گنجور

بخش ۸ - فی معرفة، ماهیة النفس

مرحبا!ای سایل شیرین سؤال
در بیان نفس خود بشنو مقال
صانعی،کو انس و جان راآفرید
عقل ونفس وقلب وجان راپرورید
دادانسان را کمال از چار چیز
قادر بیچون بتقدیر عزیز
بلغم و صفرا و سودا بعد ازان
خون که باشد در همه اعضا روان
زان سپس آرد ز عین لطف وجود
زین چهار ارکان بخاری در وجود
گر کسی از عین حکمت داندش
بی شکی روح طبیعی خواندش
در وجود آرد بخاری زین بخار
روح حیوانیش گوید هوشیار
بعد ازان از روح حیوانی دگر
زو بخاری صاف تر آید بدر
بس لطیف و روشن و زیبا بود
روح قدسی را درو مأوا بود
روح انسانیش گویند،ای پسر
قابل انوار گردد سر بسر
منزل روح القدس گردد تمام
عارفان زان پس کنندش نفس نام
روح قدسی قوتش بخشد،بدان
کار فرمای حواس آید،بدان
چونکه تقوی ورزد و زهد و صلاح
مطمئنه باشد اندر اصطلاح
گر ز تقوی در فجوری عاق شد
اسم اماره برو اطلاق شد
ور میان هر دو ساکن شد دمی
عارفان لوامه خوانندش همی
اصل تقوی و فجور ازچیست باز؟
ای برادر،لطف و قهر بی نیاز
خلق را سر رشته آنجا شد ز دست
هر که آمد در شریعت، رست، رست

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

مرحبا!ای سایل شیرین سؤال
در بیان نفس خود بشنو مقال
هوش مصنوعی: سلام! ای پرسش‌گر خوش‌زبان، در مورد خودت صحبت کن و حرف‌هایت را بشنو.
صانعی،کو انس و جان راآفرید
عقل ونفس وقلب وجان راپرورید
هوش مصنوعی: آفریننده‌ای وجود دارد که روح و جان را خلق کرده و عقل و نفس و قلب را پرورش داده است.
دادانسان را کمال از چار چیز
قادر بیچون بتقدیر عزیز
هوش مصنوعی: انسان برای دستیابی به کمال و پیشرفت به چهار چیز نیاز دارد که این چهار مورد به قدرت و حکمت الهی وابسته است.
بلغم و صفرا و سودا بعد ازان
خون که باشد در همه اعضا روان
هوش مصنوعی: بلغم و صفرا و سودا، مایعاتی هستند که در بدن وجود دارند و پس از خون، در تمامی اعضا جریان دارند.
زان سپس آرد ز عین لطف وجود
زین چهار ارکان بخاری در وجود
هوش مصنوعی: سپس از عشق و مهر الهی، چهار پایه وجود انسان به شکلی دلپذیر و زیبا شکل می‌گیرد.
گر کسی از عین حکمت داندش
بی شکی روح طبیعی خواندش
هوش مصنوعی: اگر کسی به عمق و حقیقت حکمت دست یابد، بدون تردید می‌تواند آن را روح طبیعی بنامد.
در وجود آرد بخاری زین بخار
روح حیوانیش گوید هوشیار
هوش مصنوعی: وجود انسان مانند بخاری است که از بخار روح حیوانیش به وجود آمده و به او می‌گوید که باید هوشیار باشد.
بعد ازان از روح حیوانی دگر
زو بخاری صاف تر آید بدر
هوش مصنوعی: پس از آن، از روح حیوانی دیگر بخاری پاک‌تر و زلال‌تر بلند می‌شود.
بس لطیف و روشن و زیبا بود
روح قدسی را درو مأوا بود
هوش مصنوعی: روح پاک و مقدس در آن مکان به قدری لطیف، روشن و زیبا بود که تمام فضا را پر کرده بود.
روح انسانیش گویند،ای پسر
قابل انوار گردد سر بسر
هوش مصنوعی: می‌گویند که روح انسانی می‌تواند مانند تابی از نور پر شود، پسرم.
منزل روح القدس گردد تمام
عارفان زان پس کنندش نفس نام
هوش مصنوعی: سپس تمامی عارفان به منزلی می‌رسند که روح القدس در آنجا حضور دارد و آنجا را نفس می‌نامند.
روح قدسی قوتش بخشد،بدان
کار فرمای حواس آید،بدان
هوش مصنوعی: قدرت روح قدسی انسان را یاری می‌دهد و او را در کارها و حواسش راهنمایی می‌کند.
چونکه تقوی ورزد و زهد و صلاح
مطمئنه باشد اندر اصطلاح
هوش مصنوعی: زمانی که شخصی تقوا و زهد را رعایت کند و در زندگی خود به اصلاح و درستی پایبند باشد، می‌توان به او اطمینان کرد.
گر ز تقوی در فجوری عاق شد
اسم اماره برو اطلاق شد
هوش مصنوعی: اگر کسی به خاطر پرهیزگاری خود در موقعیتی نامناسب و ناپسند قرار بگیرد، نسبت به او لقب و نشانی از فساد و گمراهی زده می‌شود.
ور میان هر دو ساکن شد دمی
عارفان لوامه خوانندش همی
هوش مصنوعی: اگر مدتی در میان دو طرف ساکن شود، عارفان به او می‌گویند "لوامه"، یعنی کسی که وجدان و آگاهی او فعال شده است.
اصل تقوی و فجور ازچیست باز؟
ای برادر،لطف و قهر بی نیاز
هوش مصنوعی: در مورد ماهیت تقوا و نافرمانی چه می‌توان گفت؟ ای برادر، محبت و خشم از هیچ چیزی وابسته نیستند.
خلق را سر رشته آنجا شد ز دست
هر که آمد در شریعت، رست، رست
هوش مصنوعی: انسان‌ها در دنیای مادی دچار سردرگمی و گمراهی می‌شوند. اما هر کسی که به قوانین و اصول صحیح زندگی (شریعت) پایبند باشد، نجات می‌یابد و به درستکاری می‌رسد.