شمارهٔ ۵
گفت زاهد ز عمر و عمار است
قول شاهد ز خمر و خمار است
گوش این بر نوای تسبیح است
گوش آن بر صدای مزمار است
تا نگوئی کزین دو راه کدام
راه نزدیک سوی دادار است
هر یکی را برشته ای بستند
اینت تسبیح و آنت ز نار است
خود پرستی و حق پرستی را
ایخردمند فرق بسیار است
سخت آسان شود بلطف خدا
راه حق گرچه سخت دشوار است
ره نیارد بسوی حضرت حق
برد هر کس که مردم آزار است
تو ز خلق خدای اگر بیزار
باشی از تو خدای بیزار است
دل بدست آر تا بزرگ شوی
که بزرگی نه زان دستار است
شیخ مردم فریب با دستار
چون ستور گسسته افسار است
عالم بیعمل بنص کتاب
خر بود کش بدوش اسفار است
کار خر روز و شب بنادانی
حمل اسفار و طی اسفار است
بسکه او زار خویش با دگران
میکشد روز و شب گرانبار است
بنده پیر میفروشان باش
که هماره درست کردار است
شیخ را خون مالک دینار
کم بهاتر ز عشر دینار است
دین بدینار میفروشد و خلق
بگمان شان که مرد دین دار است
مرد دین دار کیست آنکس کو
خوب کردار و راست گفتار است
اطلاعات
وزن: فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون)
قالب شعری: قصیده
منبع اولیه: ویکیدرج
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
گفت زاهد ز عمر و عمار است
قول شاهد ز خمر و خمار است
هوش مصنوعی: زاهد در مورد عمر و زندگی عاقلی میگوید، اما شاهد در مورد شراب و شادی سخن میگوید. این دو به نوعی نگاههای متفاوتی به زندگی و لذتها دارند.
گوش این بر نوای تسبیح است
گوش آن بر صدای مزمار است
هوش مصنوعی: یکی در حال ذکر و تسبیحگفتن است و دیگری به موسیقی و نواهای خوشایند توجه دارد.
تا نگوئی کزین دو راه کدام
راه نزدیک سوی دادار است
هوش مصنوعی: تا نگویی کدام یک از این دو راه به سوی خداوند نزدیکتر است.
هر یکی را برشته ای بستند
اینت تسبیح و آنت ز نار است
هوش مصنوعی: هر کسی را به نوعی در این دنیا محدود کردهاند. تو همچون تسبیح در دست خدا هستی و او با حکمت خود تو را به جلو میبرد، و آن دیگری در آتش و سرنوشت سختی گرفتار است.
خود پرستی و حق پرستی را
ایخردمند فرق بسیار است
هوش مصنوعی: خودپرستی و حقپرستی دو موضوع کاملاً متفاوت هستند. خودپرستی به معنای توجه به خود و منافع شخصی است، در حالی که حقپرستی به دنبال حقیقت و عدالت و رعایت اصول اخلاقی و اجتماعی است.
سخت آسان شود بلطف خدا
راه حق گرچه سخت دشوار است
هوش مصنوعی: با کمک خداوند، مسیر درست حتی اگر دشوار و سخت باشد، آسان خواهد شد.
ره نیارد بسوی حضرت حق
برد هر کس که مردم آزار است
هوش مصنوعی: هر کسی که به دیگران آسیب برساند و مردم را اذیت کند، نمیتواند به سوی خداوند نزدیک شود و به او برسد.
تو ز خلق خدای اگر بیزار
باشی از تو خدای بیزار است
هوش مصنوعی: اگر از بندگان خدا دلسرد باشی و آنها را نپسندی، خداوند نیز از تو ناراضی خواهد بود.
دل بدست آر تا بزرگ شوی
که بزرگی نه زان دستار است
هوش مصنوعی: دل را به دست بیاور تا به جایگاه بزرگ و والایی برسی، زیرا بزرگی به خاطر لباس یا ظواهر نیست.
شیخ مردم فریب با دستار
چون ستور گسسته افسار است
هوش مصنوعی: این بیت به توصیف فردی میپردازد که با ظاهری محترم و موجه، اما واقعیتی فریبنده دارد. او مانند کسی است که در ظاهر قدرت و کنترل دارد، اما در واقع در حال از دست دادن مهارتها یا قدرت خود است. این تصویر از تناقض میان ظاهر و باطن اشاره میکند و نشان میدهد که حتی انسانهای ظاهراً محترم ممکن است با مشکلات جدی مواجه باشند.
عالم بیعمل بنص کتاب
خر بود کش بدوش اسفار است
هوش مصنوعی: انسانی که علم دارد اما عمل نمیکند، مانند الاغی است که بار کتابها را به دوش میکشد.
کار خر روز و شب بنادانی
حمل اسفار و طی اسفار است
هوش مصنوعی: کار بیخبر از دانایی، مثل خر، تنها حمل بار و طی کردن مسیرهای طولانی است.
بسکه او زار خویش با دگران
میکشد روز و شب گرانبار است
هوش مصنوعی: او به قدری در رنج و اندوه خود غرق شده که به خاطر دیگران روز و شب را با سختی میگذراند.
بنده پیر میفروشان باش
که هماره درست کردار است
هوش مصنوعی: من کسی باشم که همیشه به درستی و صداقت زندگی میکند، مانند پیرمردان میفروش که همواره رفتارشان صحیح و درست است.
شیخ را خون مالک دینار
کم بهاتر ز عشر دینار است
هوش مصنوعی: شیخ، خون مالک را کمارزشتر از یک دهم دینار میداند.
دین بدینار میفروشد و خلق
بگمان شان که مرد دین دار است
هوش مصنوعی: در اینجا اشاره شده که افرادی که به کار دین و مذهب مشغول هستند، به خاطر منافع مادی خود از اعتبار دین سوء استفاده میکنند و مردم به اشتباه تصور میکنند که این افراد واقعا دیندار و متعهد هستند. بدین ترتیب، نشاندهنده این است که ظاهر و باطن برخی افراد با هم همخوانی ندارد و مردم در قضاوت خود دچار اشتباه میشوند.
مرد دین دار کیست آنکس کو
خوب کردار و راست گفتار است
هوش مصنوعی: مرد دیندار کسی است که رفتار نیکو و گفتار درست دارد.