گنجور

شمارهٔ ۵۹

اگنون که گذشته ز شب تیره دو پاس است
زی باده کشان نوبت تبدیل لباس است
از سر فکند شیخ بخلوتگه رندان
آن خرقه صد پاره که پشمینه پلاس است
در هندسه بینی دهن شیخ و لب جام
دو دائره کان هر دو بیک نقطه مماس است
گوید که بتدقیق نظر حرمت می نی
در نص صریح است و نه در حکم قیاس است
بل در نظر شرع که از قاعده عقل
ترتیب مبانیش بتاسیس اساس است
هنگام کلال از الم و خستگی روح
واجب بود این جرعه که ترویج حواس است
معجون مفرح که کند تربیت عقل
در نزد خردمند چه باک است و چه باس است
در مجلس خاصش سخن از باده و ساغر
در محفل عامش سخن از حیض و نفاس است
هر کس که شود تابع این شیخک نسناس
بی شبهه توان گفت که از ارذل ناس است

اطلاعات

وزن: مفعول مفاعیل مفاعیل فعولن (هزج مثمن اخرب مکفوف محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

اگنون که گذشته ز شب تیره دو پاس است
زی باده کشان نوبت تبدیل لباس است
هوش مصنوعی: اکنون که دیگر شب تاریک به پایان رسیده و به صبح نزدیک شده‌ایم، وقت آن است که باده‌نوشان لباس خود را عوض کنند.
از سر فکند شیخ بخلوتگه رندان
آن خرقه صد پاره که پشمینه پلاس است
هوش مصنوعی: شیخ تصمیم می‌گیرد که از محیط تنهایی خود خارج شود و به جمع رندان بپیوندد. او به این نکته اشاره دارد که لباس شب‌نشینی او، که به‌ظاهر پاره‌پاره و کهنه است، در حقیقت نشان‌دهنده‌ی حالتی روحی و معنوی عمیق است.
در هندسه بینی دهن شیخ و لب جام
دو دائره کان هر دو بیک نقطه مماس است
هوش مصنوعی: در هندسه، دهن شیخ و لب جام، دو دایره هستند که هر دو در یک نقطه به هم می‌رسند.
گوید که بتدقیق نظر حرمت می نی
در نص صریح است و نه در حکم قیاس است
هوش مصنوعی: می‌گوید که با دقت در نظر، حرمت شراب به وضوح در متن اصلی مشخص است و این موضوع بر اساس قیاس استنباط نشده است.
بل در نظر شرع که از قاعده عقل
ترتیب مبانیش بتاسیس اساس است
هوش مصنوعی: در نظر دین، اصول و قواعد عقلایی به عنوان پایه‌های مهم و اساسی به حساب می‌آیند.
هنگام کلال از الم و خستگی روح
واجب بود این جرعه که ترویج حواس است
هوش مصنوعی: در زمان خستگی و ناراحتی روح، ضروری است که این جرعه که حواس را تحریک می‌کند، نوشیده شود.
معجون مفرح که کند تربیت عقل
در نزد خردمند چه باک است و چه باس است
هوش مصنوعی: محصولی شادی‌بخش وجود دارد که می‌تواند عقل را در کنجکاوان پرورش دهد؛ برای خردمند بودن، نگرانی یا باری وجود ندارد.
در مجلس خاصش سخن از باده و ساغر
در محفل عامش سخن از حیض و نفاس است
هوش مصنوعی: در گردهمایی‌های خصوصی او، گفتگوها درباره‌ی شراب و لذت‌های آن است، اما در جمع‌های عمومی، صحبت‌ها به موضوعات عادی و روزمره مثل قاعدگی و زایمان مربوط می‌شود.
هر کس که شود تابع این شیخک نسناس
بی شبهه توان گفت که از ارذل ناس است
هوش مصنوعی: هر کسی که از این شخص بی‌ارزش پیروی کند، بدون شک می‌توان گفت که از پست‌ترین افراد است.