فتح الله تنها در این اثر بکار رفته است

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
پرش به ناوبریپرش به جستجو
خواجه برهان‌الدین ابونصر فتح‌الله وزیر فرزند کمال‌الدین ابوالمعالی از وزیران قرن هشتم هجری قمری در فارس بود. اصلیت او مشخص نیست. پس از مرگ پدر عازم شیراز شد ولی امیر مبارزالدین محمد او را طلبید. وی به مدت 10 سال در یزد وزیر امیر مبارزالدین محمد بوده‌است. در سال 756 هجری قمری موقعیکه امیر مبارزالدین، فارس را تسخیر می‌کند، دوباره خواجه برهان‌الدین را به وزارت بر می‌گزیند. او در اوایل سلطنت شاه شجاع معزول شد و به سال 780 درگذشت.[1] ‌

سادس یعنی ششم.

۳ احتمال دربارۀ معنیِ این شعر مطرح هست.

اگر شنبۀ سادس را به معنیِ «ششمین شنبۀ  ماه» معنی کنیم، غلط است چرا که یک ماه هرگز نمی‌تواند ۶ تا شنبه داشته باشد. (حداکثر در بعضی از ماه‌ها ۵ روزِ شنبه در یک ماه واقع می‌شود)

اگر این‌طور معنی کنیم که ششمین شنبۀ سال ۷۶۰ منظور بوده، باز هم ممکن نیست، چون ماه ذی‌الحجه آخرین ماهِ قمریست و ششمین شنبۀ سال، محال است درین ماه قرار بگیرد.

پس تنها راه این است که معنی، اینگونه باشد: شنبه، ششم ذی‌الحجۀ سال ۷۶۰.

ولی ششم ذی‌الحجۀ سال ۷۶۰، در قسمت «تبدیل تاریخ» در اپلیکیشن باد صبا بررسی شد و نتیجه این بود که این روز، چهارشنبه بوده.

تکلیف چیه؟ شاید نکتۀ خاصی درین شعر درج هست که من سر در نمیارم. 🙎

البته روزهای سال قمری، پس و پیش می‌شن، ولی بین شنبه و چهارشنبه از یه طرف ۳ روز فاصله شده (یکشنبه، دوشنبه، سه‌شنبه) و از طرف دیگه ۲ روز (پنج‌شنبه، جمعه) و این اختلاف قابل چشم‌پوشی نیست.

در مورد شنبه ششم ذی‌الحجه علامه قزوینی فرموده‌اند که ممکن نیست ششم ذی‌الحجه شنبه باشد؛ زیرا غرًه ذی‌الحجه آن سال پنجشنبه بوده است؛ پس یا "سادس" تحریف نسخ است یا شنبه سهو است.

در مورد نسب خواجه فتح‌الله هم گفته‌اند که نسبتش به عثمان خلیف‌ی سوم می‌رسد. او مردی هنردوست بوده که پیش از صدارت نیز منصب خواجگی داشته. وی وزیر امیر مبارز بوده و در عین صدارت قاضی‌القضات شیراز نیز بوده است و حضور او در صدارت از خشونت زمانه‌ی مبارز می‌کاسته

حافظ در غزل معروفش با مطلع "دیدار شد میسًر و بوس‌وکنار هم"

در بیت یازدهم از وی و صدارت و قضاوتش یاد می‌کند.

حافظ در شعری دیگر نیز از این وزیر مبارز الدین یاد می‌کند که مطلعش عربی‌ست " یا مبسماً یحاکی درجاً من اللّالی"

او در مصرع آخر غزل نام وی را می‌آورد؛ بونصر بوالمعالی. نام وی خواجه برهان‌الدین ابونصر ابوالمعالی بوده و لقبش فتح‌الله

هر دوی این غزل‌ها پس از گرفتار شدن مبارز به دست پسرش شجاع و چند ماه پیش از به‌قتل رسیدن خواجه فتح‌الله سروده شده