اطلاعات
وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: حمیدرضا محمدی
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
رهروان را عشق بس باشد دلیل
آب چشم اندر رهش کردم سبیل
هوش مصنوعی: عاشقان برای ادامه مسیر زندگی خود به عشق احتیاج دارند و اشک و احساساتشان نشان‌دهنده عواطف و تعهدشان به این راه است.
موج اشک ما کی آرد در حساب
آن که کشتی راند بر خون قتیل
هوش مصنوعی: اشک‌های ما هیچ تاثیری بر فردی که بر خون شهیدان کشتی راند، ندارد و او به فکر غم ما نیست.
بی می و مطرب به فردوسم مخوان
راحتی فی الراح لا فی السلسبیل
هوش مصنوعی: این ابیات به این معناست که بدون شراب و نوازنده، مرا به بهشت نخوانید؛ زیرا آرامش و راحتی را در لذت‌های دنیوی نمی‌یابم.
اختیاری نیست بدنامی من
ضلنی فی العشق من یهدی السبیل
هوش مصنوعی: من در عشق گمراه شده‌ام و به همین خاطر نمی‌توانم در برابر بدنامی‌ام گزینه‌ای انتخاب کنم یا بر روی آن تأثیر بگذارم.
آتش روی بتان در خود مزن
ور نه در آتش گذر کن چون خلیل
هوش مصنوعی: در این بیت، شاعر به کسی هشدار می‌دهد که به معشوق خود (بتان) آسیبی نرساند وگرنه باید عواقب سختی را که شبیه آزمون‌های سختی است تحمل کند، مانند ابراهیم خلیل که در آتش امتحان شد. به عبارت دیگر، بهتر است به جای برانگیختن خشم معشوق، با آرامش و احتیاط رفتار کند تا از مشکلات دوری کند.
یا بنه بر خود که مقصد گم کنی
یا منه پای اندرین ره بی‌دلیل
هوش مصنوعی: یا بر خودت مسلط باش و هدف را فراموش نکن، یا پاهایت را بی‌دلیل در این مسیر نگذار.
یا رسوم پیلبانی یاد گیر
یا مده هندوستان را یاد پیل
هوش مصنوعی: یا باید فنون پَیلبانی را یاد بگیری، یا هندوستان را به یاد نیاور.
یا مکش بر چهره نیل عاشقی
یا فرو بر جامهٔ تقوی به نیل
هوش مصنوعی: این بیت به مفهوم این است که یا از عشق و شوق خود به طور واضح و آشکار بگو، یا اینکه در ظاهر خود، به گونه‌ای رفتار کن که نشان‌دهندهٔ تقوا و دیانت باشد. در واقع، دو راه برای ابراز احساسات وجود دارد: یکی ابراز آزادانه و بی‌پرده، و دیگری حفظ وقار و دیانت در رفتار.
حافظا گر معنیی داری بیار
ورنه دعوی نیست غیر از قال و قیل
هوش مصنوعی: اگر حافظ جان، حقیقتی در دلت هست، آن را برملا کن؛ وگرنه تنها سخن گفتن و تظاهرات بی‌محتوا هیچ ارزشی ندارد.
حاشیه ها
متن این غزل از اینجا نقل شده:
پیوند به وبگاه بیرونی
1391/08/23 09:10
میثم آیتی (شاعر)
این شعر خیلی با شعرهای دیگه حافظ شانه به شانه حرکت می کنه
چون هم از قرآن و هم از ضرب المثل و هم از عبارات عربی و هم از صنایع ادبی زیادی ادر آن استفاده شده است.
من این شعر رو منتسب نمی دونم بلکه این شعر باید متعلق به حافظ باشه
1396/02/04 10:05
سید احمد مجاب
(یا) رسوم پیلبانان یاد گیر
این غزل منسوب به حافظ که هموزن غزل:
حافظ » غزلیات » غزل شمارهٔ ۳۰۸
که آن هم هم استقبال است از غزل 74 سعدی
ترکیبی است از این حکایت گلستان:
سعدی » گلستان » باب هشتم در آداب صحبت » حکمت شمارهٔ ۷۰
دو کس را حسرت از دل نرود و پای تغابن از گل بر نیاید تاجر کشتی شکسته و وارث با قلندران نشسته.
یا مرو با یار ازرق پیرهن
یا بکش بر خان و مان انگشت نیل
دوستی با پیلبانان یا مکن
یا طلب کن خانه ای درخورد پیل
و غزل 74 سعدی:
سعدی » دیوان اشعار » غزلیات » غزل ۷۴
شراب از دست خوبان سلسبیلست
و گر خود خون میخواران سبیلست
سخن بیرون مگوی از عشق سعدی
سخن عشقست و دیگر قال و قیلست
حافظ