گنجور

بخش ۲۶ - فی ارشادالعقل

بیش ازین غافل ز خود بودن چرا؟
جان بدست نفس فرسودن چرا؟
چون چراغ عقل داری راهبر
خیز وچون مردان بنورش راه بر
چیست عقلت؟مدرک اسرار روح
قابل انوار عرفان،یار روح
دارد از انوار ربانی ضیا
تا بدان باطل کند از حق جدا
ضد عقلت لشکر شهوات شد
شاه روح از قیدشان شهمات شد
رخ زراه راست گرداندی،دریغ!
پیل بند نفس خود ماندی،دریغ!
چون پیاده کردت از اسب طلب
بازی ابلیس و نفس بوالعجب؟
هان خرد را رهبر خود ساز و رو
رخت ازین ویرانه وا پرداز و رو
تا بتدبیر از هوای نفس بد
وا رهاند جان پاکت را خرد
رهبر آید تا بسر حد صفات
از صفات خویشتن بخشد نجات

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

بیش ازین غافل ز خود بودن چرا؟
جان بدست نفس فرسودن چرا؟
هوش مصنوعی: چرا بیشتر از این از خود غافل هستی؟ چرا جانت را به خاطر نفس و تمایلات زودگذر هدر می‌دهی؟
چون چراغ عقل داری راهبر
خیز وچون مردان بنورش راه بر
هوش مصنوعی: وقتی که عقل و درایت داری، باید بلند شوی و حرکت کنی. مانند مردان که با نور عقل خود، راه را پیدا می‌کنند.
چیست عقلت؟مدرک اسرار روح
قابل انوار عرفان،یار روح
هوش مصنوعی: عقل تو چیست؟ آگاهی و درک روح را که می‌تواند از نورهای عرفانی بهره‌مند باشد، به تو می‌دهد و همراه روح توست.
دارد از انوار ربانی ضیا
تا بدان باطل کند از حق جدا
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که نور خداوند بر زندگی می‌تابد و این نور می‌تواند آنچه را که نادرست و بی‌اساس است، از حقیقت و درست جدا کند. در واقع، با وجود این نور الهی، می‌توان به درک صحیح و روشن‌تری از حقایق رسید.
ضد عقلت لشکر شهوات شد
شاه روح از قیدشان شهمات شد
هوش مصنوعی: نقصان عقل موجب شده که احساسات و تمایلات به شکل یک نیروی قوی بر تو تسلط یابند و در نتیجه، روح تو از آن قید و بندها آزاد می‌شود.
رخ زراه راست گرداندی،دریغ!
پیل بند نفس خود ماندی،دریغ!
هوش مصنوعی: تو چهره‌ات را از مسیر درست منحرف کردی، افسوس! همچنان در چنگال نفس خود گرفتار مانده‌ای، افسوس!
چون پیاده کردت از اسب طلب
بازی ابلیس و نفس بوالعجب؟
هوش مصنوعی: وقتی که تو از اسب به زمین آمدی، آیا به دنبال بازی کردن با وسوسه‌های ابلیس و نفس سرکش نیستی؟
هان خرد را رهبر خود ساز و رو
رخت ازین ویرانه وا پرداز و رو
هوش مصنوعی: خودت را به خرد و عقل راهنما کن و از این خراب شده خود را رها کن و به جلو برو.
تا بتدبیر از هوای نفس بد
وا رهاند جان پاکت را خرد
هوش مصنوعی: برای آنکه با مدیریت مناسب از خواسته‌های نفسانی دور شوی، جان پاکت را حفظ کن و خردمند باش.
رهبر آید تا بسر حد صفات
از صفات خویشتن بخشد نجات
هوش مصنوعی: رهبر به ما می‌آید تا با ویژگی‌های خود، ما را از گرفتاری‌ها رهایی بخشد.