گنجور

بخش ۲۰ - اشارت به عدل و انصاف و ترک جور و اعتساف

میازار تا می توانی کسی
که پرزورتر از تو دیدم بسی
برآورد گیتی از ایشان دمار
چریدند در مغزشان مور و مار
در آفاق دیدم بسی دیو و دد
که بنیادشان کند، بنیاد بد
چه یازی به بازو، چه نازی به چنگ؟
که فرداست در گردنت پالهنگ
چه بالی به خویش ای گیاه ضعیف؟
که فردا وزد تندباد خریف
گرفتم که گودرزی و گستهم
خورد استخوان تو را خاک هم
درخت نکو باش ای سربلند
چنان زی که در سایه ات خوش زیند
ترحم بر احوال افتاده کن
مشو در رهِ رهروان خار بن
نه دربند این ملک غدار باش
تو از نیکنامی جهاندار باش
جدا کن زهم، نیک و بد، مغز و پوست
مکافات هرکار دنبال اوست

اطلاعات

وزن: فعولن فعولن فعولن فعل (متقارب مثمن محذوف یا وزن شاهنامه)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: پروژهٔ بازبینی OCR

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

میازار تا می توانی کسی
که پرزورتر از تو دیدم بسی
هوش مصنوعی: تا جایی که می‌توانی، کسی را آزار نده؛ زیرا افرادی که توانمندتر از تو هستند، بسیار دیدم.
برآورد گیتی از ایشان دمار
چریدند در مغزشان مور و مار
هوش مصنوعی: جهان به خاطر رفتارهای آنها به هم ریخته و در ذهنشان مانند موریانه و مار، زخم و مشکل وجود دارد.
در آفاق دیدم بسی دیو و دد
که بنیادشان کند، بنیاد بد
هوش مصنوعی: در گستره‌ی هستی، بسیاری از موجودات زشت و بدسرشت را مشاهده کردم که اساس و پایه‌ی وجودشان بر بدی استوار است.
چه یازی به بازو، چه نازی به چنگ؟
که فرداست در گردنت پالهنگ
هوش مصنوعی: چه فایده‌ای به قدرت و زیبایی‌های ظاهری است، وقتی که فردا بار سنگینی بر دوش خواهی داشت؟
چه بالی به خویش ای گیاه ضعیف؟
که فردا وزد تندباد خریف
هوش مصنوعی: ای گیاه ضعیف، چه امیدی به قوی شدن داری، وقتی که فردا طوفان پاییزی به تو آسیب خواهد زد؟
گرفتم که گودرزی و گستهم
خورد استخوان تو را خاک هم
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که من متوجه شدم که گودرزی و گستهم، که از شخصیت‌های باستانی هستند، استخوان‌های تو را نیز می‌خورند و تو به خاک خواهی رفت. به نوعی بیانگر این است که همه چیز به زمین و خاک خواهد رسید و هیچ چیز از این قاعده مستثنی نیست.
درخت نکو باش ای سربلند
چنان زی که در سایه ات خوش زیند
هوش مصنوعی: ای درخت نیکو، تو بر افراشته و سربلند زندگی کن به گونه‌ای که دیگران در سایه‌ات خوش و خرم زندگی کنند.
ترحم بر احوال افتاده کن
مشو در رهِ رهروان خار بن
هوش مصنوعی: به دلسوزی به حال کسانی که دچار سختی و مشکلات شده‌اند بپرداز، و خودت را در مسیر افراد موفق و فکرهای منفی غرق نکن.
نه دربند این ملک غدار باش
تو از نیکنامی جهاندار باش
هوش مصنوعی: در دام این سرزمین خائن نباش، بلکه از نیک‌نامی و بزرگی خداوند دنیا بهره‌مند شو.
جدا کن زهم، نیک و بد، مغز و پوست
مکافات هرکار دنبال اوست
هوش مصنوعی: نیک و بد را از یکدیگر تفکیک کن؛ در واقع نتیجه هر کاری که انجام می‌دهی، به دنبالش خواهد بود.