گنجور

شمارهٔ ۱۳ - شیخ سعدی فرماید

بس بگردید و بگردد روزگار
دل بدنیا در نبندد هوشیار
در جواب او
بس بپوشید و بپوشد روزگار
خلق را رخت زمستان وبهار
حال برتنگی بگفتم شمه
جستمش سر رشته ز آغاز کار
کای که وقتی پنبه بودی در کتو
وقت دیگر ریسمان بودی و تار
مدتی جولاهه دربارت کشید
عاقبت کرباس گشتی توله دار
عاقبت تا جامه در برها شدی
گه قباگه پیرهن گاهی ازار
نی نوی بینی بحال خویشتن
نی بماند کهنگی هم برقرار
این که درد کانها آورده اند
صوف و طاقین مربع بیشمار
نرمدست وقطی وخاراو حبر
برد و ابیاری ومخفی آشکار
تا بدانند این خداوندان رخت
کز لباس وجامه شان هست اعتبار
آدمی را باید ارمک بر بدن
ورنه جل بر پشت خود دارد حمار
هست زیلو در بساط و بوریا
جای گل گل باش جای خار خار
تا بود والای کلگون شفق
شقه چتر سپهر زرنگار
قاری از این حلهای معنوی
باد بر خور داردوش روزگار

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

بس بگردید و بگردد روزگار
دل بدنیا در نبندد هوشیار
هوش مصنوعی: بسیار در دنیا گردش کن و نگران نباش، زیرا فرد باهوش هرگز دلش را به دنیای فانی نمی‌بندد.
در جواب او
هوش مصنوعی: در جواب او، می‌توان گفت که شما هم چیزی برای گفتن دارید و نظرات شما هم اهمیت دارد. در واقع، هر کسی می‌تواند نظرات و افکارش را بیان کند و تبادل نظر باعث پیشرفت و درک بهتر موضوعات می‌شود.
بس بپوشید و بپوشد روزگار
خلق را رخت زمستان وبهار
هوش مصنوعی: روزگار به طور مداوم لباس‌های زمستانی و بهاری خود را بر تن مردم می‌پوشاند و آنها را در تغییر فصل‌ها درگیر می‌کند.
حال برتنگی بگفتم شمه
جستمش سر رشته ز آغاز کار
هوش مصنوعی: من احساس تنگی و ناراحتی خود را بازگو کردم و تلاش کردم که دلیلش را از ابتدا پیدا کنم.
کای که وقتی پنبه بودی در کتو
وقت دیگر ریسمان بودی و تار
هوش مصنوعی: ای کسی که زمانی فقط پنبه بودی و حالا به ریسمانی تبدیل شده‌ای و تار شده‌ای.
مدتی جولاهه دربارت کشید
عاقبت کرباس گشتی توله دار
هوش مصنوعی: مدتی در بارگاه تو کسی مشغول کار بود، اما در نهایت به سرنوشت ناپسندی دچار شد و تبدیل به کسی بی‌مقدار و بی‌ارزش گردید.
عاقبت تا جامه در برها شدی
گه قباگه پیرهن گاهی ازار
هوش مصنوعی: سرانجام، وقتی لباس بر تن کردی، گاهی مجلسی و گاهی دیگر، پیراهن و گاهی هم یک شلوار پوشیدی.
نی نوی بینی بحال خویشتن
نی بماند کهنگی هم برقرار
هوش مصنوعی: صدای نی را که می‌شنوی، حال خویش را درک کن، چون هیچ ذره‌ای از کهنگی در آن باقی نمانده است.
این که درد کانها آورده اند
صوف و طاقین مربع بیشمار
هوش مصنوعی: در اینجا به وضوح بیان شده است که نیازمندی‌ها و چالش‌های زندگی در قالبی خاص و با ظرافت به تصویر کشیده شده‌اند. به نوعی، درد و رنج‌هایی که در زندگی وجود دارد، به شکلی پیچیده و با ابعادی مختلف به نمایش گذاشته شده است. زندگی همچون یک چهارچوب بزرگ و پر از جزئیات است که هر کدام از آن‌ها داستانی را روایت می‌کنند.
نرمدست وقطی وخاراو حبر
برد و ابیاری ومخفی آشکار
هوش مصنوعی: این جمله به ویژگی‌ها و رفتارهای مختلف افراد یا چیزها اشاره دارد. نرمدست به دستان نرم اشاره دارد که ممکن است نشان‌دهنده لطافت یا مهارت باشد. "قطی" به ظاهری خاص یا خاصیت مشخص اشاره دارد. "خاراو" ممکن است به یک حالت دفاعی یا محافظ اشاره کند. "خبر برد" به انتقال اطلاعات یا خبر اشاره دارد. "آب‌واری" به آبیاری یا تامین آب اشاره دارد که برای رشد و زندگی ضروری است. و در نهایت "مخفی آشکار" نشان‌دهنده تضاد بین پنهان و نمایان بودن چیزی است. این عبارات به طور کلی به پیچیدگی و تنوع زندگی و افراد اشاره دارند.
تا بدانند این خداوندان رخت
کز لباس وجامه شان هست اعتبار
هوش مصنوعی: این جمله به این معناست که افرادی که مقام و جایگاه بالایی دارند، اعتبار و محتوای خود را از لباس و ظاهری که بر تن دارند، می‌گیرند. در واقع، لباس و ظاهر می‌تواند نشان‌دهنده ارزش و اعتبار آنها باشد.
آدمی را باید ارمک بر بدن
ورنه جل بر پشت خود دارد حمار
هوش مصنوعی: انسان باید بر روی بدن خود تسلط و کنترل داشته باشد، وگرنه مانند الاغی خواهد بود که بار سنگینی را بر دوش دارد و نمی‌تواند به درستی حرکت کند.
هست زیلو در بساط و بوریا
جای گل گل باش جای خار خار
هوش مصنوعی: در زندگی، در کنار نعمت‌ها و زیبایی‌ها، برخی مشکلات و ناملایمات نیز وجود دارند. اگر در ذهن و دل خود را در جایگاه گل و زیبایی‌ها قرار دهیم، باید بدانیم که در دنیای واقعی گاهی با خاری و دشواری نیز مواجه خواهیم شد. به عبارتی، توجهمان باید به زیبایی‌ها باشد، در حالی که به وجود چالش‌ها نیز آگاه باشیم.
تا بود والای کلگون شفق
شقه چتر سپهر زرنگار
هوش مصنوعی: تا زمانی که زیبایی‌های سپهر مانند چتر و رنگ‌های زیبا باقی است و درخشش آسمان ادامه دارد، همه چیز برپا و شگفت‌انگیز است.
قاری از این حلهای معنوی
باد بر خور داردوش روزگار
هوش مصنوعی: خواننده باید از این معانی عمیق و روحانی بهره‌مند شود و در زندگی‌اش از آنها بهره‌برداری کند.