گنجور

شمارهٔ ۹

باده سرجوش و جام لب به لب است
نفس آخرین عمر شب است
ساقی ماهروی مُشکین‌ موی
آتشین‌ خوی و آتشین سلب است
قصب سرخ بر حریر تنش
به مثل همچو نار در قصب است
بوستان جمال و نخل قدش
بالغ‌الورد و یانع‌الرّطب است
همچو می‌خوارگان صراحی را
گریه نز حزن و خنده نز عجب است
ساقی ماهروی مجلس را
قهر بی‌جا و لطف بی‌سبب است
گه دهد بوسه لیک نز ره لطف
گه زند مشت و نیز نز غضب است
به تلجلج زبانش از مستی
در سخن گاه ترک و گه عرب است
روز حشر است باده خواران را
یا شب قدر، یا رب این چه شب است
باژگون کارهای بوالعجبی
خاصیت‌های زادهٔ عنب است
بده آن سالخورده معجون کاو
داروی رنج و محنت و تعب است
جوهر دانش و مزاج خرد
آیهٔ روح و مایهٔ طرب است
عربی‌خوی و پارسی‌ میلاد
مزدکی کیش و پهلوی حسب است
راحت جان مرد دانشمند
دفع هر علت است و هر کرب است
نسب پاکش و نژاد بلند
هم ز بوجهل و هم ز بولهب است
علت جود و موجب کرم است
فتنهٔ سیم و آفت ذهب است
موجب ارتیاح واصل فرح
قوت ارواح و قوت عصب است

اطلاعات

وزن: فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون)
قالب شعری: قصیده
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

باده سرجوش و جام لب به لب است
نفس آخرین عمر شب است
هوش مصنوعی: شراب در حال جوش است و جام به لب نزدیک، این آخرین نفس‌های شب است.
ساقی ماهروی مُشکین‌ موی
آتشین‌ خوی و آتشین سلب است
هوش مصنوعی: ای ساقی، تو با چهره‌ی زیبا و موی مشکی‌ات، همچون آتش داغ و شوق‌انگیز هستی.
قصب سرخ بر حریر تنش
به مثل همچو نار در قصب است
هوش مصنوعی: قصب سرخ بر روی حریر تن او مانند آتش در قصب (نی) است.
بوستان جمال و نخل قدش
بالغ‌الورد و یانع‌الرّطب است
هوش مصنوعی: این جمله به توصیف زیبایی و جوانی یک درخت نخل می‌پردازد. به طوری که نخل با قد بلندی که دارد، به مانند گل‌های تازه و میوه‌های رسیده به نظر می‌رسد. این تصویر به ما حس طراوت و باروری را منتقل می‌کند.
همچو می‌خوارگان صراحی را
گریه نز حزن و خنده نز عجب است
هوش مصنوعی: مانند افرادی که در حال نوشیدن هستند، به خاطر شراب نمی‌گریند و از شادی هم شگفت‌زده نمی‌شوند.
ساقی ماهروی مجلس را
قهر بی‌جا و لطف بی‌سبب است
هوش مصنوعی: ساقی زیبا در مجلس به خاطر قهر و دلخوری‌های بی‌دلیل و مهربانی‌های بی‌مورد، حس خوب و لذت را از فضا می‌گیرد.
گه دهد بوسه لیک نز ره لطف
گه زند مشت و نیز نز غضب است
هوش مصنوعی: گاهی فرد می‌تواند با محبت و عشق بوسه‌ای به شما هدیه دهد، ولی در شرایطی دیگر، ممکن است با عصابیت و طعنه به شما آسیب بزند. این رفتارها بستگی به حالت روحی و اوضاع دارد.
به تلجلج زبانش از مستی
در سخن گاه ترک و گه عرب است
هوش مصنوعی: زبانش در اثر مستی به طرز عجیبی و نامفهومی صحبت می‌کند و گاهی به لهجه ترک و گاهی به لهجه عرب سخن می‌گوید.
روز حشر است باده خواران را
یا شب قدر، یا رب این چه شب است
هوش مصنوعی: در روز قیامت است و باده‌نوشان در حال شادی هستند، یا اینکه شب قدر است و ای پروردگار، این شب چه شبی است؟
باژگون کارهای بوالعجبی
خاصیت‌های زادهٔ عنب است
هوش مصنوعی: کارهای عجیب و غریب معمولاً نتیجه ویژگی‌های خاص انگور هستند.
بده آن سالخورده معجون کاو
داروی رنج و محنت و تعب است
هوش مصنوعی: به من آن داروی شفا بخش را بده که می‌تواند به تسکین دردها و سختی‌هایم کمک کند.
جوهر دانش و مزاج خرد
آیهٔ روح و مایهٔ طرب است
هوش مصنوعی: عناصر اصلی دانش و طبیعت خرد، نشانه‌ای از روح و عامل خوشی و شادی هستند.
عربی‌خوی و پارسی‌ میلاد
مزدکی کیش و پهلوی حسب است
هوش مصنوعی: شخصیت و سرشت من عربی است، اما به زبان فارسی سخن می‌گویم و به آئین مزدکی و فرهنگ پهلوی وابسته‌ام.
راحت جان مرد دانشمند
دفع هر علت است و هر کرب است
هوش مصنوعی: آرامش روح دانشمند، راهی برای مقابله با هر مشکلی و طاقت‌فرسایی است.
نسب پاکش و نژاد بلند
هم ز بوجهل و هم ز بولهب است
هوش مصنوعی: شرف و اصل و نسب او به اندازه‌ای است که از دو شخصیت برجسته و معروف سرچشمه می‌گیرد.
علت جود و موجب کرم است
فتنهٔ سیم و آفت ذهب است
هوش مصنوعی: بخشش و سخاوت به دلیل وجود مسائل و نیازهاست، در حالی که در مقابل مشکلات اقتصادی و ناپایداری‌ها، طلا و نقره به نوعی مایه چالش و مشکل برای انسان‌ها می‌شوند.
موجب ارتیاح واصل فرح
قوت ارواح و قوت عصب است
هوش مصنوعی: وجود شادی و خوشحالی موجب تقویت روح و اعصاب می‌شود.