گنجور

شمارهٔ ۱۸ - امیر خسرو فرماید

یارب که آن درخت گل از گلستان کیست
وان پسته شکر شکن از نقلدان کیست
در جواب او
باز این قماشهای نفیس ازدکان کیست
وین طرفه رختهای نواز جامه دان کیست
از پوشیم بتاب و ببندم ز پیش بند
تا آن ز بقچه که و این از میان کیست
بینید شده بر سر بیدق مخنثان
هیهات دست پیچ شما بادبان کیست
منعم هنوز کهنه نشد صوفش و فقیر
ده ده قدک دریده نگه کن زیان کیست
آنجامه اتو زده و آنصوف سر بمهر
اینجا نگر که داغ که آنجا نشان کیست
آن پیش شاخ شرب چه شوخست در نظر
گویندگان درخت گل از گلستان کیست
هر کس که دید معنی قاری درین لباس
پرسید کاین متاع نفیس ازدکان کیست

اطلاعات

وزن: مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن (مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

یارب که آن درخت گل از گلستان کیست
وان پسته شکر شکن از نقلدان کیست
هوش مصنوعی: خدایا، آن درخت زیبای گل از کدام باغ آمده است و آن پسته شیرین و خوشمزه از کجا پیدا شده است؟
باز این قماشهای نفیس ازدکان کیست
وین طرفه رختهای نواز جامه دان کیست
هوش مصنوعی: این شعر به توصیف پارچه‌ها و لباس‌های زیبا و با کیفیت می‌پردازد و سوال می‌کند که این جنس‌های نفیس از کجا آمده و چه کسی آنها را با این زیبایی و ظرافت طراحی کرده است. به نوعی شاعر به تحسین هنر و craftsmanship در ساختن لباس‌ها اشاره می‌کند.
از پوشیم بتاب و ببندم ز پیش بند
تا آن ز بقچه که و این از میان کیست
هوش مصنوعی: من پرده‌ای از زمان برمی‌دارم و از جلوی خود می‌زنم تا ببینم که این چیزهایی که در اینجا هستند، در واقع چه هستند و چه از کجا آمده‌اند.
بینید شده بر سر بیدق مخنثان
هیهات دست پیچ شما بادبان کیست
هوش مصنوعی: در این بیت اشاره به یک موقعیت ناهنجار و غیرطبیعی است که در آن، مسائل و مشکلات به شکلی غیرمتعارف بروز کرده‌اند. به نظر می‌رسد که شاعر نسبت به وضعیتی که در آن مردان و زنان به نقش‌های خود پایبند نیستند و ممکن است در تشخیص هویت و جایگاه خود دچار سردرگمی شده‌اند، انتقاد می‌کند. همچنین، با استعاره‌ای از بادبان از مخاطب می‌خواهد تا مشخص کند چه کسی در این وضعیت مدیریت را بر عهده دارد. در کل، این ابیات به تنش‌ها و تضادهایی در جامعه اشاره دارد که بر سر هویت و نقش‌ها برپا شده است.
منعم هنوز کهنه نشد صوفش و فقیر
ده ده قدک دریده نگه کن زیان کیست
هوش مصنوعی: فرد بخشنده هنوز هم پیر نشده و در عوض، فقیر در تلاش است که خود را نشان دهد. به این نگا کن که زیان در کجاست.
آنجامه اتو زده و آنصوف سر بمهر
اینجا نگر که داغ که آنجا نشان کیست
هوش مصنوعی: در اینجا به زیبایی و آراستگی ظاهری شخص اشاره شده است. همچنین به دقت و اهمیت نشانه‌ها و علامت‌ها در زندگی اشاره دارد و بر نقش آن‌ها در شناخت افراد و موقعیت‌ها تأکید می‌کند. در مجموع، به این معناست که باید به جزئیات توجه کرد و بدانیم که هر نشانه‌ای چه معنایی دارد و چه کسی آن را به همراه دارد.
آن پیش شاخ شرب چه شوخست در نظر
گویندگان درخت گل از گلستان کیست
هوش مصنوعی: این بیت به زیبایی و شگفتی یک درخت گل اشاره دارد که در میان گل‌ها و زیبایی‌های طبیعت قرار دارد. گل‌ها و درخت‌ها به گونه‌ای هستند که نگاه هر بیننده‌ای را به خود جلب می‌کنند و هر یک در زیبایی خود ویژگی‌های خاصی دارند. در اینجا به نوعی از شوق و هیجان صحبت می‌شود که در دیدن این زیبایی‌ها ایجاد می‌شود.
هر کس که دید معنی قاری درین لباس
پرسید کاین متاع نفیس ازدکان کیست
هوش مصنوعی: هر کسی که به قاری نگاه کرد و معنی کار او را در این لباس پرسید، خواست بداند که این کالا و استعداد ارزشمند از کجا آمده است.