گنجور

شمارهٔ ۷ - درمدح خواجه مخلص الدین گوید

چندان که در دوازده برج است هفت مرغ
ای مخلص کریم ترا بخت یار باد
تا باز روز از شرف اندر حمل بود
باز بقات را همه دولت شکار باد
تا ثور برج زهره بلبل طرب بود
پیش تو زهره ساز طرب بر کنار باد
گرد میان جوزا چون طوق فاخته
از بهر خدمتت کمری استوار باد
از چنگ و ناخن سرطان و عقاب مرگ
همواره جان و جسم حسودت فکار باد
قدر همای سایه خورشید سای تو
بر اوج شیر بیشه گردون سوار باد
تا هست نسر طایر بر برج سنبله
خصمت چو نسر واقع افتاده خوار باد
تا نقد مهرکان را میزان مقرر است
طاوس دولت تو به رنگ بهار باد
ای خصم تو چو عقرب و خفاش روز کور
چون ماه شب چراغ رفیعت هزار باد
تاقوس آتشی و بط آبی بود به طبع
طبع تو آب رونق و آتش غبار باد
جدیی که هست خانه کیوان بوم شکل
گز طالع حسودت گردد نزار باد
ارکان دولت تو که سیمرغ قدرت است
چون اختران دلو به کوکب چهار باد
زرهای سور چرخ و در مهاء عفوت آب؟
بر بلبلی که چون تو سراید نثار باد

اطلاعات

وزن: مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن (مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف)
قالب شعری: قطعه
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

چندان که در دوازده برج است هفت مرغ
ای مخلص کریم ترا بخت یار باد
هوش مصنوعی: هرچقدر که در دوازده ماه سال، هفت پرنده وجود دارد، ای شخص مخلص و عزیز، امیدوارم که بخت و اقبال تو همیشه با تو باشد.
تا باز روز از شرف اندر حمل بود
باز بقات را همه دولت شکار باد
هوش مصنوعی: تا زمانی که روز با سرسختی به قهری مشغول است، امید و شانس به سمت شکار طعمه می‌چرخد.
تا ثور برج زهره بلبل طرب بود
پیش تو زهره ساز طرب بر کنار باد
هوش مصنوعی: تا زمانی که در آسمان، برج ثور و سیاره زهره وجود دارند، بلبل به شوق و شادی می‌خواند و در کنار باد، ساز این شادی را می‌نوازد.
گرد میان جوزا چون طوق فاخته
از بهر خدمتت کمری استوار باد
هوش مصنوعی: ایستادن تو مانند گردی از جوزا به دور گردن فاخته است، امیدوارم که برای خدمت به تو، کمرم محکم و استوار باشد.
از چنگ و ناخن سرطان و عقاب مرگ
همواره جان و جسم حسودت فکار باد
هوش مصنوعی: از چنگال و ناخن سرطان و عقاب مرگ، همواره جان و جسم حسودت را در معرض خطر قرار بده.
قدر همای سایه خورشید سای تو
بر اوج شیر بیشه گردون سوار باد
هوش مصنوعی: به اندازه‌ای که سایه پرنده‌ای به نام همای بر روی زمین می‌افتد، یادت باشد که تو هم در اوج قدرت و بزرگی، مانند شیر در جنگل، بر فراز آسمان سوار بر باد است.
تا هست نسر طایر بر برج سنبله
خصمت چو نسر واقع افتاده خوار باد
هوش مصنوعی: تا وقتی که پرنده‌ی نسر بر قله‌ی خوشه‌ی سنبله است، دشمن تو مانند نسر که به زمین افتاده و خوار شده، نخواهد توانست بر تو غلبه کند.
تا نقد مهرکان را میزان مقرر است
طاوس دولت تو به رنگ بهار باد
هوش مصنوعی: تا زمانی که ارزش واقعی مهربانی و محبت مشخص است، طاوس زیبایی و شکوه زندگی تو مانند رنگ‌های بهار خواهد بود.
ای خصم تو چو عقرب و خفاش روز کور
چون ماه شب چراغ رفیعت هزار باد
هوش مصنوعی: ای دشمن، تو مانند عقرب و خفاشی که در روز نمی‌تواند ببیند، من مانند ماه شب هستم که در روشنایی خود، راه را نشان می‌دهد. برتری من مانند چراغی است که در هزاران باد نیز تابپویی خود را حفظ می‌کند.
تاقوس آتشی و بط آبی بود به طبع
طبع تو آب رونق و آتش غبار باد
هوش مصنوعی: در اینجا شاعر به این نکته اشاره می‌کند که تو دارای دو ویژگی متضاد هستی؛ یکی آتش که نماد شور و شوق و انرژی است و دیگری آب که نماد آرامش و سکون است. این تضاد نمایانگر پویایی و جذابیت شخصیت توست که می‌تواند هم نشاط و زندگی را به ارمغان آورد و هم آرامش و سکوت را. این دو عنصر در تو جایی برای همزیستی دارند و هر کدام به نوعی به زیبایی و رونق وجودت کمک می‌کنند.
جدیی که هست خانه کیوان بوم شکل
گز طالع حسودت گردد نزار باد
هوش مصنوعی: خانه‌ای که در آن زندگی می‌کنی مانند آسمان است و در آنجا ستاره‌ای به نام کیوان وجود دارد. اگر حسادت در دل تو شکل بگیرد، ممکن است که زندگی‌ات دچار مشکلات و ناملایمات شود.
ارکان دولت تو که سیمرغ قدرت است
چون اختران دلو به کوکب چهار باد
هوش مصنوعی: عناصر و پایه‌های حکومت تو، که نماد نیروی عظیم و قدرت است، مانند ستاره‌هایی هستند که در صورت فلکی دلو قرار دارند و به شکل‌های مختلفی در آسمان می‌درخشند.
زرهای سور چرخ و در مهاء عفوت آب؟
بر بلبلی که چون تو سراید نثار باد
هوش مصنوعی: آیا طلا و جواهرات ارزشمند به بلبلی که با صدای دلنشینش می‌خواند، عطا می‌شود؟ این نشان‌دهنده بی‌ارزشی ثروت در برابر زیبایی و هنر صداست.