گنجور

شمارهٔ ۴

هرشب من و دل تا سحر در گوشهٔ ویرانه‌ها
داریم از دیوانگی با یکدگر افسانه‌ها
اندر شمار بیدلان در حقلهٔ بی‌حاصلان
نی در حساب عاقلان نی درخور فرزانه‌ها
از می زده سر جوش‌ها از پند بسته گوش‌ها
پیوسته با بی‌هوش‌ها، خو کرده با دیوانه‌ها
از خانمان آواره‌ها، در دو جهان بیکارها
از درد و غم بیمارها، از عقل و دین بیگانه‌ها
از سینه برده کینه‌ها، آیینه کرده سینه‌ها
دیده در آن آیینه‌ها عکس رخ جانانه‌ها
سنگ ملامت خورده‌ها از کودکان آزرده‌ها
دل‌زنده‌ها تن‌مرده‌ها فرزانه‌ها دیوانه‌ها
ببریده خویش از خویشتن بگسیخته از ما و من
کرده سفرها در وطن اندر درون خانه‌ها
نی در پی اندیشه‌ها نی در خیال پیشه‌ها
چون شیرها در بیشه‌ها، چون مورها در لانه‌ها
چون گل فروزان در چمن چون شمع سوزان در لگن
بر گردشان صد انجمن پر سوخته پروانه‌ها
رخشان چه ماه و مشتری زاین گنبد نیلوفری
تابان چو مهر خاوری از روزن کاشانه‌ها
مست از می مینای دل، بنهاده سر در پای دل
آورده از دریای دل بیرون بسی دُردانه‌ها
گاهی ستاده چون کدو از می لبالب تا گلو
گاهی فتاده چون سبو لب بر لب پیمانه‌ها

اطلاعات

وزن: مستفعلن مستفعلن مستفعلن مستفعلن (رجز مثمن سالم)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

هرشب من و دل تا سحر در گوشهٔ ویرانه‌ها
داریم از دیوانگی با یکدگر افسانه‌ها
هوش مصنوعی: هر شب من و قلبم تا صبح در گوشه‌های خراب و خالی به گفتگو و داستان‌سرایی از دیوانگی مشغولیم.
اندر شمار بیدلان در حقلهٔ بی‌حاصلان
نی در حساب عاقلان نی درخور فرزانه‌ها
هوش مصنوعی: در جمع افرادی که دلتنگ و غمگین هستند، نه حسابی برای بی‌فایده‌ها وجود دارد و نه برای خردمندان و عقلا جایی دارد.
از می زده سر جوش‌ها از پند بسته گوش‌ها
پیوسته با بی‌هوش‌ها، خو کرده با دیوانه‌ها
هوش مصنوعی: سرمستی از شراب به حدی رسیده که شنیده‌ها را نادیده می‌گیرد و به نصایح بی‌توجه است. دائم با افرادی که در حال بی‌تابی و دیوانگی هستند، در ارتباط است و به این حالت عادت کرده است.
از خانمان آواره‌ها، در دو جهان بیکارها
از درد و غم بیمارها، از عقل و دین بیگانه‌ها
هوش مصنوعی: زندگی افرادی که بی‌خانمان هستند و در همه جا احساس بی‌حوصلگی می‌کنند، پر از درد و رنج است. همچنین، کسانی که از عقل و دین فاصله گرفته‌اند، به نوعی احساس تنهایی و بیگانگی می‌کنند.
از سینه برده کینه‌ها، آیینه کرده سینه‌ها
دیده در آن آیینه‌ها عکس رخ جانانه‌ها
هوش مصنوعی: دل‌ها از کینه‌ها پاک شده و به مانند آیینه‌ای صاف و شفاف هستند. در این دل‌های پاک، چهره‌های زیبا و دل‌انگیز قابل مشاهده است.
سنگ ملامت خورده‌ها از کودکان آزرده‌ها
دل‌زنده‌ها تن‌مرده‌ها فرزانه‌ها دیوانه‌ها
هوش مصنوعی: افراد مختلفی به خاطر شرایط سخت و انتقادهایی که از دیگران می‌شنوند، دچار آسیب و رنج شده‌اند. برخی از آن‌ها ممکن است احساس خستگی و ناامیدی کنند یا حتی به دیوانگی برسند، در حالی که برخی دیگر هنوز توان ادامه زندگی و پیشرفت دارند. این تنوع در واکنش‌ها و احساسات نشان از عمق تجربه انسانی دارد.
ببریده خویش از خویشتن بگسیخته از ما و من
کرده سفرها در وطن اندر درون خانه‌ها
هوش مصنوعی: شخصی که خود را از هویت و نفس خویش جدا کرده و به جستجوی خود در دنیای بیرون رفته است، به سفرهایی رفته و این گشت و گذارها در میان افراد و در داخل خانه‌ها اتفاق افتاده است.
نی در پی اندیشه‌ها نی در خیال پیشه‌ها
چون شیرها در بیشه‌ها، چون مورها در لانه‌ها
هوش مصنوعی: در این دنیای پر از اندیشه‌ها و فعالیت‌ها، همانطور که شیرها در جنگل‌ها و مورچه‌ها در لانه‌های خود زندگی می‌کنند، ما نیز باید به دنبال افکار و مشاغل خود باشیم.
چون گل فروزان در چمن چون شمع سوزان در لگن
بر گردشان صد انجمن پر سوخته پروانه‌ها
هوش مصنوعی: مانند گلی که در میان چمن می‌درخشد و شمعی که درون ظرفی سوخته می‌تابد، دور و بر آن‌ها صدها جمعیت از پروانه‌های سوخته و دچار در حال پرواز هستند.
رخشان چه ماه و مشتری زاین گنبد نیلوفری
تابان چو مهر خاوری از روزن کاشانه‌ها
هوش مصنوعی: چقدر زیبایی و نور و درخشش در این آسمان نیلوفری که همچون ماه و ستاره‌ها درخشان است، مانند خورشید که از روزنه‌های خانه‌ها می‌تابد.
مست از می مینای دل، بنهاده سر در پای دل
آورده از دریای دل بیرون بسی دُردانه‌ها
هوش مصنوعی: شخصی از شراب عشق مست شده و سر خود را بر پای دلش گذاشته است. او از دریای عواطفش، زیبایی‌های زیادی را به نمایش گذاشته و به جمع‌آوری احساسات و زیبایی‌ها پرداخته است.
گاهی ستاده چون کدو از می لبالب تا گلو
گاهی فتاده چون سبو لب بر لب پیمانه‌ها
هوش مصنوعی: در برخی مواقع، انسان به شکل کدو می‌ایستد و از شراب تا گردن پر می‌شود و در مواقع دیگر، مانند سبو، به حالتی خمیده بر لبهٔ پیمانه‌ها است.

آهنگ ها

این شعر را چه کسی در کدام آهنگ خوانده است؟

"تصنیف من و دل"
با صدای ایرج بسطامی (آلبوم کنسرت راست پنجگاه (لوح اول))
"تصنیف «هر شب من و دل»"
با صدای علیرضا افتخاری (آلبوم مقام صبر)
"(همایون) (۰۹:۵۷ - ۱۳:۳۴) نوازندگان: ارکستر گل‌هاخواننده آواز: گلپایگانی، سیّدعلی‌اکبر سراینده شعر آواز: حبیب خراسانی (غزل) مطلع شعر آواز: هر شب من و دل تا سحر در گوشهٔ میخانه ها"
(آلبوم یک شاخه گل » شمارهٔ ۱۹۱)
"(نامعلوم) (۱۵:۳۹ - ۲۳:۴۰) نوازندگان: مرتضی محجوبی (‎پیانو) خواننده آواز: قوامی (فاخته‌ای)، حسین سراینده شعر آواز: حبیب خراسانی (غزل) مطلع شعر آواز: هر شب من و دل تا سحر در گوشهٔ میخانه ها"
(آلبوم گلهای جاویدان » شمارهٔ ۱۴۹)
"(ماهور) (۰۵:۲۶ - ۰۷:۱۷) نوازندگان: حبیب‌الله بدیعی (‎ویولن) خواننده آواز: قوامی (فاخته‌ای)، حسین سراینده شعر آواز: حبیب خراسانی (غزل) مطلع شعر آواز: هر شب من و دل تا سحر در گوشهٔ میخانه ها"
(آلبوم برگ سبز » شمارهٔ ۱۱۹)
"(ماهور) (۱۰:۱۶ - ۱۲:۰۹) نوازندگان: حبیب‌الله بدیعی (‎ویولن) خواننده آواز: قوامی (فاخته‌ای)، حسین سراینده شعر آواز: حبیب خراسانی (غزل) مطلع شعر آواز: هر شب من و دل تا سحر در گوشهٔ میخانه ها"
(آلبوم گلهای رنگارنگ » شمارهٔ ۲۶۳)
"(ماهور) (۱۸:۰۲ - ۲۲:۴۱) نوازندگان: مرتضی محجوبی (‎پیانو) خواننده آواز: قوامی (فاخته‌ای)، حسین سراینده شعر آواز: حبیب خراسانی (غزل) مطلع شعر آواز: هر شب من و دل تا سحر در گوشهٔ میخانه ها"
(آلبوم یک شاخه گل » شمارهٔ ۲۵۹)
"(ماهور) (۰۱:۵۸ - ۰۶:۴۴) نوازندگان: ارکستر گل‌هاترانه سرا: حبیب خراسانی خواننده ترانه: سیما بینا آهنگساز: خالدی، مهدی مطلع شعر ترانه: هر شب من و دل تا سحر در گوشهٔ میخانه ها"
(آلبوم گلهای رنگارنگ » شمارهٔ ۵۴۶)

حاشیه ها

1402/04/12 20:07
عباس منصوری

آقای افتخاری این شعر زیبا رو خونده اند،با موسیقی بی نظیر خدابیامرز پرویز مشکاتیان 

1402/10/14 21:01
محسن خانی

استاد شجریان در یک اجرای خصوصی این شعر را خوانده است. 

پیوند به وبگاه بیرونی