حزین لاهیجیبخش ۱۵
در مراتب اصول موجودات
از حد جسم تا به حضرت ذات
همگی منحصر بود در پنج
می گشایم به مستمع در گنج
آن نخستین که حضرت ذات است
بی نشان، غایب از اشارات است
ره ندارد حکایتی هرگز
که بود ذات حق به خود بارز
اسم و رسمی در آن نمی گنجد
هیچ نام و نشان نمی گنجد
نبود آنجا ظهور اعیانی
نه به علمی و نه به وجدانی
وان دوم پایه حضرت اسماست
که مرایای علمی اشیاست
باشد اشیا به نفس خود مستور
لیک دارد به علم نور ظهور
به الوهیّت است حق بارز
دل و جان از ثنای او عاجز
سوم افعال و عالم ارواح
که ربوبیت است در اشباح
وان چهارم بود مثال خیال
که حقایق بود عیان به مثال
پنجمین حس بودکه حضرت ذات
متعین بود به محسوسات
فرد اعلا است غیر مطلق حق
شق انزل شهادت مطلق کذا
سالک ار سیر قهقراگیرد
انتها را به ابتدا گیرد
نتوان آنچه حس هویداکرد
همه را در مثال پیدا کرد
هم چنین آنچه بیندش به مثال
در ربوبیت است جل جلال
هر چه پیداست در ربوبیّت
صورت اسمی است و اسم صفت
وجهی از ذات حق بود صفتش
ثَمَّ وَجْهُ اللّه است شش جهتش
کی تناهی ظهور او دارد
ذرّه ها حکم طور او دارد
لیک اصول مراتبش پنج است
زیر هر یک ز پنج، بس گنج است
اطلاعات
وزن: فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: پروژهٔ بازبینی OCR
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
در مراتب اصول موجودات
از حد جسم تا به حضرت ذات
هوش مصنوعی: در مراحل مختلف وجود از عالم مادی و جسمانی تا رسیدن به مقام حقیقی و ذات اقدس الهی.
همگی منحصر بود در پنج
می گشایم به مستمع در گنج
هوش مصنوعی: همه چیز به پنج موضوع خاص مربوط می‌شود، و من می‌خواهم این موضوعات را برای شنوندگانم توضیح دهم.
آن نخستین که حضرت ذات است
بی نشان، غایب از اشارات است
هوش مصنوعی: نخستین موجودی که وجودش بدون هیچ نشانه‌ای است و از نشانه‌ها و علامت‌ها دور است.
ره ندارد حکایتی هرگز
که بود ذات حق به خود بارز
هوش مصنوعی: هیچ داستان و روایتی وجود ندارد که نشان دهد ذات حق به خود ظاهر شده باشد.
اسم و رسمی در آن نمی گنجد
هیچ نام و نشان نمی گنجد
هوش مصنوعی: در آنجا هیچ نشانه و نامی وجود ندارد و هیچ چیز نمی‌تواند در قالب اسم و رسم تعریف شود.
نبود آنجا ظهور اعیانی
نه به علمی و نه به وجدانی
هوش مصنوعی: در آن مکان، وجود حقیقت‌ها نه به وسیله علم و دانش، و نه به وسیله احساس و درک عمیق قابل مشاهده نبود.
وان دوم پایه حضرت اسماست
که مرایای علمی اشیاست
هوش مصنوعی: دومین پایه، مقام و منزلت حضرت اسma است که تجلیات و علم‌های او آشکار است.
باشد اشیا به نفس خود مستور
لیک دارد به علم نور ظهور
هوش مصنوعی: اشیاء ممکن است به خودی خود پنهان باشند، اما علم و دانش می‌تواند آن‌ها را روشن کند و حقیقت آن‌ها را نمایان سازد.
به الوهیّت است حق بارز
دل و جان از ثنای او عاجز
هوش مصنوعی: حق و حقیقت در جایگاه الوهیت خود، به وضوح در دل و جان نمایان است و ما در ستایش و وصف او ناتوانیم.
سوم افعال و عالم ارواح
که ربوبیت است در اشباح
هوش مصنوعی: سومین بخش از افعال و دنیای ارواح، نشان‌دهنده خداوندی است که در وجود موجودات پنهان است.
وان چهارم بود مثال خیال
که حقایق بود عیان به مثال
هوش مصنوعی: این بخش به این معناست که چهارمین مورد، شبیه به یک خیال است که حقیقت‌ها به وضوح و روشنی نمایان هستند.
پنجمین حس بودکه حضرت ذات
متعین بود به محسوسات
هوش مصنوعی: پنجمین حس، وجودی داشت که به شکل محسوس و قابل لمس در آمده بود.
فرد اعلا است غیر مطلق حق
شق انزل شهادت مطلق کذا
هوش مصنوعی: فردی که به اوج کمال رسیده است، از حقیقت مطلق منحصر به فرد است و به همین دلیل می‌توان به او گواهی داد که در تمام ابعاد و شرایط خاص، از بهترین‌ها به شمار می‌رود.
سالک ار سیر قهقراگیرد
انتها را به ابتدا گیرد
هوش مصنوعی: اگر مسافر به عقب برگردد، در نهایت به نقطه‌ی شروع خود خواهد رسید.
نتوان آنچه حس هویداکرد
همه را در مثال پیدا کرد
هوش مصنوعی: نمی‌توان همه چیزهایی که حس و ادراک ما به وضوح نشان می‌دهد را در قالب مثال‌ها و نمونه‌ها بیان کرد.
هم چنین آنچه بیندش به مثال
در ربوبیت است جل جلال
هوش مصنوعی: هر آنچه که انسان درک کند، مانند آنچه در سلطنت و قدرت الهی وجود دارد، شگفت‌انگیز و بزرگ است.
هر چه پیداست در ربوبیّت
صورت اسمی است و اسم صفت
هوش مصنوعی: از آنچه مشخص است، در مقام ربوبیت، تنها یک نام وجود دارد و این نام به ویژگی‌ها و صفات اشاره می‌کند.
وجهی از ذات حق بود صفتش
ثَمَّ وَجْهُ اللّه است شش جهتش
هوش مصنوعی: صفتی از ذات خداوند وجود دارد که به آن اشاره می‌شود و در حقیقت، نماینده‌ی خداوند در شش جهت مختلف است.
کی تناهی ظهور او دارد
ذرّه ها حکم طور او دارد
هوش مصنوعی: ظهور او هیچ حد و نهایتی ندارد، حتی ذرات نیز مانند کوه طور جلوه‌گر او هستند.
لیک اصول مراتبش پنج است
زیر هر یک ز پنج، بس گنج است
هوش مصنوعی: اما اصول و مبنای آن پنج است و زیر هر یک از این پنج، گنجینه‌های زیادی نهفته است.