اطلاعات
وزن: مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن (مجتث مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: حمیدرضا محمدی
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
اگر به لطف بخوانی مَزید الطاف است
وگر به قهر برانی درون ما صاف است
هوش مصنوعی: اگر با مهربانی و لطف به ما نگاه کنی، محبت و نعمتت بیشتر خواهد بود، و اگر با خشم از ما دور شوی، درون ما پاک و بی‌خبر از کینه باقی می‌ماند.
بیان وصف تو گفتن نه حد امکان است
چرا که وصف تو بیرون ز حد اوصاف است
هوش مصنوعی: بیان ویژگی‌های تو فراتر از توانایی‌های انسانی است، زیرا تو دارای صفاتی هستی که نمی‌توان آنها را به درستی توصیف کرد.
ز چشم عشق توان دید روی شاهد غیب
که نور دیدهٔ عاشق ز قاف تا قاف است
هوش مصنوعی: از چشمان عشق می‌توان چهره‌ی معشوق پنهانی را دید، چون نور دیدگان عاشق در تمام جهان گسترده است.
چو سرو سرکشی ای یار سنگدل با ما
چه چشمهاست که از روی تو بر اطراف است
هوش مصنوعی: ای دوست سنگدل، تو مانند سروی نافرمان هستی. چرا باید نگران نگاه‌ها باشیم وقتی که زیبایی‌ات همه جا را پر کرده است؟
تو را که مایهٔ خلد است نیاز همتا نیست
از این مثال گزینم روان در اطراف است
هوش مصنوعی: تو را که مایهٔ بهشت هستی، نیازی به همتای دیگری نداری. من از این مثال‌ها استفاده می‌کنم، زیرا روح در اطراف این موضوع در جریان است.
ز مُصحَف رخ دلدار آیتی بر خوان
که آن بیان مقامات کشف کشّاف است
هوش مصنوعی: از نوشته‌های قلب محبوب آیه‌ای برملا کن که آن سخن، بیانگر درجات و مراتب شهود و آگاهی‌های عمیق است.
عدو که منطق حافظ طمع کند در شعر
همان حدیث هُما و طریق خطّاف است
هوش مصنوعی: هر کس که با نیت بد به اشعار حافظ دست می‌زند، سرنوشتی مشابه داستان هُما و پرندگان خواهد داشت.
حاشیه ها
این ابیات بخشی از غزلی هستند که بنابر گفتهی کتاب «میراث فرهنگی و ادبی انجوی شیرازی» صفحهی 116 در برخی از نسخ دیوان حافظ آورده شده. بیت دوم غزل با جستجو در اینترنت یافت شده.
از دوستان اگر کسی متن کامل غزل را در اختیار دارد، لطفاً در حاشیه نقل کند تا متن را کامل کنیم.
اگر به لطف بخوانی مَزید الطافست/ وگر به قهر برانی درون ما صافست
بیان وصف تو گفتن نه حد امکان است/ چرا که وصف تو بیرون ز حد اوصافست
ز چشم عشق توان دید روی شاهد غیب/ که نور دیده ی عاشق ز قاف تا قافست
چو سرو سرکشی ای یار سنگدل با ما/ چه چشمهاست که از روی تو بر اطراف است
تو را که مایه ی خلد است نیاز همتا نیست/ از این مثال گزینم روان در اطراف است
ز مُصحَف رخ دلدار آیتی بر خوان/ که آن بیان مقامات کشف کشّـافـسـت
عدو که منطق حافظ طمع کند در شعر/ همان حدیث هُما و طریق خطّافست
---
پاسخ: با تشکر، ابیات مطابق نقل شما اضافه شد.
با سپاس از محیا
آیا برایتان مقدور است منبع نقل ابیات را ذکر فرمایید؟ زیرا در حافظ خانلری ابیات 4 و 5 ذکر نشده.
در نسخهٔ خطی «دیوان حافظ به خط عبدالصمد شیرین‌قلم 990 هجری» مصرع دوم بیت آخر به این شکل که معروفتر هم هست آمده است:
همان حکایت زردوز و بوریاباف است
1401/09/23 18:11
محمدرضا مؤمن‌نژاد
درود، بیت پنجم در مصرع نخست حرف "ت" در عبارت "خلد است" اضافه هجا بوده و از وزن خارج است.
پس مطمئنا، حداقل این بیت از حضرت حافظ نیست
حافظ