گنجور

شمارهٔ ۳۲ - خواجه سعدالدین نصیر فرماید

شاه حسنی از تو یابد زیب و زینت تخت و تاج
میفرستند از بهشت عدن حورانت خراج
در جواب او
شاه کمخا از سجیف و یقه دارد تخت و تاج
از برای دکمه اش دریا فرستد در خراج
محترم کرباس زردک بهر روی صوف شد
ورنه در بازار رخت او را کجا بودی رواج
پوستین قاقمی کش مه از قندس بود
صندلی آبنوس از بهر او بگزین نه عاج
بر بساط فرش غیر از یک نهالی خسب نیست
گو ببالا افکنی در شب ندارد احتیاج
ترکها باید که تا یابد اصولی طاقیه
ورنه بتوان آستینی از نمد بر ساخت تاج
از مفاصل جامه راکوئی که علت رو نمود
زانکه میآید بدرزی از اتو داغش علاج
(قاری) این والای لیموئی بغایت روبرست
من ندانم از چه شد اینگونه نارنجی مزاج

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

شاه حسنی از تو یابد زیب و زینت تخت و تاج
میفرستند از بهشت عدن حورانت خراج
هوش مصنوعی: شاه حسنی، زیبایی و زینت خود را از تو می‌گیرد و زیبایی حوریان بهشتی را به عنوان خراج به او می‌فرستند.
شاه کمخا از سجیف و یقه دارد تخت و تاج
از برای دکمه اش دریا فرستد در خراج
هوش مصنوعی: شاه کمخی، با حالتی پر از غرور و خودخواهی، در حالی که لباس‌های زیبا و تزئیناتش بر تن دارد، به فکر گسترش قدرت و ثروت خود است و حتی در برابر دریا، برای دکمه‌اش به حراج می‌پردازد تا به دیگران نشان دهد که چقدر توانایی و بلندپروازی دارد.
محترم کرباس زردک بهر روی صوف شد
ورنه در بازار رخت او را کجا بودی رواج
هوش مصنوعی: در این بیت به این موضوع اشاره شده که اگرچه پارچه‌ای مانند کرباس که به رنگ زرد است، با ظاهر زیبایی از آن استفاده می‌شود، اما در واقعیت ممکن است در بازار اعتبار و رواج نداشته باشد. به عبارت دیگر، زیبایی ظاهری می‌تواند فریب‌دهنده باشد و چیزی که در نظر اول جذاب به نظر می‌رسد، لزوماً ارزشمند نیست.
پوستین قاقمی کش مه از قندس بود
صندلی آبنوس از بهر او بگزین نه عاج
هوش مصنوعی: در اینجا به زیبایی و ارزش چیزهایی که برای یک شخص خاص (قاقم) فراهم شده، اشاره شده است. پوستینی که از ماه قمر ساخته شده و از شیرینی قند به دست آمده، نماد زیبایی و لطافت است. همچنین، صندلی‌ای از چوب آبنوس برای او انتخاب شده که نشان از جایگاه والای او دارد، در حالی که از استخوان فیل (عاج) به جای آن استفاده نشده است. این توصیف نشان‌دهنده توجه و احترام به شخصیت مورد نظر است.
بر بساط فرش غیر از یک نهالی خسب نیست
گو ببالا افکنی در شب ندارد احتیاج
هوش مصنوعی: در دنیای پر زرق و برق، تنها یک نهال آرام وجود دارد و اگر آن را به بالا پرتاب کنی، در شب نیازی به چیزی ندارد.
ترکها باید که تا یابد اصولی طاقیه
ورنه بتوان آستینی از نمد بر ساخت تاج
هوش مصنوعی: ترک‌ها باید تا زمانی به اصول خود پایبند باشند که بتوانند به مقامی برسند، وگرنه ممکن است از چیزی بی‌ارزش مانند نمد، تکه‌ای دست‌ساز بی‌فایده به عنوان تاج درست کنند.
از مفاصل جامه راکوئی که علت رو نمود
زانکه میآید بدرزی از اتو داغش علاج
هوش مصنوعی: از درزهای لباس نرمی که ناشی از داغی اتو است، معلوم می‌شود که چرا این مشکل به وجود آمده است.
(قاری) این والای لیموئی بغایت روبرست
من ندانم از چه شد اینگونه نارنجی مزاج
هوش مصنوعی: این قاری که از لیموها بسیار عالی است، به طرز عجیبی نارنجی شده و من نمی‌دانم چه چیزی باعث این تغییر در او شده است.