گنجور

شمارهٔ ۲۸

به حکم آنکه نادان همسر دانا نخواهد شد
برابر قطرهٔ ناچیز با دریا نخواهد شد
زمین تا آسمان فرق است بین عارف و عامی
که هرگز ذره خورشید جهان آرا نخواهد شد
نشاید گفت استاد سخن طفل دبستان را
مگس، هم بال و هم پرواز با عنقا نخواهد شد
نباید بود هرگز پای‌بست دعوی بی‌جا
که مرغ بند بر پا، آسمان‌پیما نخواهد شد
سخن را صورت ار مشاطهٔ معنی نیاراید
عروس طبع موزون، انجمن‌پیرا نخواهد شد
ندیدم هیچکس عیب کسی را روبرو گوید
دگر آئینه وش روشندلی پیدا نخواهد شد
اگر اهل دلی، اهل ادب را روی خوش بنما
که بی آئینه نطق طوطیان گویا نخواهد شد
بیفشان دامن از گرد تعلق اندرین صحرا
دراین ره گرچه یکتن گرد باد آسا نخواهد شد
حدیث حسن لیلی در جهان افسانه شد دیگر
به عصر ما کسی مجنون این صحرا نخواهد شد
بگو با مدعی (صابر) که بنشیند به جای خود
حریف هر کسی باشد حریف ما نخواهد شد

اطلاعات

وزن: مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن (هزج مثمن سالم)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: چکامه

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

به حکم آنکه نادان همسر دانا نخواهد شد
برابر قطرهٔ ناچیز با دریا نخواهد شد
هوش مصنوعی: به دلیل نادانی، فرد ناآگاه نخواهد توانست با فردی دانا هم‌پایه و هم‌سطح شود، همان‌طور که یک قطرهٔ کوچک آب نمی‌تواند با دریای وسیع برابر باشد.
زمین تا آسمان فرق است بین عارف و عامی
که هرگز ذره خورشید جهان آرا نخواهد شد
هوش مصنوعی: بین عارف و انسان عادی فاصله‌ای به اندازه زمین تا آسمان وجود دارد، زیرا عارف هرگز نخواهد توانست ذره‌ای از نور و روشنی جهان نما را تجربه کند.
نشاید گفت استاد سخن طفل دبستان را
مگس، هم بال و هم پرواز با عنقا نخواهد شد
هوش مصنوعی: نمی‌توان گفت که کسی که در سخن و ادب مهارت دارد، می‌تواند با کسی که در آغاز یادگیری است، هم‌پایه شود. مثل این است که یک مگس بخواهد با یک پرنده بزرگ و افسانه‌ای پرواز کند؛ هرگز این دو قابل مقایسه نیستند.
نباید بود هرگز پای‌بست دعوی بی‌جا
که مرغ بند بر پا، آسمان‌پیما نخواهد شد
هوش مصنوعی: نباید هرگز به چیزهای بی‌مورد و بی‌اساس پافشاری کرد، زیرا حتی اگر موجودی به ظاهر آزاد باشد، به علت محدودیت‌هایش نمی‌تواند به اوج برسد.
سخن را صورت ار مشاطهٔ معنی نیاراید
عروس طبع موزون، انجمن‌پیرا نخواهد شد
هوش مصنوعی: اگر سخن به شکلی زیبا و دلنشین ارائه نشود، مانند اینکه معنا به درستی شکل نگیرد، آنگاه کلام زیبا و موزون هزاران مجمع و محافل خوشایند را نخواهد داشت.
ندیدم هیچکس عیب کسی را روبرو گوید
دگر آئینه وش روشندلی پیدا نخواهد شد
هوش مصنوعی: هیچ‌کس را ندیده‌ام که در حضور دیگران عیب کسی را بگوید؛ اگر این‌گونه باشد، دیگر کسی با روشنی دل و صفای خاطر پیدا نخواهد شد.
اگر اهل دلی، اهل ادب را روی خوش بنما
که بی آئینه نطق طوطیان گویا نخواهد شد
هوش مصنوعی: اگر کسی دل بزرگ و ادبی داشته باشد، باید به اهل ادب احترام بگذارد و با لطف و محبت با آنها رفتار کند؛ چون بدون این رفتار، سخنان زیبا و دلنشین دیگران به درستی دیده نخواهد شد.
بیفشان دامن از گرد تعلق اندرین صحرا
دراین ره گرچه یکتن گرد باد آسا نخواهد شد
هوش مصنوعی: در این دشت، دامن خود را از گرد و غبار وابستگی‌ها کنار بزن. هر چند در این مسیر، شاید کسی نتواند به اندازه باد بی‌وقفه حرکت کند.
حدیث حسن لیلی در جهان افسانه شد دیگر
به عصر ما کسی مجنون این صحرا نخواهد شد
هوش مصنوعی: داستان عشق زیبا و افسانه‌ای لیلی و مجنون در دنیای امروز دیگر جذابیتی ندارد و به نظر می‌رسد که در زمان ما هیچ‌کس مانند مجنون، در تلاش برای پیدا کردن عشق واقعی در این دنیا نخواهد بود.
بگو با مدعی (صابر) که بنشیند به جای خود
حریف هر کسی باشد حریف ما نخواهد شد
هوش مصنوعی: به مدعی بگو که باید به مقام و جایگاه خودش برگردد. هر کسی که بخواهد با ما رقابت کند، شایسته این رقابت نخواهد بود.