گنجور

شمارهٔ ۳

شیخ و سالوسم ولی ساغر کشی کار من است
صد هزاران فتنه در هر پیچ دستار من است
هر کجا ترکی قدح کش هر کجا شوخی ظریف
در همه شهر از بتان از جان و دل یار من است
من سخندانم نه شعر و شاعری کار من است
موسی جانم که سحر و ساحری عار من است
من درخت حکمتم رسته ز خاک جنتم
غرس دست وحدتم عالم برو بار من است
بوحنیفه در اصول و شافعی اندر فروع
بوعلی در فسلفه شاگرد تکرار من است
هم فلاطون هم ارسطو هم ابقراط حکیم
وقت تدقیق و تامل نقش دیوار من است
ثقب لؤلؤ میکنم هر شب بالماس نظر
شب چه گردد تیره وقت روز و بازار من است
آنکه ننموده است دست انس و جانش طمث و لمس
در حقیقت حاصل افکار ابکار من است
گر بمیرم جان من باقیست در جسم سخن
کانتشار روح در آیات و آثار من است
آب حیوانست جاری از ینابیع قلم
یا مضامین حکم در طی اشعار من است
غصن نطق است و بدیهه خاطر و رشح قلم
آنکه چون آب روان جاری زانهار من است
نقض و ابرام مسائل حل اشکال علوم
سر بسر مستدرک از اقرار و انکار من است
رند و زاهد شیخ و صوفی مسلم و ترسا و گبر
هر که بینی عاشق گفتار و کردار من است
نی بتقلیدات عادی بل بتحقیق نظر
دین پاک احمد مختار مختار من است
دارم از هر مذهبی بالجمله نیکو اطلاع
لیکم آئین مذهب اسلاف احرار من است

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف)
قالب شعری: قصیده
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

شیخ و سالوسم ولی ساغر کشی کار من است
صد هزاران فتنه در هر پیچ دستار من است
هوش مصنوعی: من به خود دینی دارم که از عالم‌نمایی و تظاهر به زهد و دیانت فراتر می‌رود. البته بر اساس ظواهر، ممکن است ما به راحتی در دام فتنه‌ها بیفتیم، اما در واقع، عشق و نوشیدن است که مسیر من را مشخص می‌کند.
هر کجا ترکی قدح کش هر کجا شوخی ظریف
در همه شهر از بتان از جان و دل یار من است
هوش مصنوعی: هر جا که دختر زیبایی با ناز و مسخره کردن شراب می‌نوشد، در تمام شهر از آن معشوقان که در دل و جانم جا دارند، خبری هست.
من سخندانم نه شعر و شاعری کار من است
موسی جانم که سحر و ساحری عار من است
هوش مصنوعی: من اهل سخن گفتن هستم و کارم شعر و شاعری نیست. ای موسی جان، سحر و جادو برای من بی‌ارزش است.
من درخت حکمتم رسته ز خاک جنتم
غرس دست وحدتم عالم برو بار من است
هوش مصنوعی: من درخت دانایی هستم که از خاک بهشت روییده‌ام، و ریشه‌های من در دست یکی بودن و اتحاد گسترش یافته است. جهان بر دوش من بار خواهد شد.
بوحنیفه در اصول و شافعی اندر فروع
بوعلی در فسلفه شاگرد تکرار من است
هوش مصنوعی: ابوحنیفه در مسائل اصولی و شافعی در مسائل فقهی کارهای مهمی انجام داده‌اند، و بوعلی در زمینه فلسفه، من هم مانند آنها در حال یادگیری و تکرار مطالب هستم.
هم فلاطون هم ارسطو هم ابقراط حکیم
وقت تدقیق و تامل نقش دیوار من است
هوش مصنوعی: این بیت اشاره به این دارد که حتی بزرگترین حکما و فیلسوفان مانند افلاطون، ارسطو و بقراط در زمان تفکر و دقت، به اثری که بر دیوار من باقی مانده است، توجه می‌کنند. یعنی اینکه آثار من برای آن‌ها قابل اهمیت و تأمل است.
ثقب لؤلؤ میکنم هر شب بالماس نظر
شب چه گردد تیره وقت روز و بازار من است
هوش مصنوعی: هر شب با دقت و توجه به زیبایی‌ها و ظرافت‌ها، مشغول کار کردن بر روی جواهرات و لؤلؤها هستم. وقتی شب فرا می‌رسد و روز روشن می‌شود، دنیای من و فعالیت‌هایم در بازار، به گونه‌ای می‌گردد که هر چیز دیگری به نظر کمرنگ و تیره می‌آید.
آنکه ننموده است دست انس و جانش طمث و لمس
در حقیقت حاصل افکار ابکار من است
هوش مصنوعی: کسی که از نزدیک با او تماس نداشتی، در واقع محصول و نتیجه تفکرات و ایده‌های نابی است که در ذهن من شکل گرفته است.
گر بمیرم جان من باقیست در جسم سخن
کانتشار روح در آیات و آثار من است
هوش مصنوعی: اگر من بمیرم، روح من هنوز در بدن من باقی خواهد ماند، زیرا کلام من مانند روحی است که در نشانه‌ها و آثار من جریان دارد.
آب حیوانست جاری از ینابیع قلم
یا مضامین حکم در طی اشعار من است
هوش مصنوعی: آب زندگی از چشمه‌ها می‌جوشد و موضوعات و مفاهیم شعری من، مانند این آب، به ذهن من جاری می‌شود.
غصن نطق است و بدیهه خاطر و رشح قلم
آنکه چون آب روان جاری زانهار من است
هوش مصنوعی: شاخی که مانع سخن گفتن نیست، و ذهنی که به طور ناگهانی به فکرهای جدید می‌رسد، و نوشتن که مانند آب روان و آزاد در حرکت است، برای من به عنوان یک فرد مهم و ضروری است.
نقض و ابرام مسائل حل اشکال علوم
سر بسر مستدرک از اقرار و انکار من است
هوش مصنوعی: مسائل و مشکلات علمی را با بحث و گفت‌وگو حل می‌کنم و تمامی اطلاعاتی که به دست می‌آورم، حاصل تأملات من در مورد تأیید و رد مباحث است.
رند و زاهد شیخ و صوفی مسلم و ترسا و گبر
هر که بینی عاشق گفتار و کردار من است
هوش مصنوعی: هر کسی را که ببینی، از رند و زاهد گرفته تا شیخ، صوفی، مسیحی و زرتشتی، همه به نوعی محو و شیفته‌ی گفتار و رفتار من هستند.
نی بتقلیدات عادی بل بتحقیق نظر
دین پاک احمد مختار مختار من است
هوش مصنوعی: من به تقلید از کارهای عادی و رایج نمی‌پردازم، بلکه به تحقیق و بررسی دین پاک پیامبر احمد (ص) می‌پردازم و او را رهبر و مختار خود می‌دانم.
دارم از هر مذهبی بالجمله نیکو اطلاع
لیکم آئین مذهب اسلاف احرار من است
هوش مصنوعی: من از همه مذاهب به طور کلی آگاهی دارم، اما آئین و دین نیاکان آزادگان را برمی‌گزینم.