بخش ۱۱ - صفت نامه
بفرمود دانای روشن ضمیر
که فرهنگ را، نسخه بندد دبیر
نگارندهٔ نامه، بگرفت کلک
کشید آن گهرهای غلتان به سلک
سوادش سویدای هشیار مغز
ز هر جنس در وی سخنهای نغز
ز معنی چو گفتار من مایه دار
به گوش خرد پروران، گوشوار
پس اندرز، از نام و ناموس کرد
بیاض از رقم، بال طاووس کرد
پس آذر، ز گفتارهای بلند
به خار و خسِ پست رایان فکند
رقم زد قلم، حجّت خویش را
بخست از سنان، سینه بدکیش را
بخش ۱۰ - صفت اسب: خرامنده کوهی، فلک پیکریبخش ۱۲ - در نصیحت و بی وفایی دهر گوید: ز افسون چرخِ دریده دهل
اطلاعات
وزن: فعولن فعولن فعولن فعل (متقارب مثمن محذوف یا وزن شاهنامه)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: پروژهٔ بازبینی OCR
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
بفرمود دانای روشن ضمیر
که فرهنگ را، نسخه بندد دبیر
هوش مصنوعی: حکیم با دانایی فرمان داد که فرهنگ را باید به شکلی مرتب و منظم به ثبت رساند.
نگارندهٔ نامه، بگرفت کلک
کشید آن گهرهای غلتان به سلک
هوش مصنوعی: نویسندهٔ نامه با دقت و مهارت، آن مرواریدهای درخشانی را که در قالب افکار و احساساتش بودند، به رشتهٔ تحریر درآورد.
سوادش سویدای هشیار مغز
ز هر جنس در وی سخنهای نغز
هوش مصنوعی: در این بیت، شاعر به ویژگیهای فردی اشاره دارد که دارای هوشیاری و دانش بالا است. او توانایی درک و تحلیل خوب دارد و از هر نوع دانشی سخن میگوید که حاکی از تیزهوشی و فهم عمیق اوست. به عبارت دیگر، این شخص میتواند درباره موضوعات مختلف به راحتی و به زیبایی صحبت کند و کلامش سرشار از نکات ارزشمند و روشنفکرانه است.
ز معنی چو گفتار من مایه دار
به گوش خرد پروران، گوشوار
هوش مصنوعی: وقتی که معنای کلمات من برای خردمندان و کسانی که به پرورش درک و فهم خود اهمیت میدهند، به عنوان یک گوشواره ارزشمند و زیبا به گوش میرسد.
پس اندرز، از نام و ناموس کرد
بیاض از رقم، بال طاووس کرد
هوش مصنوعی: در اینجا گفته شده که در وهلهای احساس کن که ارجمند بودن نام و نیکنامی از اهمیت ویژهای برخوردار است. همچنین به نوعی تأکید شده که شرافت و افتخارمان را به زیبایی و ظرافتی شبیه بالهای طاووس در میآوریم.
پس آذر، ز گفتارهای بلند
به خار و خسِ پست رایان فکند
هوش مصنوعی: پس از آتش، با سخنان پرشکوه، به گیاهان بیارزش و خاردار انداخته شد.
رقم زد قلم، حجّت خویش را
بخست از سنان، سینه بدکیش را
هوش مصنوعی: قلم نشان داد که او حق خود را بیان میکند و با کلماتی قاطع به قلب کسانی که بداندیش هستند، حمله میکند.