: پروژهٔ بازبینی OCR

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

بر حقایق در وجود گشود
یافت اعیان خارجیه وجود
هوش مصنوعی: در موجودات واقعی، حقیقت‌ها به وضوح نمایان شده‌اند و وجود آن‌ها آشکار است.
معنیش گرچه هست وجدانی
من عبارت کنم که برخوانی
هوش مصنوعی: هرچند که معنی این موضوع در درون من وجود دارد، اما می‌توانم به گونه‌ای بیانش کنم که به تو بگویم.
باشدش گر نصیبی از ادراک
... فنحن ... هناک (در یک نسخه: کل مدری محن بهناک)
هوش مصنوعی: اگر او بخشی از فهم را داشته باشد، ما هم در آنجا خواهیم بود.
ممکنی چون ز ممکنات نبود
قابل افتد به استفادهٔ جود
هوش مصنوعی: اگر ممکنات وجود نداشته باشند، هیچ چیزی نیست که بتوان از نعمت سخاوت استفاده کرد.
آن شرایط که هستی غیبیش
خواهد آن را بیابد از کم و بیش
هوش مصنوعی: شرایطی که در عالم وجود دارد، از ناپیدا و پیدا درک می‌شود و به آن توجه می‌شود.
از خدا، با لسان استعداد
طلبد هستی که هست مراد
هوش مصنوعی: انسان با وجود توانمندی‌های خود از خداوند خواسته و خواسته‌اش را که همان وجود و هستی است طلب می‌کند.
نسبتی خاص در میان ید
که به ذیل وجود بگراید
هوش مصنوعی: این عبارت به وجود رابطه‌ای ویژه اشاره دارد که در آن ارتباطی عمیق و خاص میان دو چیز وجود دارد که به نوعی به اصل وجودی آن‌ها ختم می‌شود. به عبارتی دیگر، این ارتباط می‌تواند به فهم عمیق‌تری از ذات و حقیقت چیزها منجر شود.
حکم و آثار عینی آن ذات
منعکس می شود در آن مرآت
هوش مصنوعی: حکم و نشانه‌های واقعی آن موجود، در آن آینه منعکس می‌شود.
ظاهر هستی است آیینه
جام گیتی نمای دیرینه
هوش مصنوعی: جهان یک تصویر است که گذشته را به نمایش می‌گذارد.
حکم و آثار آن کند سریان
متعین شود وجود، بدان
هوش مصنوعی: به طور ساده، این جمله بیان می‌کند که وقتی حکمی صادر می‌شود و آثار آن هم مشخص می‌گردد، وجود آن حکم به طور واضح و قطعی مشخص می‌شود. به عبارتی، وقتی یک دستور مشخص می‌شود و تأثیرات آن مشخص می‌شود، وجود و حقیقت آن نیز روشن می‌گردد.
منطبع می شود به الوانی
که به هستی نمود سیلانی
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که هر چیزی که در جهان وجود دارد، تحت تأثیر عوامل و رنگ‌های متنوعی قرار می‌گیرد و تغییرات متعددی را تجربه می‌کند. به عبارت دیگر، واقعیت‌ها و موجودات به شکل‌های مختلف و گوناگونی در زندگی ظهور می‌کنند.
اقتضا می کند همان نسبت
هستی خارجی ماهیت
هوش مصنوعی: این عبارت بیانگر این است که وجود واقعی هر پدیده‌ای بر اساس ماهیت آن پدیده شکل می‌گیرد. به عبارت دیگر، ویژگی‌ها و خصوصیات اساسی یک چیز، تعیین‌کننده‌ی وجود آن در دنیای واقعی است.
ماهیت عارض وجود شود
شییء موجود از قیود شود
هوش مصنوعی: ماهیت هر چیز به واسطه ویژگی‌های خاص آن شکل می‌گیرد و مشخص می‌شود. به عبارت دیگر، وجود هر چیز بستگی به شرایطی دارد که آن را احاطه کرده‌اند.
نه به معرض شود از آن، نه زیان
نه پذیرد زیادت و نقصان
هوش مصنوعی: نه به نمایش در می‌آید، نه آسیبی می‌بیند، و نه افزوده یا کم می‌شود.
صفتی زان نمی شود حاصل
بَرِ ذاتش نمی شود زایل
هوش مصنوعی: هیچ صفتی نمی‌تواند از ذات او جدا شود و همچنین هیچ‌گاه از بین نرود.
هست معروض ازین عروض مصون
نه مبدل شود نه کم نه فزون
هوش مصنوعی: این متن بیان می‌کند که چیزهایی که در این بحث مطرح می‌شود، در امان هستند و هیچ‌چیز در آنها تغییر نمی‌کند، نه کاهش پیدا می‌کنند و نه افزایش.
چون عروض عرض به جوهر نیست
این قران چون قران دیگر نیست
هوش مصنوعی: چون عروض به ذات چیزی مربوط نیست، بنابراین این قرآن مانند قرآن‌های دیگر نیست.
در معیّت، وجود با اشیا
می نسازد تغیری پیدا
هوش مصنوعی: در کنار هم بودن، موجب تغییر در وجود اشیا نمی‌شود.