گنجور

شمارهٔ ۳۲ - در مدح و تبریک عید و تقاضای صلت

نوروز مبارک باد ای آیت فیروزی
هر روز تو را فتحی بادا ز فلک روزی
آراسته شد عالم آراسته کن مجلس
مرکب چه همی تازی کینه چه همی توزی
زآن چشمه خور کردند از پرده شب پیدا
تاپرده غم دری تا چشم عدو دوزی
در بند در دشمن، بگشای سر کیسه
تاسیم نیندازی تو نام نیندوزی
با جان نکورویان و اندرتن بدخواهان
چون آب همی سازی چون نار همی سوزی
آنی که گه و بیگه در سختی و در راحت
روز عدوت را شب شبهای مرا روزی
در هر سخنی با ما ده نادره بفزائی
در هر نفسی ما را ده نکته درآموزی
هم حرمت ضرائی هم حشمت سرائی
هم سید فردائی هم خواجه امروزی
ممدوح چو تو باید مداح چو من زیرا
من سر بتو افرازم تو رخ به من افروزی
هر روز که نو گردد بادی تو به شادی در
بنشانده ز دل انده بنشسته به نوروزی

اطلاعات

وزن: مفعول مفاعیلن مفعول مفاعیلن (هزج مثمن اخرب)
قالب شعری: غزل/قصیده/قطعه
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

نوروز مبارک باد ای آیت فیروزی
هر روز تو را فتحی بادا ز فلک روزی
هوش مصنوعی: نوروز مبارک! ای نشانه‌ی خوشبختی، امیدوارم هر روز جدیدی برایت مثل پیروزی‌ای از آسمان به ارمغان بیاورد.
آراسته شد عالم آراسته کن مجلس
مرکب چه همی تازی کینه چه همی توزی
هوش مصنوعی: دنیا آراسته و زیبا شده است، برای برگزاری جشن یا مجلس آماده شو. چرا که کسی با کینه و دشمنی نمی‌آید و همه چیز به خوبی و با صفا پیش می‌رود.
زآن چشمه خور کردند از پرده شب پیدا
تاپرده غم دری تا چشم عدو دوزی
هوش مصنوعی: از آن چشمه، صبحگاهان به روشنی درآمد و پرده‌های شب را کنار زد تا از چشمان دشمنان پنهان بماند و درد و غم دل را به راحتی بپوشاند.
در بند در دشمن، بگشای سر کیسه
تاسیم نیندازی تو نام نیندوزی
هوش مصنوعی: در تنگنای مشکلات، اگر می‌خواهی از بند دشمن رهایی یابی، باید به خرج کردن و فدا کردن دست بزنی و نباید نام و آبرویت را به خطر بیندازی.
با جان نکورویان و اندرتن بدخواهان
چون آب همی سازی چون نار همی سوزی
هوش مصنوعی: تو با نیکان و خوبان مانند آب صفا می‌کنی و با بدخواهان و دشمنان همچون آتش می‌سوزی و عذاب می‌دهی.
آنی که گه و بیگه در سختی و در راحت
روز عدوت را شب شبهای مرا روزی
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که در زمانی که در سختی و راحتی قرار دارم، به فکر تو هستم و دلم برایت تنگ می‌شود. روزهایی که به یاد تو می‌افتم، برایم مانند شب‌های تاریک می‌گذرد.
در هر سخنی با ما ده نادره بفزائی
در هر نفسی ما را ده نکته درآموزی
هوش مصنوعی: در هر کلامی که با ما داری، نکته‌های خاص و ارزشمند فراوانی را به ما بیاموز. در هر لحظه‌ای که با ما هستی، نکات تازه‌ای را به ما یاد بده.
هم حرمت ضرائی هم حشمت سرائی
هم سید فردائی هم خواجه امروزی
هوش مصنوعی: این بیت به مفهوم اعتبار و ارزش شخصی اشاره دارد. یعنی اینکه هم افرادی که به بهبود و آراستگی مسکن و مکان‌های زندگی توجه دارند، هم کسانی که در زمان حال دارای مقام و منزلت هستند، و هم کسانی که به آینده امید دارند، همگی از اهمیتی ویژه برخوردارند. در واقع، این شعر به اهمیت شخصیت و جایگاه افراد در زمان‌های مختلف اشاره دارد.
ممدوح چو تو باید مداح چو من زیرا
من سر بتو افرازم تو رخ به من افروزی
هوش مصنوعی: مدح و ستایش کسی مثل تو، تنها شایسته‌ی کسی مثل من است؛ چون من همه‌ی عشق و ارادت خود را به تو می‌آورم، و تو با زیبایی‌ات درخششی به من می‌دهی.
هر روز که نو گردد بادی تو به شادی در
بنشانده ز دل انده بنشسته به نوروزی
هوش مصنوعی: هر روزی که جدید و نو می‌شود، بادی خوشایند دل را شاد کرده و غم‌ها را از دل دور می‌کند، گویی که امروز روز نوروز است.