گنجور

شمارهٔ ۵۱

هر که زد بر آب و آتش حرق و غرقش باک نیست
تنبل و منبل براه عاشقی چالاک نیست
آنکه را در عاشقی از سر رود سودای وصل
سر بزیر است ار سر او نیزه و فتراک نیست
آنکه در شبهای هجران ریخت سیل خون ز چشم
زیر تیغ از دادن جان دیده اش نمناک نیست
پاکبازی در قمار دوستی مردانگی است
بدقماری در حقیقت کار مرد پاک نیست
سرو، و بید از بار آزادند با آن اعتبار
باغ را پست و بلندی به ز نخل و تاک نیست
آن بود سر، یا کدوی خشک کز سودا تهیست؟
سینه یا سنگ است آن کز تیر عشقی چاک نیست؟
چشم پر آز و دل پر آرزو را در جهان
بهره ای جز باد حسرت توشه ای جز خاک نیست
پاک مردان جهان تریاکی حسن تواند
هیچ تریاقی به عالم به از این تریاک نیست
مدرک ار حیوان به کلیات نبود عیب نیست
کم ز حیوان آدمی زادیست کش ادراک نیست
گر در افلاک است چون خورشید یا مه آیتی
کوکبی «حاجب » به کف دارد که در افلاک نیست

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

هر که زد بر آب و آتش حرق و غرقش باک نیست
تنبل و منبل براه عاشقی چالاک نیست
هوش مصنوعی: هر کسی که در مسیر عشق با چالش‌ها و سختی‌ها مواجه شود، نباید نگران نابودی یا شکست خود باشد، زیرا او باید در این راه پرمشقت شجاع و فعال باشد.
آنکه را در عاشقی از سر رود سودای وصل
سر بزیر است ار سر او نیزه و فتراک نیست
هوش مصنوعی: کسی که در عشق به شدت دلبسته شده و آرزوی وصال دارد، حتی اگر با مشکلات و موانع بزرگی نیز مواجه شود، از پیگیری عشقش دست نمی‌کشد.
آنکه در شبهای هجران ریخت سیل خون ز چشم
زیر تیغ از دادن جان دیده اش نمناک نیست
هوش مصنوعی: کسی که در شب‌های دوری و جدایی، اشک‌هایش مانند سیل از چشمانش می‌ریزد و در دلیری و شجاعت، جان خود را در خطر می‌بیند، هرگز از احوال خود ناامید نیست و در زیر فشار درد و رنج، همچنان امیدش زنده است.
پاکبازی در قمار دوستی مردانگی است
بدقماری در حقیقت کار مرد پاک نیست
هوش مصنوعی: دوستی و صداقت در روابط انسانی ارزشمند است و خیانت و نادرستی در این زمینه، نشانه‌ای از ضعف شخصیت افراد است. در واقع، کسانی که به دوستی خود متعهد هستند، مردانگی و شرافت را نشان می‌دهند.
سرو، و بید از بار آزادند با آن اعتبار
باغ را پست و بلندی به ز نخل و تاک نیست
هوش مصنوعی: درخت سرو و درخت بید به خاطر زیبایی و ارزش خود در باغ، از دیگر درختان مانند نخل و تاک برتر هستند و برتری باغ به خاطر آن‌هاست، نه به خاطر ارتفاع یا خوبی دیگر درختان.
آن بود سر، یا کدوی خشک کز سودا تهیست؟
سینه یا سنگ است آن کز تیر عشقی چاک نیست؟
هوش مصنوعی: آیا آن کسی که سرش را در دل کرده، از دق یا غم رنج می‌برد، همانند کدوئی خشک و بی‌فایده است؟ یا اینکه دل او به سختی یک سنگ است که حتی در برابر تیر عشق هم شکاف پیدا نمی‌کند؟
چشم پر آز و دل پر آرزو را در جهان
بهره ای جز باد حسرت توشه ای جز خاک نیست
هوش مصنوعی: چشمی که همیشه خواستار است و دلی که پر از آرزوهاست، در این دنیا چیزی جز حسرت و غمی برایش باقی نمی‌ماند و آنچه هم دارد تنها خاک است.
پاک مردان جهان تریاکی حسن تواند
هیچ تریاقی به عالم به از این تریاک نیست
هوش مصنوعی: مردان پاک و نیکوکار دنیا به مانند تریاقی هستند که هیچ دارویی بهتر از آنها در عالم وجود ندارد.
مدرک ار حیوان به کلیات نبود عیب نیست
کم ز حیوان آدمی زادیست کش ادراک نیست
هوش مصنوعی: اگر موجودی مثل حیوان قادر به درک کلیات نباشد، اشکالی ندارد. انسان هم در برخی موارد ممکن است مانند حیوان باشد و نتواند درک کند.
گر در افلاک است چون خورشید یا مه آیتی
کوکبی «حاجب » به کف دارد که در افلاک نیست
هوش مصنوعی: اگر در آسمان، مانند خورشید یا ماه، نشانه‌ای از وجود دارد، این نشانه به دست «حاجب» نیست و در آسمان یافت نمی‌شود.