حاجب شیرازیشمارهٔ ۸
سیمرغ بهر دانه ای کی صید گردد خام را
بر چین ز راه مرغ دل صیاد نادان دام را
ای عقل دور اندیش رو، هم قانع و درویش باش
از بهر انعامی چرا، در پی روی انعام را
ز اسرار جام جم دهد پیر خراباتم خبر
چون جم اگر پر می کنی از روی حکمت جام را
زلف و بیاض و عارضت صبحی توان آورد شام
هم شام تیره صبح را، هم صبح روشن شام را
کعبه چرا پوشد به تن هر ساله زرین پیرهن
بهر طواف کوی تو بندد، به خود احرام را
هر دم تبسم می کنی بر چشم گریان خلق را
از پسته خندان کشی روغن عجب بادام را
ز اصنام بی حس هرکسی دارد، به پنهانی بسی
با قدرت حسن ای صنم بشکن همه اصنام را
دردی کش میخانه را بعد از سلام ما بگو
کز جوششش یارآورد پیران درد آشام را
ای صلح کل از جنگ و کین مردم همه سرسامیند
با حکمت کامل ز سر بیرون کن این سرسام را
پیغمبران بت ز تو، سرمشق قانون می کنند
سرمشق را تجدید ده یکسان کن این پیغام را
جنس سلامت نادر است اندر دیار مسلمین
آن کیست تا معنی کند «حاجب » چنین اسلام را
اطلاعات
وزن: مستفعلن مستفعلن مستفعلن مستفعلن (رجز مثمن سالم)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
سیمرغ بهر دانه ای کی صید گردد خام را
بر چین ز راه مرغ دل صیاد نادان دام را
هوش مصنوعی: سیمرغ به خاطر یک دانه خام شکار نمی‌شود. دل صیاد نادان او را به دام می‌اندازد، در حالی که باید از راهی دیگر به دنبال آن باشد.
ای عقل دور اندیش رو، هم قانع و درویش باش
از بهر انعامی چرا، در پی روی انعام را
هوش مصنوعی: ای عقلِ بصیر و دوراندیش، بهتر است که همواره قانع و ساده‌زیست باشی، چرا که در پی گرفتن پاداش و انعام، ممکن است از مسیر درست خود منحرف شوی.
ز اسرار جام جم دهد پیر خراباتم خبر
چون جم اگر پر می کنی از روی حکمت جام را
هوش مصنوعی: پیر خرابات (روشنفکر و حکمت‌دوست) به من خبر می‌دهد که از اسرار جام جم (نشانه‌ای از دانش و رازهای عمیق) آگاه شده است. او می‌گوید وقتی که جام را با حکمت پر می‌کنی، به نوعی به درک عمیق‌تری می‌رسی، مشابه جم که ذاتاً با قدرت و معرفت پر شده بود.
زلف و بیاض و عارضت صبحی توان آورد شام
هم شام تیره صبح را، هم صبح روشن شام را
هوش مصنوعی: زیبایی موها و چهره‌ات به قدری دلپذیر است که می‌تواند تاریکی شب را به روشنی صبح تبدیل کند و برعکس، روشنی صبح را به تاریکی شب بچشاند.
کعبه چرا پوشد به تن هر ساله زرین پیرهن
بهر طواف کوی تو بندد، به خود احرام را
هوش مصنوعی: کعبه چرا هر سال با لباس طلایی تزیین می‌شود، در حالیکه برای طواف دور تو، خودش را آماده می‌کند و احرام می‌بندد؟
هر دم تبسم می کنی بر چشم گریان خلق را
از پسته خندان کشی روغن عجب بادام را
هوش مصنوعی: هر لحظه با لبخند، چشمان گریان مردم را شاد می‌کنی و مثل بادام که روغنش شیرین است، احساس شگفتی و شادی را به زندگی می‌آوری.
ز اصنام بی حس هرکسی دارد، به پنهانی بسی
با قدرت حسن ای صنم بشکن همه اصنام را
هوش مصنوعی: هر کسی که از مجسمه‌های بی‌جان و احساسی برخوردار است، در دل خود به طور پنهانی قدرت عشق و زیبایی را احساس می‌کند. ای زیبای محبوب، تمام این مجسمه‌ها را بشکن و از وجود خود رهایی بخش.
دردی کش میخانه را بعد از سلام ما بگو
کز جوششش یارآورد پیران درد آشام را
هوش مصنوعی: پس از اینکه ما سلام و احوال‌پرسی کردیم، بگو که درد و رنج میخانه هنوز ادامه دارد و از شدت آن حتی پیران نیز به یاد دردهایی که دچارش بودند، در میخانه جمع می‌شوند و از آن می‌نوشند.
ای صلح کل از جنگ و کین مردم همه سرسامیند
با حکمت کامل ز سر بیرون کن این سرسام را
هوش مصنوعی: ای نماینده صلح و آرامش، مردمی که به خاطر جنگ و دشمنی دچار آشفتگی و شگفتی شده‌اند، به حکمت و دانایی نیاز دارند تا این آشفتگی را از سرشان دور کنند.
پیغمبران بت ز تو، سرمشق قانون می کنند
سرمشق را تجدید ده یکسان کن این پیغام را
هوش مصنوعی: پیامبران به خاطر تو، قوانینی ایجاد می‌کنند. مثالی که باید از آن پیروی کنند را تازه کن و آن را یکسان ساز تا این پیام به درستی منتقل شود.
جنس سلامت نادر است اندر دیار مسلمین
آن کیست تا معنی کند «حاجب » چنین اسلام را
هوش مصنوعی: در دیار مسلمین، افراد سالم و درستکار بسیار کم هستند. چه کسی وجود دارد که بتواند مفهوم واقعی «حاجب» را در این اسلام چنین درک کند؟