صابر همدانیشمارهٔ ۲۹
گر دل آیینه رویت را مجسم می‌کند
جلوه‌گاهی از صفای دل فراهم می‌کند
وقت آن کس خوش، که اندر پرتو روشندلی
روز و شب چون مهر و مه خدمت به عالم می‌کند
خوی بد را آنکه رجحان می‌دهد بر خلق نیک
جنت خود را مبدل بر جهنم می‌کند
گریهٔ شب خاطرت خندان کند چون روی صبح
باغ را آثار شبنم سبز و خرم می‌کند
ای که سخت از ریزش اشک یتیمان غافلی
سیل را باران پی در پی مسلم می‌کند
شاه اگر بیدار باشد، گو رعیت خفه باش
گرگ را خواب شبان با گله همدم می‌کند
می‌توان با پافشاری از هجوم خصم کاست
سد محکم قدرت سیلاب را کم می‌کند
گر ضعیفی دست یابد بر قوی، نبود شگفت
پای همت، مور را غالب به ضِیغَم می‌کند
آفتاب‌آسا قوی شو، ورنه، گر مانی ضعیف
چون هلال مه فلک پشت تو را خم می‌کند
زور بازوی تهمتن بایدت در کارزار
ورنه کی دشمن فرار از نقش رستم می‌کند
مصرعی برجسته (صابر) از (کلیم) آرم که گفت:
«زخم ما، خون گریه از بیداد مرهم می‌کند»
اطلاعات
وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: چکامه
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
گر دل آیینه رویت را مجسم می‌کند
جلوه‌گاهی از صفای دل فراهم می‌کند
هوش مصنوعی: اگر دل، تصویری از چهره تو را در خود منعکس کند، مکانی برای نمایش زیبایی دل فراهم خواهد کرد.
وقت آن کس خوش، که اندر پرتو روشندلی
روز و شب چون مهر و مه خدمت به عالم می‌کند
هوش مصنوعی: زمانی شاد و خوش است که انسان در نور دانایی و روشن‌فکری مانند خورشید و ماه، در خدمت به دیگران باشد.
خوی بد را آنکه رجحان می‌دهد بر خلق نیک
جنت خود را مبدل بر جهنم می‌کند
هوش مصنوعی: کسی که صفات زشت را بر صفات نیک ترجیح می‌دهد، در واقع جایی که باید به خوشی برسد را به عذاب تبدیل می‌کند.
گریهٔ شب خاطرت خندان کند چون روی صبح
باغ را آثار شبنم سبز و خرم می‌کند
هوش مصنوعی: گریه‌های شب، یادها و خاطرات تو را شاداب و خندان می‌کند، همان‌طور که آثار شبنم در صبح، باغ را سرسبز و شاداب می‌سازد.
ای که سخت از ریزش اشک یتیمان غافلی
سیل را باران پی در پی مسلم می‌کند
هوش مصنوعی: ای کسی که از رنج و اندوه یتیمان بی‌خبر هستی، بدان که بارش مداوم باران، زمینه‌ساز جاری شدن سیل در آینده خواهد شد.
شاه اگر بیدار باشد، گو رعیت خفه باش
گرگ را خواب شبان با گله همدم می‌کند
هوش مصنوعی: اگر پادشاه مراقب و هوشیار باشد، باید رعیت بی‌صدا و ساکت بماند. در حالی که گرگ در خواب شبان در کنار گله قرار می‌گیرد.
می‌توان با پافشاری از هجوم خصم کاست
سد محکم قدرت سیلاب را کم می‌کند
هوش مصنوعی: با استقامت و پافشاری می‌توان از شدت حملات دشمن کاست، مانند اینکه یک سد محکم می‌تواند جریان شدید آب را کاهش دهد.
گر ضعیفی دست یابد بر قوی، نبود شگفت
پای همت، مور را غالب به ضِیغَم می‌کند
هوش مصنوعی: اگر ضعفی بر قوی چیره شود، باید انتظار داشت که تلاش و همت می‌تواند حتی مور را بر بیدرنگی غالب سازد.
آفتاب‌آسا قوی شو، ورنه، گر مانی ضعیف
چون هلال مه فلک پشت تو را خم می‌کند
هوش مصنوعی: به قوت و قدرت خود بیفزای، زیرا اگر ضعیف بمانی، مانند هلال ماه، مشکلات و سختی‌ها بر تو غلبه خواهند کرد و تو را خم می‌کنند.
زور بازوی تهمتن بایدت در کارزار
ورنه کی دشمن فرار از نقش رستم می‌کند
هوش مصنوعی: برای پیروزی در میدان نبرد به قدرت و نیروی بازوی مردان سخت‌کوش نیاز است، وگرنه کسی از دشمن نمی‌تواند به سادگی از نام و یاد رستم فرار کند.
مصرعی برجسته (صابر) از (کلیم) آرم که گفت:
«زخم ما، خون گریه از بیداد مرهم می‌کند»
هوش مصنوعی: زخم‌ها و دردهای ما از ظلم و بی‌عدالتی به وجود می‌آید، اما این دردها به نوعی به ما کمک می‌کند تا احساس کنیم و بیرون بریزیم.