شمارهٔ ۲۷ - در مدح شاه ابوالخلیل
کاخ ملک خوبتر ز خلد برین است
با همه دیدارهای خوب قرین است
پیکر او آفت بضاعت روم است
صورت او کاهش صناعت چین است
گوئی خاک اندر او بزر نهفته است
گوئی باد اندر او بمشگ عجین است
زینت خلد برین ز باده خلد است
مردم را آرزوی خلد برین است
باده او خوبتر ز باده خلد است
ساقی او خوبتر ز حورالعین است
خلد برین بخردان برین نگزینند
از پی آن کان بشک و این به یقین است
روی زمینش ز بوسه دادن میران
یکسره پر نقش روی و نقش جبین است
شاه چو مهر است و پیشگاه سپهر است
میر چو شیر است و پیش قصر عرین است
شاه جهان بوالخلیل کز کرم او
روی زمین از خوشی چو خلد برین است
حصن حصینش بکار ناید هرگز
دولت او خود هزار حصن حصین است
ناصح او شاد و کامکار و عزیز است
حاسد او زار و مستمد و حزین است
یک صلت او هزار گنج روانست
یک سخن او هزار در ثمین است
جان و دل دوستانش پرطرب و ناز
پشت و رخ دشمنانش پر خم و چین است
او بیکی زین همی هزار سوار است
دشمن او بار اسب و آفت زین است
ناز و نشاطش همیشه جفت یسارند
دولت و بختش همیشه یار یمین است
در همه کاری وفا و جود گزیده است
از پی آن کز ملوک دهر گزین است
خواسته خوار است ازو و فضل گرامی
زفتی از او لاغر است و جود سمین است
جود به نزدیک او برابر جان است
داد به نزدیک او برابر دین است
خواسته نزدیک او قرار نگیرد
گوئی با خواسته بطبع بکین است
هست هلاک سپاه خصم کمانش
مرگ بگرد کمان او به کمین است
پاسخ سائلش روز بخشش هان است
پاسخ دشمنش روز کوشش هین است
تیغش مانند بحر خونین موج است
دستش مانند ابر در آگین است
از پی جود و وفا و حلم و بزرگیش
جان همه کس بدوستیش رهین است
همچو زمان و زمینش باد بقا کو
ماه زمانست و آفتاب زمین است
شمارهٔ ۲۶ - در مدح ابوالیسر سپهدار اران: سرشگ ابر بکردار لؤلؤ لالاستشمارهٔ ۲۸ - در مدح سید الوزراء عمیدالملک ابونصر: نگار من به لطیفی بسان پاک هواست
اطلاعات
وزن: مفتعلن فاعلات مفتعلن فع (منسرح مثمن مطوی منحور)
قالب شعری: قصیده
منبع اولیه: ویکیدرج
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
کاخ ملک خوبتر ز خلد برین است
با همه دیدارهای خوب قرین است
هوش مصنوعی: کاخ پادشاه زیباتر از بهشت است و با همه زیباییهایش در تناسب و هماهنگی است.
پیکر او آفت بضاعت روم است
صورت او کاهش صناعت چین است
هوش مصنوعی: پیکر او به زیبایی و شکوه ثروت رومیان است و چهرهاش نمایانگر هنر و craftsmanship چینیهاست.
گوئی خاک اندر او بزر نهفته است
گوئی باد اندر او بمشگ عجین است
هوش مصنوعی: به نظر میرسد که درون او خصلتهایی از خاک و زمین وجود دارد و گویی که هوای درونش با بوی مشک ترکیب شده است.
زینت خلد برین ز باده خلد است
مردم را آرزوی خلد برین است
هوش مصنوعی: زینت بهشت از شراب بهشتی است و مردم آرزو دارند که بهشت را به دست آورند.
باده او خوبتر ز باده خلد است
ساقی او خوبتر ز حورالعین است
هوش مصنوعی: شراب او از شراب بهشتی بهتر است و ساقی او از حورهای بهشتی زیباتر است.
خلد برین بخردان برین نگزینند
از پی آن کان بشک و این به یقین است
هوش مصنوعی: بهشت برین را خردمندان برتر انتخاب نمیکنند، چرا که آنجا را بر اساس تجارب و دلایل قابل اعتماد نمیبینند.
روی زمینش ز بوسه دادن میران
یکسره پر نقش روی و نقش جبین است
هوش مصنوعی: زمینش از بوسههای عاشقانه پر شده و صورت و پیشانی آن به زیبایی نقشنگاری شدهاند.
شاه چو مهر است و پیشگاه سپهر است
میر چو شیر است و پیش قصر عرین است
هوش مصنوعی: پادشاه مانند خورشید است و جایگاه او مانند آسمان. وزیر مانند شیر است و در برابر قصر، پناهگاه اوست.
شاه جهان بوالخلیل کز کرم او
روی زمین از خوشی چو خلد برین است
هوش مصنوعی: پادشاه جهانی که چون ابراهیم خلیل است، به خاطر بزرگواریاش، زمین را از شادی بهشتگونه کرده است.
حصن حصینش بکار ناید هرگز
دولت او خود هزار حصن حصین است
هوش مصنوعی: دولت او به قدری قوی و استوار است که هیچ دیواری نمیتواند مانع آن شود، زیرا خود او مانند هزار قلعه مستحکم است و نیازی به دیوارهای دفاعی ندارد.
ناصح او شاد و کامکار و عزیز است
حاسد او زار و مستمد و حزین است
هوش مصنوعی: مشاور او خوشحال، موفق و محترم است، اما حسود او در عذاب و نیازمند و غمگین به سر میبرد.
یک صلت او هزار گنج روانست
یک سخن او هزار در ثمین است
هوش مصنوعی: یک زبانی که او به کار میبرد، به اندازهی یک گنجینه ارزشمند است و یک کلام او میتواند درهای بسیاری از ثروت و دانش را به روی ما بگشاید.
جان و دل دوستانش پرطرب و ناز
پشت و رخ دشمنانش پر خم و چین است
هوش مصنوعی: دوستانش سرشار از شادی و لطافت هستند، در حالی که دشمنانش چهرهای پر از چروک و غم دارند.
او بیکی زین همی هزار سوار است
دشمن او بار اسب و آفت زین است
هوش مصنوعی: او به تنهایی، مانند هزار سوار، قدرتی مستقل و formidable دارد، در حالی که دشمنش به بار و مشکلات زین اسب گرفتار شده است.
ناز و نشاطش همیشه جفت یسارند
دولت و بختش همیشه یار یمین است
هوش مصنوعی: ناز و ظرافت او همیشه همراه با خوشی و شادی است و خوش شانسی و فرصتهای خوب همواره در کنارش قرار دارند.
در همه کاری وفا و جود گزیده است
از پی آن کز ملوک دهر گزین است
هوش مصنوعی: در هر کاری، وفا و generosity انتخاب شده است، زیرا این ویژگیها از بین پادشاهان زمان انتخاب شدهاند.
خواسته خوار است ازو و فضل گرامی
زفتی از او لاغر است و جود سمین است
هوش مصنوعی: خواسته و خواستههای ناچیز انسان، او را کوچک و خوار میکند، در حالی که فضیلت و بخشش واقعی دارای عظمت و ارزش هستند. بخشش از روی فراخی و با دل بزرگ، ارزشمند و برجستهتر است.
جود به نزدیک او برابر جان است
داد به نزدیک او برابر دین است
هوش مصنوعی: بخشندگی و generosity نزد او به اندازه جان ارزش دارد و بخشش به او به اندازه دین اهمیت دارد.
خواسته نزدیک او قرار نگیرد
گوئی با خواسته بطبع بکین است
هوش مصنوعی: این جمله به این معناست که کسی تمایل دارد که به آن فرد نزدیک نشود، گویی که با خواسته و طبیعت او در تضاد است.
هست هلاک سپاه خصم کمانش
مرگ بگرد کمان او به کمین است
هوش مصنوعی: نیروی دشمن در حال شکست است و تیر مرگ در کمین نشسته و آمادهی ضربه زدن است.
پاسخ سائلش روز بخشش هان است
پاسخ دشمنش روز کوشش هین است
هوش مصنوعی: جواب کسی که نیازمند است در روزی است که بخشش و رحمت نازل میشود و جواب کسی که خصم اوست در روزی است که باید تلاش و کوشش کرد.
تیغش مانند بحر خونین موج است
دستش مانند ابر در آگین است
هوش مصنوعی: تیغ او همچون دریایی از خون به نظر میرسد و دستش مانند ابری است که در آتش فرو رفته.
از پی جود و وفا و حلم و بزرگیش
جان همه کس بدوستیش رهین است
هوش مصنوعی: افراد به دنبال خصوصیات خوب مثل generosity (جود)، وفاداری، صبر (حلم) و بزرگواری هستند، زیرا همه به نوعی به محبت و دوستی او وابستهاند.
همچو زمان و زمینش باد بقا کو
ماه زمانست و آفتاب زمین است
هوش مصنوعی: مانند زمانی که هزاران سال به طول میانجامد و زمین پایدار است، او نیز همانند ماهی در آسمان و آفتابی بر روی زمین، وجودی ماندگار و ناپایدار دارد.