شمارهٔ ۱۸ - این قصیده را قائم مقام در شکست ایران و استیلای روس از روی دل تنگی گفته است
روزگار است این که گه عزّت دهد گه خوار دارد
چرخِ بازیگر از این بازیچهها بسیار دارد
مهر اگر آرد بسی بیجا و بیهنگام آرد
قهر اگر دارد بسی ناساز و ناهنجار دارد
گه به خود چون زرقکیشان تهمت اسلام بندد
گه چو رُهبان و کشیشان جانبِ کفّار دارد
گه نظر با پلکنیک و با کپیتان و افیسر
گاه با سرهنگ و با سرتیپ و با سردار دارد
لشکری را گه به کام گرگ مردمخوار خواهد
کشوری را گه به دست مرد مردمدار دارد
گه به تبریز از پطربورغ اسپهی غَلّاب راند
گه به تفلیس از خراسان لشکری جرّار دارد
گه بلوری چند از آن جا بر سفاین حمل بندد
گه کروری چند از این جا بر هیونان بار دارد
هرچه زین اطوار دارد عاقبت چون نیک بینی
بر مراد چاکران خسرو قاجار دارد
شمارهٔ ۱۷ - در نکوهش آصف الدوله و سرداران فراری از جنگ روسیه: دین ز چه باقی است از بقای ولی عهدشمارهٔ ۱۹ - قطعه: صاحبا ای که به میدان سخن دانی
اطلاعات
وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن (رمل مثمن سالم)
قالب شعری: قصیده
منبع اولیه: ویکیدرج
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
روزگار است این که گه عزّت دهد گه خوار دارد
چرخِ بازیگر از این بازیچهها بسیار دارد
هوش مصنوعی: این دوران به گونهای است که گاهی انسان را محترم میشمارد و گاهی هم او را تحقیر میکند. زمانه مانند یک بازیگر است که هنرهای بسیاری در چنته دارد و با نیرنگهایش نقشهای متفاوتی را به تصویر میکشد.
مهر اگر آرد بسی بیجا و بیهنگام آرد
قهر اگر دارد بسی ناساز و ناهنجار دارد
هوش مصنوعی: عشق و محبت اگر در زمان و مکان مناسب نباشد، به نتیجهای نمیرسد و اگر خشم و کینهای در دل باشد، باعث ایجاد ناهماهنگی و مشکلات میشود.
گه به خود چون زرقکیشان تهمت اسلام بندد
گه چو رُهبان و کشیشان جانبِ کفّار دارد
هوش مصنوعی: گاهی همچون افرادی که به دینداری تظاهر میکنند، به مسلمانان نسبت دروغین میدهد و گاهی مانند راهبان و کشیشان به طرف کافران میرود.
گه نظر با پلکنیک و با کپیتان و افیسر
گاه با سرهنگ و با سرتیپ و با سردار دارد
هوش مصنوعی: گاهی به دیدار افرادی از قشرهای مختلف میپردازد؛ گاه با افراد در سطح بالا مانند افسران و سرهنگان، و گاهی با افرادی دیگر مانند کپیتانها و شخصیتهای نظامی در ارتباط است.
لشکری را گه به کام گرگ مردمخوار خواهد
کشوری را گه به دست مرد مردمدار دارد
هوش مصنوعی: بسیاری از مردم در شرایط مختلف به دو دسته تقسیم میشوند: کسانی که به دنبال قدرت و منفعت خود هستند و بر اساس میل و خواستههای شخصی عمل میکنند، و کسانی که به رفاه و امنیت اجتماعی اهمیت میدهند و به دنبال خدمت به مردم و بهبود وضعیت جامعه هستند. در واقع، در هر برههای ممکن است آنهایی که به خواستههای شخصی توجه دارند، به راحتی بر جوامع تسلط پیدا کنند، در حالی که افرادی که نیت خیر و خدمت به مردم دارند، با چالشها و موانع فراوانی روبرو میشوند.
گه به تبریز از پطربورغ اسپهی غَلّاب راند
گه به تفلیس از خراسان لشکری جرّار دارد
هوش مصنوعی: گاهی از تبریز سپاهی از پطرزبورغ به راه میافتد و گاهی از خراسان لشکری بزرگ به تفلیس میرود.
گه بلوری چند از آن جا بر سفاین حمل بندد
گه کروری چند از این جا بر هیونان بار دارد
هوش مصنوعی: گاه از آن سوی دریا، چندین بلور بر کشتیها منتقل میشود و گاه از این سو، بارهایی به هزاران بر روی اسبها حمل میگردد.
هرچه زین اطوار دارد عاقبت چون نیک بینی
بر مراد چاکران خسرو قاجار دارد
هوش مصنوعی: هر چیزی که در این دنیا وجود دارد، در نهایت اگر با دقت و درستی نگاه کنی، به آرزوی خدمتگزاران و دوستان پادشاه قاجار منتهی میشود.
حاشیه ها
1401/11/17 11:02
طاهری
چرخ بازیگر از این بازیچه ها بسیار دارد
پس: چرخ گردون گر دو روزی بر مراد ما نرفت
چنان نماند و چنین نیز هم نخواهد ماند :)
در عجبم ک چطور هیچ دیدگاه یا خوانشی برای این شعر ثبت نشدست...
1403/01/28 05:03
sam harris
درود بر شما رفیق جان.
آیا شنیدهاید که گاهاً در زبان عامه در تقدیر، تجلیل، تکریم عملکرد شخصی و یا خود شخص از جمله «حرف نداره...» استفاده میکنند.
قام خودش و آثارش آنقدر درخشان و باشکوهند که دیگر جایی برای هیچ حرفی وحدیثی باقی نمیماند.....
1403/10/06 03:01
محمدجلال
روزگار است این که گه عزت دهد گه خوار دارد
چرخ بازیگر از این بازیچه ها بسیار دارد
گر تو را خواری رسد باید صبوری میکنی و بهر بهروزی تلاش و چرخه را تکرار کن
چرخ با چرخ اَر زنی دانی که گه در پیش رویت ره فراخ و گه به دور تو همی دیوار دارد