گنجور

بخش ۱۳

می نیارد عدم شود موجود
این عیان است پیش اهل شهود
عقل در کشوری که هست حکم
نتواند شدن وجود عدم
عالم آنجا که صورت علمی ست
نسبت آن به هست و نیست یکی ست
ذات ممکن که هست محض قبول
کرده تسلیم امر و ترک فضول
بود قابل وجود را و سبب
قابلیت بود زبان طلب
آفتاب اقضای روز کند
همه ذرات ازو بروز کند
جلوه گر گشت اقتدار قدیر
که از آن می شود به کن تعبیر
فیکون است آن قبول وجود
معنیش امتثال خواهد بود
قابل کون بود چون ممکن
کون در وی نهفته و کامن
متعلق چو شد ارادهٔ حی
کون و کاین بروز کرد از وی
باطن و ظاهر است اسم خدا
لیک نسبت به ذات هست جدا
هم چنین فاعل است و هم قابل
فهم این نکته کی کند جاهل؟
در وجود اجتماع فعل و قبول
پیش روشندلان بود معقول
آن وجودی که عینی ذات است
دو شئون است و دو اضافات است
غیر مجعول عین حق باشد
جعل مخصوص ما خلق باشد
دو بدین است عاجل و کامل
از یکی فاعل از یکی قابل
قابل و فاعل از یسار و یمین
هر چه آن داد می پذیرد این
فعل او جز به نور او نشود
مظهرش جز ظهور او نشود
مطلق از جملهٔ صفات خود است
متعین به عین ذات خود است
این حقیقت به عین محجوبان
چشم کور است و روی محبوبان

اطلاعات

وزن: فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: پروژهٔ بازبینی OCR

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

می نیارد عدم شود موجود
این عیان است پیش اهل شهود
هوش مصنوعی: عدم نمی‌تواند موجود گردد، این موضوع برای کسانی که چشم بیدار دارند کاملاً واضح و مشخص است.
عقل در کشوری که هست حکم
نتواند شدن وجود عدم
هوش مصنوعی: عقل در جایی که قوانین و قضاوت‌ها نمی‌توانند به درستی اجرا شوند، نمی‌تواند تأثیری داشته باشد و وجود ندارد.
عالم آنجا که صورت علمی ست
نسبت آن به هست و نیست یکی ست
هوش مصنوعی: در جایی که علم و معرفت وجود دارد، رابطه‌اش با هستی و نبودن یکی است. به این معنا که علم بر اساس واقعیت‌ها و وجودات شکل می‌گیرد و از این رو، ارتباطی مستقیم و نزدیک با حقیقت و غیرحقیقت دارد.
ذات ممکن که هست محض قبول
کرده تسلیم امر و ترک فضول
هوش مصنوعی: وجود موجودات از آن رو که تنها در طبق شرایط و قوانین حاکم بر جهان قرار دارند، به طور طبیعی تسلیم و پذیرای هر آنچه که تقدیرشان پیش‌بینی کرده است، می‌باشند و از اضافات و بی‌جهت‌گویی‌ها دوری می‌کنند.
بود قابل وجود را و سبب
قابلیت بود زبان طلب
هوش مصنوعی: وجود دارای قابلیت است و زبان طلب، علت این قابلیت به شمار می‌آید.
آفتاب اقضای روز کند
همه ذرات ازو بروز کند
هوش مصنوعی: خورشید نور روز را منتشر می‌کند و همه ذرات از این نور روشن می‌شوند.
جلوه گر گشت اقتدار قدیر
که از آن می شود به کن تعبیر
هوش مصنوعی: به ناگهان قدرت و اقتدار خداوند نمایان شد که می‌توان از آن به عنوان نشانه‌ای الهی تعبیر کرد.
فیکون است آن قبول وجود
معنیش امتثال خواهد بود
هوش مصنوعی: وقتی که چیزی به طور واقعی وجود داشته باشد، پذیرفتن آن به معنای اطاعت و پیروی از آن خواهد بود.
قابل کون بود چون ممکن
کون در وی نهفته و کامن
هوش مصنوعی: هر چیزی که وجود دارد، به دلیل این است که امکان وجود آن در ذاتش نهفته است و همه چیز از این ظرفیت نشأت می‌گیرد.
متعلق چو شد ارادهٔ حی
کون و کاین بروز کرد از وی
هوش مصنوعی: زمانی که ارادهٔ وجود و کائنات به چیزی تعلق گرفت، آن چیز به وجود می‌آید و ظاهر می‌شود.
باطن و ظاهر است اسم خدا
لیک نسبت به ذات هست جدا
هوش مصنوعی: خداوند درون و بیرونش یکی است، اما ذاتش از این دو جداست.
هم چنین فاعل است و هم قابل
فهم این نکته کی کند جاهل؟
هوش مصنوعی: این جمله می‌گوید که یک چیز هم می‌تواند سبب باشد و هم می‌تواند مورد فهم قرار گیرد. حالا این موضوع را چه کسی می‌داند؟ کسی که نادان است، نمی‌تواند به این نکته پی ببرد.
در وجود اجتماع فعل و قبول
پیش روشندلان بود معقول
هوش مصنوعی: اجتماع به معنای عمل و پذیرش در نزد افراد فرهیخته و روشنفکر، مفهوم قابل فهمی دارد.
آن وجودی که عینی ذات است
دو شئون است و دو اضافات است
هوش مصنوعی: وجودی که ذاتش به طور عینی و واقعی است، دارای دو جنبه و دو رابطه مختلف می‌باشد.
غیر مجعول عین حق باشد
جعل مخصوص ما خلق باشد
هوش مصنوعی: هر چیزی که حقیقی و واقعی باشد، جزو حقیقت است و فقط چیزی که ساخته و پرداخته انسان باشد، مربوط به خلقت اوست.
دو بدین است عاجل و کامل
از یکی فاعل از یکی قابل
هوش مصنوعی: دو چیز وجود دارد که یکی از آن‌ها سبب و دیگری نتیجه است: یکی عمل‌کننده و دیگری عمل‌شونده.
قابل و فاعل از یسار و یمین
هر چه آن داد می پذیرد این
هوش مصنوعی: هر چیزی که در این جهان وجود دارد، از دو جنبه مختلف به آن نگاه می‌شود: یکی از سمت راست و دیگری از سمت چپ. هر دو جنبه قابل دریافت و پذیرش از سوی فرد هستند.
فعل او جز به نور او نشود
مظهرش جز ظهور او نشود
هوش مصنوعی: عمل او جز با نور او جلوه‌گر نمی‌شود و هیچ ظهور و نمایشی جز به وجود او امکان‌پذیر نیست.
مطلق از جملهٔ صفات خود است
متعین به عین ذات خود است
هوش مصنوعی: وجود مطلق یکی از ویژگی‌های خود است که به طور خاص به ذات خود محدود می‌شود.
این حقیقت به عین محجوبان
چشم کور است و روی محبوبان
هوش مصنوعی: این واقعیت برای افرادی که درک عمیق ندارند، نامشهود و غیرقابل رؤیت است، در حالی که برای افرادی که به محبوبان دسترسی دارند، واضح و روشن است.