گنجور

شمارهٔ ۵۸

پادشاهان را خبر از عالم درویش نیست
پادشاهی جز خیال و خواب و مستی بیش نیست
شکوه از دشمن مکن رو، با جهانی دوست باش
دشمنی بدتر تو را، از نفس کافر کیش نیست
صبر من تلخی ز صبر بیش بردارد خواص
گرچه دشمن را، به لب زهریست کاندر نیش نیست
دست کی شوید عدو چون زاهدان از صید عام
گرگ را، بر سر خیالی جز شکار میش نیست
ای مفتش هر چه خواهی عرضه کن در نزد شاه
من اناالحق فاش گویم حاجت تفتیش نیست
جود و همت عصمت و غیرت نشان مردی است
مردی از کفش و کلاه و از سبیل و ریش نیست
بیضه ها بشکست چرخ حقه بازت در کلاه
روی عالم حقه بازی چون تو نادرویش نیست
جاهل ار، نوشت دهدنیش است مستان نوش نیست
کامل ار، نیشت دهد نوش است بستان نیش نیست
رو، به ایران آر کامروز است اندر شهر فارس
طرفه دلداری که در آمریک و در اطریش نیست
قدسیانت طرقو گویند «حاجب » پیش و پس
دور باش نخوتت گر، از پس و از پیش نیست

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

پادشاهان را خبر از عالم درویش نیست
پادشاهی جز خیال و خواب و مستی بیش نیست
هوش مصنوعی: سلطان‌ها از زندگی و احوال درویش‌ها آگاهی ندارند. سلطنت بیشتر از آن که واقعیت باشد، چیزی شبیه خیال و خواب و مستی به نظر می‌رسد.
شکوه از دشمن مکن رو، با جهانی دوست باش
دشمنی بدتر تو را، از نفس کافر کیش نیست
هوش مصنوعی: از دشمنان شکایت نکن و با همه در دوستی و محبت رفتار کن. در واقع، دشمنی می‌تواند از نفسی که در درون خودت است بدتر باشد و این نشان‌دهنده ضعف‌های درونی‌ات است.
صبر من تلخی ز صبر بیش بردارد خواص
گرچه دشمن را، به لب زهریست کاندر نیش نیست
هوش مصنوعی: اگر صبر من به اندازه‌ای تلخ باشد که از آن بیشتر نتوان تحمل کرد، خواص آن به قدری قوی است که حتی در برابر دشمن نیز تأثیرگذار خواهد بود، هرچند به ظاهر مانند زهر می‌ماند که در نیش خود نمی‌کشد.
دست کی شوید عدو چون زاهدان از صید عام
گرگ را، بر سر خیالی جز شکار میش نیست
هوش مصنوعی: دست دشمنان چگونه می‌تواند پاک شود، در حالی که زاهدان نیز از شکار عمومی پرهیز می‌کنند؟ در واقع، آن‌ها فقط به دنبال گوسفند هستند و هیچ خیال دیگری در سر ندارند.
ای مفتش هر چه خواهی عرضه کن در نزد شاه
من اناالحق فاش گویم حاجت تفتیش نیست
هوش مصنوعی: ای بازرسی، هر چه می‌خواهی به شاه من ارائه کن، من حقیقت را روشن بیان می‌کنم و نیازی به جستجو و تحقیق نیست.
جود و همت عصمت و غیرت نشان مردی است
مردی از کفش و کلاه و از سبیل و ریش نیست
هوش مصنوعی: بخشش و اراده قوی، پاکدامنی و غیرت، نشانه‌های واقعی مردانگی هستند و مردانگی به ظواهر مثل کفش و کلاه یا سبیل و ریش محدود نمی‌شود.
بیضه ها بشکست چرخ حقه بازت در کلاه
روی عالم حقه بازی چون تو نادرویش نیست
هوش مصنوعی: چرخ حقه باز به کلاه عالم بیضه‌ها را شکست و دلیلی وجود ندارد که مانند تو کسی با این نادانی وجود داشته باشد.
جاهل ار، نوشت دهدنیش است مستان نوش نیست
کامل ار، نیشت دهد نوش است بستان نیش نیست
هوش مصنوعی: اگر کسی جاهل باشد، هرگز نمی‌تواند نوش را به‌خوبی بنوشد؛ یعنی آن لذتی که می‌تواند از شراب ببرد، به‌دلیل نادانی‌اش از دست می‌دهد. اگر هم کسی درک صحیحی از نوشیدنی نداشته باشد، لذتی که می‌تواند از آن ببرد، کامل نخواهد بود و درواقع فقط طعم تلخی را احساس خواهد کرد. بنابراین، آنچه به‌دست می‌آورد، تنها گزنده و غیرلذت‌بخش است.
رو، به ایران آر کامروز است اندر شهر فارس
طرفه دلداری که در آمریک و در اطریش نیست
هوش مصنوعی: امروز در شهر فارس، چهره‌ای دلنشین و دل‌گرم‌کننده وجود دارد که در کشورهای آمریکا و اتریش پیدایش نمی‌شود.
قدسیانت طرقو گویند «حاجب » پیش و پس
دور باش نخوتت گر، از پس و از پیش نیست
هوش مصنوعی: مراقب باش که در رفتار خود تکبر نداشته باشی، زیرا ممکن است نعمت‌ها و بالا بودن مقام تو را تحت تأثیر قرار دهد و از تو دور کند. ریا و خودبزرگ‌بینی می‌تواند باعث شود که در جلو و عقب زندگی‌ات دچار مشکل شوی.