گنجور

شمارهٔ ۱۰ - تاریخ مرمت گلدستهٔ قم

سپهر مجد و خورشید سماحت اختر عزت
نظام عالم و دستور گیتی آصف دوران
جناب صاحب اعظم خدیو افخم اکرم
ربیع گلشن عالم بهار عالم امکان
جهانگیر و جهانبخش و جهاندار و جهان داور
که گردونش نپیچد گردن از حکم و سر از فرمان
جوانمرد و جوانبخت و جوان طبع و جوان دولت
که در ایام او نو شد جهان و تازه شد کیهان
به دست و کلک او نازند ملک و دین بود آری
قوام دین و ملت این نظام ملک و دولت آن
گرش خلق جهان جان جهان گویند می‌شاید
که آمد عالم فرسوده را بر تن ز عدلش جان
کهن گلدستهٔ قم را که ویران بود بنیادش
مجدد شد به حکم او اساس و تازه شد بنیان
تعالی الله زهی گلدستهٔ زیبا که پنداری
به هم بر بسته از گل دستهٔ دهقان این بستان
بود مقری بر اوجش با سروش چرخ هم نغمه
مؤذن بر فرازش با خروش عرش همدستان
به گلبانگ بلند آوازهٔ انصاف و جود او
به شرق و غرب ازین گلدسته خواهد رفت جاویدان
غرض چون نو شد این گلدستهٔ زیبا و رفت از وی
سوی عرش برین بانگ مذن‌های خوش الحان
دبیر خامهٔ هاتف پی تاریخ اتمامش
رقم زد: شد ز حکم آصف این گلدسته آبادان

اطلاعات

وزن: مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن (هزج مثمن سالم)
قالب شعری: غزل/قصیده/قطعه
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

سپهر مجد و خورشید سماحت اختر عزت
نظام عالم و دستور گیتی آصف دوران
هوش مصنوعی: آسمان نماد افتخار و خورشید نماد بخشندگی، ستاره‌ای که نشانه‌ای از عزت و نظام جهانی و دستوردهنده به عالم است، به آصف دوره اشاره دارد.
جناب صاحب اعظم خدیو افخم اکرم
ربیع گلشن عالم بهار عالم امکان
هوش مصنوعی: حضرت بزرگوار و محترم، بزرگ‌ترین و بهترین، بهار گل‌های جهان و فصل شکوفایی تمام امکانات هستی.
جهانگیر و جهانبخش و جهاندار و جهان داور
که گردونش نپیچد گردن از حکم و سر از فرمان
هوش مصنوعی: این بیت به توصیف شخصیت و ویژگی‌های یک فرد بزرگ و قدرتمند در دنیا می‌پردازد. فردی که دارای نفوذ و قدرت است و به خوبی می‌تواند بر سرنوشت زمان و مکان تاثیر بگذارد. این شخص به گونه‌ای است که قوانین و دستوراتش بر همگان حاکم است و هیچ چیزی نمی‌تواند بر اراده و تصمیمات او تاثیر بگذارد. به عبارتی، او در جایگاهی قرار دارد که هیچ عامل خارجی نمی‌تواند او را از تصمیم‌گیری و اجرای فرمان‌هایش بازدارد.
جوانمرد و جوانبخت و جوان طبع و جوان دولت
که در ایام او نو شد جهان و تازه شد کیهان
هوش مصنوعی: مردی با ویژگی‌های نیکو، خوش‌اقبال و با طبع جوان است که در زمان او دنیا و هستی به تازگی و نو شدن دست یافته‌اند.
به دست و کلک او نازند ملک و دین بود آری
قوام دین و ملت این نظام ملک و دولت آن
هوش مصنوعی: با هنر و توانایی او، حکومت و دین به ناز آمده‌اند. حقیقت این است که اساس دین و ملت، همین نظام حکومتی و سرزمین است.
گرش خلق جهان جان جهان گویند می‌شاید
که آمد عالم فرسوده را بر تن ز عدلش جان
هوش مصنوعی: اگرچه مردم جهان او را جان جهان می‌دانند، ممکن است که او به خاطر عدل و انصافش، بر تن این دنیای فرسوده زندگی کند.
کهن گلدستهٔ قم را که ویران بود بنیادش
مجدد شد به حکم او اساس و تازه شد بنیان
هوش مصنوعی: این بیت اشاره دارد به اینکه گلدستهٔ قدیمی و آسیب‌دیدهٔ قم، بر اساس اراده و فرمان الهی دوباره ساخته و نو می‌شود. به عبارت دیگر، آنچه که خراب شده، به لطف خداوند دوباره جان تازه‌ای می‌گیرد و استحکام و زیبایی خود را باز می‌یابد.
تعالی الله زهی گلدستهٔ زیبا که پنداری
به هم بر بسته از گل دستهٔ دهقان این بستان
هوش مصنوعی: خداوند بزرگ است، چه خوش‌نماست گلدسته‌ی زیبایی که به نظر می‌رسد از دسته‌های گل دهقان این باغ به هم پیوسته است.
بود مقری بر اوجش با سروش چرخ هم نغمه
مؤذن بر فرازش با خروش عرش همدستان
هوش مصنوعی: در اوج آسمان، جایی وجود دارد که سروش، پیام‌آور الهی، در آنجا زندگی می‌کند و صدای مؤذن را که با قدرت و شور و شوق می‌خواند، می‌شنود. همچنین، در این مکان، عرش الهی نیز به جمع آمدن همتایان خود پرداخته است.
به گلبانگ بلند آوازهٔ انصاف و جود او
به شرق و غرب ازین گلدسته خواهد رفت جاویدان
هوش مصنوعی: صدای رسای عدالت و بخشش او چنان بلند خواهد بود که در شرق و غرب به گوش‌ها خواهد رسید و این صدا همواره باقی خواهد ماند.
غرض چون نو شد این گلدستهٔ زیبا و رفت از وی
سوی عرش برین بانگ مذن‌های خوش الحان
هوش مصنوعی: این گلدستهٔ زیبا که به نوایی تازه تغییر شکل داده، اکنون صدای دلنواز و خوشایندی را به سمت عرش اعلی به پرواز درآورده است.
دبیر خامهٔ هاتف پی تاریخ اتمامش
رقم زد: شد ز حکم آصف این گلدسته آبادان
هوش مصنوعی: دبیر، به درخواست هاتف، تاریخ پایان کار را نوشت: به دستور آصف، این بنا به خوبی و زیبایی ساخته شد.