حزین لاهیجیشمارهٔ ۲۱ - و نیز در وصف خامهٔ خویش
لوحش الله خامه ام که به صدق
هست با معنیش وفا و وفاق
ترجمان غم نهان من است
چون زبان، بسته با دلم میثاق
هم نی خوش نوا و هم نایی
آه عشاق و ناله سنج عراق
پیکر عشق را بود محیی
شاهد حسن را بود خلاق
سر معشوق از نوایش گرم
دل عاشق به ناله اش مشتاق
نقش او رشک صفحه ارژنگ
مدّ او، میل سرمهٔ اوراق
نقطه اش، بدر آسمان شرف
لیکن آسوده از خسوف و محاق
کرده مستانه جلوه هایش تنگ
عرصه بر ساقیان سیمین ساق
رگ افسرده را بود نشتر
سر بی مغز را بود مطراق
با رگِ ابر معنی است چو برق
شب معراج فکرت است، براق
گلشن از فیض جوی او، انفس
روشن از نور شمع او آفاق
گهر افشانده همّتش به طبق
به بر خازنان سبع طباق
حلی افزای این مقوس طوق
لوحه پیرای این مقرنس طاق
ننماید ز موم و خارا فرق
سر کند چون ز قصه های فراق
شمارهٔ ۲۰ - در وصف قلم پرتوان خود سروده است: ریزد شکرین نکته حزین از نی کلکمشمارهٔ ۲۲ - در وصف خامهٔ خود: خامهٔ مشکین من، تا شده معنی طراز
اطلاعات
وزن: فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون)
قالب شعری: قطعه
منبع اولیه: پروژهٔ بازبینی OCR
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
لوحش الله خامه ام که به صدق
هست با معنیش وفا و وفاق
هوش مصنوعی: نوشته‌ای از خالق هستی در دلم جا دارد که با صداقت و درستی پر شده و معنایش همواره بر وفا و همدلی است.
ترجمان غم نهان من است
چون زبان، بسته با دلم میثاق
هوش مصنوعی: غم پنهان من به گونه‌ای بیان می‌شود که گویا زبانم بسته است و دل من بر سر این موضوع پیمانی دارد.
هم نی خوش نوا و هم نایی
آه عشاق و ناله سنج عراق
هوش مصنوعی: نی، هم صدای زیبایی است و هم نمادی از گریه و اندوه عاشقان و ناله‌ای که از سنج‌های عراقی به گوش می‌رسد.
پیکر عشق را بود محیی
شاهد حسن را بود خلاق
هوش مصنوعی: بدن عشق زنده است و خالق زیبایی‌ها، وجود شاهد را شکل می‌دهد.
سر معشوق از نوایش گرم
دل عاشق به ناله اش مشتاق
هوش مصنوعی: صدای معشوق دل عاشق را شاد می‌کند و او با شنیدن ناله‌اش، بیشتر مشتاق و خواهان می‌شود.
نقش او رشک صفحه ارژنگ
مدّ او، میل سرمهٔ اوراق
هوش مصنوعی: زیبایی و نقش او به حدی است که صفحات رنگین را حسرت می‌زنند و حضورش مانند سرمه‌ای است که بر روی نوشته‌ها و اوراق می‌نشینند.
نقطه اش، بدر آسمان شرف
لیکن آسوده از خسوف و محاق
هوش مصنوعی: این جمله به زیبایی و تمایز یک نقطه در آسمان اشاره دارد، که درخشان و با عظمت است. این نقطه برتری خود را دارد و از تغییرات و تاریکی‌های دیگر، مانند خسوف (ماه‌گرفتگی) و محاق (نابودی نور ماه) به دور است و به همین دلیل آرامش خاصی را به همراه دارد.
کرده مستانه جلوه هایش تنگ
عرصه بر ساقیان سیمین ساق
هوش مصنوعی: پرچم زیبایی او به قدری دلرباست که فضایی برای چرخش و خوشحالی ساقیانی که پایشان در زمین است، باقی نگذاشته است.
رگ افسرده را بود نشتر
سر بی مغز را بود مطراق
هوش مصنوعی: رگ‌های بیمار به درمان نیاز دارند و کسانی که بی‌فکر هستند، به تنبیه احتیاج دارند.
با رگِ ابر معنی است چو برق
شب معراج فکرت است، براق
هوش مصنوعی: ابر به نوعی به احساسات و افکار اشاره دارد و برق شب نمادی از روشنایی و روشن بینی در دل تاریکی‌هاست. در اینجا، به شب معراج اشاره شده که نشان‌دهنده صعود و بالارفتن فکر و اندیشه است، مانند براق که به عنوان وسیله‌ای برای صعود به آسمان‌ها توصیف می‌شود. به طور کلی، این بیت به جستجوی معنا و حقیقت در اوج اندیشه و احساسات اشاره دارد.
گلشن از فیض جوی او، انفس
روشن از نور شمع او آفاق
هوش مصنوعی: گلستان از بخشش جوی او سرسبز و زیباست و جهانیان از نور او درخشندگی و روشنی می‌گیرند.
گهر افشانده همّتش به طبق
به بر خازنان سبع طباق
هوش مصنوعی: خورشید عزم خود را به شکلی درخشان در آسمان پاشیده است، مانند جواهراتی که بر روی دستمزدگران در طبقات مختلف قرار دارد.
حلی افزای این مقوس طوق
لوحه پیرای این مقرنس طاق
هوش مصنوعی: این بیت به زیبایی و زینت architectural اشاره دارد. گوینده از جزئیات و تزئینات یک بنا سخن می‌گوید و به شگفتی و ارزش آن اشاره می‌کند. او به زیبایی حلقه‌ای و طاقی که با هنرمندی طراحی شده، اشاره می‌کند و آن را تشبیه به حلی و زینتی زیبا می‌کند. در واقع، این بیت به زیبایی هنر و معماری می‌پردازد.
ننماید ز موم و خارا فرق
سر کند چون ز قصه های فراق
هوش مصنوعی: در اینجا اشاره می‌شود که وقتی دو چیز مختلف مانند موم و خارا کنار هم قرار می‌گیرند، تمایزی میان آن‌ها به نظر نمی‌رسد. اما این وضعیت تا زمانی است که داستانی از جدایی یا دوری میان آن‌ها وجود نداشته باشد. در واقع، وجود این داستان می‌تواند تفاوت‌ها و ویژگی‌های خاص هر یک را نمایان کند.