گنجور

شمارهٔ ۱۱

مژده ای دل که مسیحا نفسی می‌آید
که ز انفاس خوشش بوی کسی می‌آید
از غم هجر مکن ناله و فریاد که دوش
زده‌ام فالی و فریادرسی می‌آید
زآتش وادی ایمن نه منم خُرّم و بس
موسی آنجا به امید قبسی می‌آید
هیچ کس نیست که در کوی تواش کاری نیست
هرکس آنجا به طریق هوسی می‌آید
کس ندانست که منزلگه معشوق کجاست
این قدر هست که بانگ جرسی می‌آید
جرعه‌ای دِه که به میخانهٔ ارباب کرم
هر حریفی ز پی ملتمسی می‌آید
دوست را گر سر پرسیدن بیمار غم است
گو بران خوش که هنوزش نفسی می‌آید
خبر بلبل این باغ بپرسید که من
ناله‌ای می‌شنوم کز قفسی می‌آید
یار دارد سر صید دل حافظ یاران
شاهبازی به شکار مگسی می‌آید

اطلاعات

وزن: فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن (رمل مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: حمیدرضا محمدی

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

مژده ای دل که مسیحا نفسی می‌آید
که ز انفاس خوشش بوی کسی می‌آید
هوش مصنوعی: ای دل، خوشحالی کن که یک روح بزرگ و نیکو به زودی می‌آید و از نفس‌های خوشش عطر شخصی خاص به مشام می‌رسد.
از غم هجر مکن ناله و فریاد که دوش
زده‌ام فالی و فریادرسی می‌آید
هوش مصنوعی: از غم جدایی نالیده و فریاد نزن، زیرا شب گذشته فال گرفتم و کسی برای کمک به من می‌آید.
زآتش وادی ایمن نه منم خُرّم و بس
موسی آنجا به امید قبسی می‌آید
هوش مصنوعی: من از آتش سرزمین ایمن نیستم که خوشحال باشم، فقط موسی در آنجا با امید شعله‌ای می‌آید.
هیچ کس نیست که در کوی تواش کاری نیست
هرکس آنجا به طریق هوسی می‌آید
هوش مصنوعی: در هیچ جا هیچ‌کس وجود ندارد که در خیابان تو مشغول کار باشد. هر کسی که آنجا می‌آید، به خاطر تمایلات و خواسته‌های خود می‌آید.
کس ندانست که منزلگه معشوق کجاست
این قدر هست که بانگ جرسی می‌آید
هوش مصنوعی: هیچ‌کس نمی‌دانست که محل زندگی محبوب کجاست، اما این شواهد کافی است که صدای او به گوش می‌رسد.
جرعه‌ای دِه که به میخانهٔ ارباب کرم
هر حریفی ز پی ملتمسی می‌آید
هوش مصنوعی: به من یک نوشیدنی بده که در میخانهٔ پر از بخشش، هر شخصی برای دعا و درخواست خود به آنجا می‌آید.
دوست را گر سر پرسیدن بیمار غم است
گو بران خوش که هنوزش نفسی می‌آید
هوش مصنوعی: اگر دوستت حالش خوش نیست و غمگین است، بهتر است به او سر بزنی و احوالش را بپرسی؛ چرا که هنوز نفس می‌کشد و امیدی برای بهبود وجود دارد.
خبر بلبل این باغ بپرسید که من
ناله‌ای می‌شنوم کز قفسی می‌آید
هوش مصنوعی: بلبل از این باغ پرسید که چرا صدای ناله‌ای را می‌شنوم که از قفسی به گوش می‌رسد.
یار دارد سر صید دل حافظ یاران
شاهبازی به شکار مگسی می‌آید
هوش مصنوعی: محبوبی که حافظ به آن اشاره می‌کند، مانند یک شکارچی ماهر است که قلب او را به راحتی به دام می‌اندازد. در این میان، او دوستانی دارد که به خوبی از مهارت‌هایش آگاهند و به نظاره این صحنه می‌نشینند. در عین حال، به نظر می‌رسد که در این گیرودار، یک مگس ناچیز نیز به عنوان شکار کوچک‌تری به سوژه تبدیل می‌شود.

خوانش ها

شمارهٔ ۱۱ به خوانش سهیل قاسمی
شمارهٔ ۱۱ به خوانش محمدرضا مومن نژاد
شمارهٔ ۱۱ به خوانش محسن لیله‌کوهی
شمارهٔ ۱۱ به خوانش فاطمه زندی
شمارهٔ ۱۱ به خوانش هادی روحانی
شمارهٔ ۱۱ به خوانش فریبا علومی یزدی

حاشیه ها

1388/02/01 08:05

متن این غزل از اینجا نقل شده:
پیوند به وبگاه بیرونی

1390/01/04 08:04
محمد فخارزاده

این غزل بسیار زیبا که اتفاقا آرم کنگره حافظ در سال 1364 بود در نسخه آقای دکتر سلیم نیساری جز غزلهای اصلی آمده. فقط بیت پنجم از متن فوق در مکان بیت هشتم قرار دارد. این غزل از نظر قوّت شعر و زبان دلنشین و روانی که دارد با بهترین غزلهای حافظ پهلو میزند

1390/11/29 19:01
کیان مهرارا

ای کاش واژگان فارسی به کار برده شود. نتیجه واژه تازی است و دستاورد برترین واژه است به جای . درود بر شما

1390/12/19 08:03
سید احسان

قبس به معنای آتش گرفتن است.در داستان حضرت موسی در قرآن کریم که از دور آتشی دید خواست که از آن آتش، آتشی بیاورد از همین قبس استفاده شده است.

1392/08/18 18:11
سید حمید

در بعضی نسخ آمده:
"کس ندانست که منزلگه مقصود کجاست"
به جای کلمه "معشوق" از "مقصود" استفاده کرده اند

1392/11/29 22:01

با سلام بر همه دوستان
این غزل به لحاظ ساختار ، از قوتی مثال زدنی در میان سایر غزلیات دیوان خواجه برخوردار است.
صد افسوس و دریغ که رحمة‌الله علیه خلخالی و پیــــــــــــرو او علامه قزوینی و دکتر غنــــی ، این غزل را ضبط نکردند.
به هـــــــر روی لطافت و ظرافت سخـــن این غزل ، یادآور ناله‌های دل خــــــواجه است که در بسیاری از غزلیات به چشم می‌خورد. نظیر غزل شمارهٔ 455 ، که حتّا مفردات دو بیت در این دو غزل گویـــــای یکدگرند.
باری در بیت تخلّص ، ضبط این چنین مصرع نخست از پشتوانه‌ی نسخ قدیمی بیشتری برخوردار است :
یار دارد سر آزردن حــــــــافظ یاران
البــــته هر کدام از دو ضبط مصرع نخست بیت تخلّص ، زیبایی خاص خود را داراست.

1393/02/20 23:05
روزبهان

با درود به هم مبهنانم خواهش میکنم در بیت پیش از پایان واژه ی "بپرسید " را با واژه ی "نپرسید " جابجا کنید . بپرسید نادرست است .
روزبهان

1393/02/20 23:05
روزبهان

دوستداران حافظ توجه کنند که بیت ماقبل آخر به غلط "بپرسید " چاپ شده صحیح آن "نپرسید " است .
روزبهان

یار دارد ............................. یاران!
شاهبازی به شکار مگسی می‌آید
سر آزردن حافظ: 21 نسخه (801، 803، 813، 814- 813، 818، 819، 821، 822، 823، 824{سر آزردن یاران حافظ!}، 825، 827 و 9 نسخۀ متأخر یا بی‌تاریخ) قزوینی- غنی، خانلری، عیوضی، نیساری، جلالی نائینی- نورانی وصال، خرمشتی- جاوید
سر صید دل حافظ: 15 نسخه (8 نسخۀ متأخر: 849، 857، 858، 864، 866، 867، 874، 875 و 2 نسخۀ بسیار متأخر: 893 و 894 و 3 نسخۀ بی‌تاریخ{یکی از این سه: سر قصد دل حافظ}) سایه
سر پرسیدن: 2 نسخه (843 و یک نسخۀ بسیار متأخر با تاریخ مشکوک: 875؟)
39 نسخه از جمله تمام نسخِ کهنِ کاملِ مورّخ غزل 235 و بیت تخلص آن را دارند. نسخۀ مورخ 822 مصرع نخست بیت فوق را چنین دارد:
«این همه بار ستم بر دل حافظ چه زنند»
*****************************************
****************************************

1394/11/23 13:01

با سلام
تعبیر فال این غزل عبارت است از:
به خواست خداوند گشایش و فتح در أمور نزدیک است
دست از جزع و فزع و ناله وشکایت بردار
از جایی به مقصود و آرزویت می رسی که فکرش را هم نمی کنی و به دستاوردهایی می رسی که در حال عادی استحقاق آن را نداشتی

1394/11/19 15:02
نعیمه

عالی بودد

1395/04/22 12:06
طوفان

با سلام
بنده در تکمیل فرمایشات جناب شهریار 70 لازم می دونم بگم که : این عزل یکی از معروفترین غزل های عارفانه ادب فارسی است و در بسیاری از نسخ دیوان خواجه که تا 50 سال پس از درگذشت او تحریر شده ثبت است. اما چرا در دیوان تصحیح علامه قزوینی این غزل را نمی بینیم؟ دکتر استعلامی در کتاب درس حافظ ذیل این غزل چنین می نویسد: « بعید است که علامه با دقت و جستجوی بی حدی که در همه دست نویس های دیوان می کرده، این غزل را ندیده و در باره آن سخنی نگفته باشد! ظاهرا در سال 1320 خورشیدی، علامه صورت نهایی تصحیح دیوان حافظ را به خوش نویس هنرمند " حسن زرین خط " سپرده و این کار پس از تحریر زیبای زرین خط به گراورسازی رفته و چاپ شده است. و در آن سال ها که علامه دوران پیری را می گذرانده و کارهای بسیار دیگری در دست داشته ، این غزل در تحریر از قلم افتاده، و علامه هم به دلیل مشفله ذهنی بسیار بار دیگر صورت نهایی دیوان را بازبینی نکرده و در سال های پایان عمر هم فرصتی پیش نیامده که این غزل را در نشر دیگری از دیوان وارد کند.
با سپاس طوفان م

1396/01/07 23:04
سید مهدی موسوی

قطعه فریاد رس از استاد علیرضا افتخاری در نهایت زیبایی اجرا شده است البته اجرای خصوصی

1396/05/31 14:07
عرفان

این شعر رو استاد داریوش اقبالی هم در آلبوم "معشوق همین جاست2" اجرا کردن.

1396/09/11 22:12
روح القدس

تا انجیل عیسی مسیح را نخوانید به درک واقعی این غزل نخواهید رسید ...
خبر بلبل این باغ نپرسید که من
ناله‌ای می‌شنوم کز قفسی می‌آید
این بیت داره از رنج مسیح روی صلیب سخن میگه ...

1397/02/01 23:05
پویا

سلام به تو روح القدس
به نام خداوند بخشاینده مهربان
"و گفته ایشان است «ما مسیح، عیسی بن مریم، پیامبر خدا را کشتیم» و حال آنکه آنان او را نکشتند و مصلوبش نکردند، لکن امر بر آنان مشتبه شد؛ و کسانی که درباره او اختلاف کردند، قطعا در آن دچار شک شده اند و هیچ علمی بدان ندارند، جز آنکه از گمان پیروی می کنند و به یقین او را نکشتند.بل که خدا او را به سوی خود بالا برد و خداوند توانا و حکیم است" قرآن کریم، 158-4:157
و شمس الدین محمد حافظ، مسلم الله است.

1397/02/06 00:05
ساسان آذرمنش

با سلام
بر خلاف نظر دوستان که این غزل را به داستان صلیب کشیدن آن حضرت نسبت داده اند و برایم محترم است، آن جا ک حافظ میفرماید:
هیچ کس نیست که در کوی تواش کاری نیست
هر کس آنجا به طریق هوسی می آید
خبر بلبل این باغ مپرسید که من
ناله ای میشنوم که از قفسی می آید
به نظرم این ابیات از زبان ساقی است که گاه در غزل حافظ، واسطه عاشق و معشوق و گاه با خود معشوق برابری میکند. و در اینجا همان واسطه است که به معشوق میگوید: خبر بلبل این باغ(عاشق ) را از من مپرس، که من صدای ناله عاشقی را میشنوم که از کنج قفسی (باغ ) می آید.

1397/05/03 18:08
غلامحسین مرادی

باسلام بایدعرض کنم که مرحوم استاد حسین قوامی در سنین کهولت در کاستی بسیار زیبا به نام نغمه فاخته این غزل را در اهنگی بسیار زیبا ازساخته های اقای عماد رام اجرا کرده است

1397/06/19 03:09
رامین.ک

اللهم صل علی حافظ و المریدان حافظ.
خدا داند شاهباز قصه کیست یا اصلا خیالی ست یا واقعی اما ممدوحان خواجه بی شک میبایستی فضل و جذبه کثیری میداشتند تا نظر چنین عارفی رو جلب کنند.
کسی هم که از روی غرض نظر میده که آقای اقبالی که دهه هاست غول شهیر خوانندگی هستند لیاقت اطلاق واژه "استاد" رو ندارند پس به کی باید گفت استاد؟

1397/06/19 03:09
رامین.ک

جالبه که اقای اقبالی رو تا رتبه مردم عادی و کاملا بی هنر پایین کشیده

1397/06/20 00:09
۸

غول شهیر خواننثگی!!!
آبروی واژگان را پاس بداریم. از جمله واژه استاد را

1397/06/20 00:09
۸

ببخشایید خوانندگی

1397/10/30 06:12
اسد احمد

باعرض سلام.و.درود خدمت دوستان،به عقیده بنده این شعر از اعتقاد حافظ بظهور مهدی آخر زمان حکایت میکند چنانچه دو بیت اول آن بیانگر این مدعا است. منظور از کسی در بیت اول حضرت محمد ص است و در بیت دوم چون مهدی به عنوان مصلح جهانی معرفی شده پس فریاد رس مظلومان عالم هم است.باعرض احترام

1397/11/16 02:02
علی

این غزل را استاد قوامی هم به زیبایی خوانده اند.اگر نیاز به آهنگ دارید خدمتتون ارسال کنم

1398/01/21 21:03
شکوفه

باسلام
من فکر میکنم مفهوم این بیت اشاره دارد به اینکه همانگونه که نفس حضرت عیسی در کالبلد مردگان جان تازه میداد به انسان ناامید امیدواری ومژده آمدن یک چیزی ویا انسانی که روح اورادوباره زنده کندمیدهد
در حقیقت دادن امید برای نجات توسط یک الهام امیدوار کننده درونی یا یک ناجی بیرونی

1398/04/11 21:07
مسعود حاتمی

متاسفانه این غزل زیبا در نسخه تصحیح علامه محمد قزوینی و دکتر قاسم غنی و بقیه کسانی که این نسخه را ملاک قرار داده‌اند نیامده است. صادق آهنگران هم این غزل را به زیبایی اجرا کرده است.

1399/06/03 10:09

در مقالهٔ «در حاشیهٔ دیوان حافظ خرمشاهی و جاوید» به قلم «رضا ضیاء» منتشره در مجلهٔ «آیینهٔ پژوهش سال 28م شمارهٔ 3م، مرداد و شهریور 96» قابل دریافت از این نشانی صفحهٔ 89 بخش «عدم ذکر غزلهایی که در نسخ شش‌گانهٔ مشورتی هست و در قزوینی نیست» این غزل از غزلیات مسلم حافظ دانسته شده.

1399/07/07 07:10
اردلان

در اینکه این غزل بسیار زیباست شکی نیست اما این غزل حافظ نیست .
استادان: خلخالی و قزوینی و غنی این غزل را از حافظ نمی‌دانند و الحق هم که چنین است .

1401/01/24 09:03
S ali A

مژده ای دل ، که مسیحا نفسی می‌آید/بنظر من هم به ظهور حضرت مهدی اشاره دارد چراکه قبل از هر چیز حافظ مسلمان است. 

 

1401/05/21 17:08
احسان

«خبر بلبل این باغ بپرسید که من، ناله ای می شنوم کز قفسی می آید»

 

به نظر می رسد همان «بپرسید» درست است. گوینده نگران است از آن رو که ناله ای را از قفسی شنیده، بنابر این از اطرافیان می خواهد که جویای احوال بلبل این باغ باشند مبادا که هم او باشد که در قفس افتاده است.

1401/10/30 14:12
ابوتراب. عبودی

باسلام و عرض ادب و احترام.

 

مژده ای دل که ز دلدار نشان می آید

طایرِ خوش خبر از باغ جنان می آید

غنچه ازشوقِ لبش،جامه دریداست به تن

بلبل از عشق ِ رُخش نغمه کنان می آید

سرو و شمشاد و صنوبر به خوش آمدگویی

سبزه سر بر قدمش بوسه زنان، می آید

گیسوی تار نوازیـد به سر پنجه ی عشق

که امیدِ دل و جان . جان ِ جهان می آید

کوریِ چشم حسودان ،بده ساقی می ناب

مطربا چنگ  بـزن ، یـار عیان مـی آید

افتخاریست که برخواسته از دولتِ عشق

ارمغانیست  بـه سـودا زدگان  مـی آید

یوسفی هست که از چاه برون آمده است

نوبهاریست که از پشت خـزان می آید

عطر انفاسش(عبودی)به جهان پیچیده

کز شمیمش به تن مُـرده روان می آید

 

بااحترام،چاپ دوم دیوان ابوتراب عبودی

 

1402/02/28 15:04
Mojtaba Heydari

درود....

اجرای این شعر حضرت حافظ،در مایه افشاری  در برنامه ناب رادیویی با آواز شورانگیز حضرت استاد اکبر گلپایگانی و ساز زیبای استاد فرهنگ شریف فوق العاده زیبا و شنیدنی است، پیشنهاد به دوستان که حتما گوش دهید.