گنجور

شمارهٔ ۴۳

که رساند به سمع خسرو عصر
قصه ای از من غریب فقیر
گوید ای در خرد دقیق نظر
گوید ای در هنر عدیم نظیر
گوید ای در جهان به جود خبر
گوید ای در زمان به ذهن خبیر
گوید ای نزد همت و قدرت
اوج کیوان و قصر مهر قصیر
گرچه خواند صحیفه اسرار
رای عالی ز روی لوح ضمیر
لیک نوعی بود ز سلوت دل
گر کنم شمه ای از آن تقریر
بنده بوده ست سالهای دراز
در فراز و نشیب عالم پیر
گاه اندر گشایش دولت
گاهی اندر کشاکش تقدیر
گاه چون ماه در محاق و کسوف
گاه چون شاه در سرور و سریر
گه ز قصد حسود در تشویش
گه ز قول حقود در تشویر
گه چو شیاد سغبه زنبیل
گه چو طرار بسته زنجیر
گاه همچون ملک در اوج نعیم
گاه چون دیو در حضیض سعیر
ننگرستم در آن وبال و شرف
از مروت در این جهان حقیر
همه افسانه بود و باد و هوس
این حکایت که کرده شد تفسیر
نه در آن دولتم غرور و فرح
نه درین محنتم فغان و نفیر
بر درت مانده ام به پیرانسر
تشنه لب در کنار بحر قعیر
شد مبدل مرا نهاد و مزاج
تیر شد چون کمان و قیر چو شیر
ترسم آن روز قدر من دانی
که به زندان خاک باشم اسیر
من پذیرفتم از خدای ترا
به دعا و ثنا شب و شبگیر
تو ز بهر ثواب روز جزا
از خدای جهان مرا بپذیر
سازگاری تو با وضیع و شریف
پایمردی تو با صغیر و کبیر
کارم از دست رفت کارم ساز
پایم از جای رفت دستم گیر

اطلاعات

وزن: فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون)
قالب شعری: قطعه
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

که رساند به سمع خسرو عصر
قصه ای از من غریب فقیر
هوش مصنوعی: شخصی داستانی از خود را که به حال و روز فقر و تنهایی دچار است، به گوش خسرو عصر رسانده است.
گوید ای در خرد دقیق نظر
گوید ای در هنر عدیم نظیر
هوش مصنوعی: بگو ای کسی که در خرد و فهم دقیق هستی، به من بگو ای کسی که در هنر بی‌نظیر هستی.
گوید ای در جهان به جود خبر
گوید ای در زمان به ذهن خبیر
هوش مصنوعی: می‌گوید ای کسی که در جهان به بخشندگی شناخته شده‌ای، ای کسی که در زمان به خرد و دانش مشهور هستی.
گوید ای نزد همت و قدرت
اوج کیوان و قصر مهر قصیر
هوش مصنوعی: می‌گوید ای کسی که به خاطر همت و قدرت خود، به اوج آسمان و قصر خورشید دست یافته‌ای.
گرچه خواند صحیفه اسرار
رای عالی ز روی لوح ضمیر
هوش مصنوعی: اگرچه عالم بزرگ به اسرار ذهن انسان از روی لوح فکر او نگریسته است،
لیک نوعی بود ز سلوت دل
گر کنم شمه ای از آن تقریر
هوش مصنوعی: اما نوعی از دل آرامش و سلوک وجود دارد که اگر بخواهم کمی از آن را توضیح دهم...
بنده بوده ست سالهای دراز
در فراز و نشیب عالم پیر
هوش مصنوعی: شخصی مدت‌های طولانی در مشکلات و چالش‌های زندگی، یعنی در اوج و فرودهای زندگی، به خدمت و اطاعت مشغول بوده است.
گاه اندر گشایش دولت
گاهی اندر کشاکش تقدیر
هوش مصنوعی: گاهی روزهایی است که زندگی به ما فرصت‌های خوبی می‌دهد و در زمان‌های دیگر، درگیری‌ها و چالش‌های سرنوشت را تجربه می‌کنیم.
گاه چون ماه در محاق و کسوف
گاه چون شاه در سرور و سریر
هوش مصنوعی: گاه مانند ماه در زمان کسوف و محاق کم‌نور و نامشخص است، و گاه مانند شاه بر تخت و در اوج شادی و قدرت است.
گه ز قصد حسود در تشویش
گه ز قول حقود در تشویر
هوش مصنوعی: گاهی از سوی حسودان در نگرانی هستم و گاهی از طرف حق‌جویان در فریب.
گه چو شیاد سغبه زنبیل
گه چو طرار بسته زنجیر
هوش مصنوعی: گاهی مانند یک شیاد به کارهای ناپسند و فریبکارانه می‌پردازد و گاهی دیگر مانند شخصی گرفتار و محصور در زنجیر احساس محدودیت می‌کند.
گاه همچون ملک در اوج نعیم
گاه چون دیو در حضیض سعیر
هوش مصنوعی: گاهی مانند فرشته‌ها در بالاترین مقام خوشبختی و خوشی هستم و گاهی مانند دیوان در پایین‌ترین حالت عذاب و رنج.
ننگرستم در آن وبال و شرف
از مروت در این جهان حقیر
هوش مصنوعی: نمی‌توانم از بدبختی و مصیبت دیگران شاد باشم و از جوانمردی و بزرگواری خودم در این دنیا کم نکنم.
همه افسانه بود و باد و هوس
این حکایت که کرده شد تفسیر
هوش مصنوعی: همه چیز در این داستان، تنها خیال و آرزو بود و آنچه که به عنوان تفسیر بیان شده، در واقع هیچ واقعیتی نیست.
نه در آن دولتم غرور و فرح
نه درین محنتم فغان و نفیر
هوش مصنوعی: نه در حالتی که خوشی و قدرت دارم مغرور می‌شوم و نه در زمان سختی و مصیبت ناامید و ناله‌کنان هستم.
بر درت مانده ام به پیرانسر
تشنه لب در کنار بحر قعیر
هوش مصنوعی: من در کنار دریای عمیق، مانند افرادی که در جستجوی آب هستند، در نزدیکی در خانه‌ات منتظرم.
شد مبدل مرا نهاد و مزاج
تیر شد چون کمان و قیر چو شیر
هوش مصنوعی: عوض شدن وضع و حالت من باعث شده که تیر و کمان مانند قیر و شیر به هم نزدیک و ترکیب شوند.
ترسم آن روز قدر من دانی
که به زندان خاک باشم اسیر
هوش مصنوعی: می‌ترسم روزی برسد که ارزش و اهمیت من را درک کنی، در حالی که من در خاک و زیر زمین محبوس باشم.
من پذیرفتم از خدای ترا
به دعا و ثنا شب و شبگیر
هوش مصنوعی: من از خداوند تو را با دعا و ستایش در شب و هنگام غروب پذیرفتم.
تو ز بهر ثواب روز جزا
از خدای جهان مرا بپذیر
هوش مصنوعی: لطفاً به خاطر پاداش روز قیامت، من را از طرف خداوند بپذیر.
سازگاری تو با وضیع و شریف
پایمردی تو با صغیر و کبیر
هوش مصنوعی: تو به خوبی با شرایط و مقام‌های مختلف سازگار هستی و در برابر افراد بزرگ و کوچک با استقامت و پایداری رفتار می‌کنی.
کارم از دست رفت کارم ساز
پایم از جای رفت دستم گیر
هوش مصنوعی: کار من از کنترل خارج شده و به هم ریخته است. پایم از جایش حرکت کرده و در این اوضاع به کمک من نیاز است.