شمارهٔ ۱۱۰
وزیر عصر و مجیر جهان مشیرالملک
دبیر دولت و صدر مهین و بل جهان
محیط جود محمّدعلی که همّت او
چو فیض هستی و صنع قضا نداشت کران
چو نور در بصر و جان به جسم و دل در بر
بزرگتر ز جهان بود در میان جهان
چنان دقیق که کلکش دقایق شب و روز
حساب کردی از ابتدای خلق زمان
عجب نباشد اگر در حسابگاه نشور
حساب خلق سپارد به کلک او یزدان
ندیده بودم الا پس از وفات مشیر
که زیر خاک رود بحر و جان سپاردکان
بمرد و مرد به همراه او سخا و کرم
برفت و رفت به دنبال او قرار و توان
برفت و زو دو گهر یادگار ماند بلی
بجزگهر چه بود یادگار از عمّان
چو او بمرد وگهرهای او یتیم شدند
گهرشناس خرد گوهر یتیم به جان
پس از هلاک وی این نکته گشت معلومم
که آفتاب توان کرد زیرگل پنهان
قدش کمان بد وکلکش بهراستی چون تیر
به حیرتم که چرا ماند تیر و جست کمان
به کیش من سر آن تیر را بریدن به
به جرم آنکه کمان را چرا نشد قربان
حکیم گوید چرخ از زمین بزرگترست
ولی منت بنمایم خلاف این برهان
از آنکه من به سر تربت مشیر شدم
سپهر دیدم در خاک تیره کرده کمان
ز بسکه عالم امکان به شخص او بد تنگ
نموده جانش بدرود عالم امکان
بزرگتر ز جهانی شد از جهان بیرون
جهان به خلق جهان تنگ گشته اینت نشان
اطلاعات
وزن: مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن (مجتث مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: قطعه
منبع اولیه: پروژهٔ بازبینی OCR
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
وزیر عصر و مجیر جهان مشیرالملک
دبیر دولت و صدر مهین و بل جهان
هوش مصنوعی: این جمله به توصیف مقامی بلندمرتبه و معتبر میپردازد که مسؤولیتهای زیادی در امور سیاسی و اداری کشور دارد. این فرد نه تنها در امور داخلی کشور نقش دارد، بلکه به عنوان مشاور و راهنمایی برای دیگران نیز شناخته میشود. او از شخصیتهای کلیدی و تأثیرگذار در اداره کشور به شمار میآید و جایگاهی بسیار مهم در ساختار دولتی دارد.
محیط جود محمّدعلی که همّت او
چو فیض هستی و صنع قضا نداشت کران
هوش مصنوعی: در انسان وجود محمّدعلی، روح طولانی و بیپایانی وجود دارد که همانند نعمت هستی و تحقق سرنوشت، محدودیتی ندارد.
چو نور در بصر و جان به جسم و دل در بر
بزرگتر ز جهان بود در میان جهان
هوش مصنوعی: نور به مانند نوری است که در دیده و جان میتابد و در دل و جسم انسان قرار دارد. این نور از همه چیز بزرگتر و والاتر است و در میان تمام موجودات جهان جاری است.
چنان دقیق که کلکش دقایق شب و روز
حساب کردی از ابتدای خلق زمان
هوش مصنوعی: تو به قدری دقیق و زیرکانه همه جزئیات شب و روز را محاسبه کردهای که از زمان آغاز خلقت هم فراتر میروی.
عجب نباشد اگر در حسابگاه نشور
حساب خلق سپارد به کلک او یزدان
هوش مصنوعی: تعجبی ندارد اگر در روز حساب، خداوند کارهای انسانها را به دفتر خود بسپارد.
ندیده بودم الا پس از وفات مشیر
که زیر خاک رود بحر و جان سپاردکان
هوش مصنوعی: من هرگز ندیده بودم، مگر بعد از فوت مشیر، که چگونه در زیر خاک، دریا و جان انسانها دفن میشود.
بمرد و مرد به همراه او سخا و کرم
برفت و رفت به دنبال او قرار و توان
هوش مصنوعی: مردی از دنیا رفت و همراه او ویژگیها و صفات نیکو همچون سخاوت و generosity نیز از بین رفت و آن صفات دیگر به دنبال او نرفتند و از میان رفتند.
برفت و زو دو گهر یادگار ماند بلی
بجزگهر چه بود یادگار از عمّان
هوش مصنوعی: او رفت و از او دو گوهر بهجا ماند. البته از چیزی جز آن دو گوهر چه میتوان بهعنوان یادگار یاد کرد، از عمان.
چو او بمرد وگهرهای او یتیم شدند
گهرشناس خرد گوهر یتیم به جان
هوش مصنوعی: وقتی او از دنیا رفت و فرزندانش بیسرپرست شدند، کسی که به ارزش و معانی چیزها آگاه است، به طور عمیق از این وضعیت متاثر میشود و به حال فرزندان یتیم دلش میسوزد.
پس از هلاک وی این نکته گشت معلومم
که آفتاب توان کرد زیرگل پنهان
هوش مصنوعی: پس از مرگ او، این نکته برایم روشن شد که خورشید نمیتواند زیر خاک پنهان بماند.
قدش کمان بد وکلکش بهراستی چون تیر
به حیرتم که چرا ماند تیر و جست کمان
هوش مصنوعی: قدش مانند کمان است و کمرش به راستی مثل تیر. در حیرتم که چرا تیر در حال حرکت مانده و کمان به جلو نرفته است.
به کیش من سر آن تیر را بریدن به
به جرم آنکه کمان را چرا نشد قربان
هوش مصنوعی: در دین و آیین من، سر آن تیر را بریدن کار درستی نیست، چرا که به خاطر آن که کمان قربانی نشد، این عمل به هیچ وجه قابل قبول نیست.
حکیم گوید چرخ از زمین بزرگترست
ولی منت بنمایم خلاف این برهان
هوش مصنوعی: حکیم میگوید که دایره آسمان از زمین بزرگتر است، اما من خلاف این ادعا را ثابت میکنم.
از آنکه من به سر تربت مشیر شدم
سپهر دیدم در خاک تیره کرده کمان
هوش مصنوعی: وقتی به سر قبر مشیر رفتم، شاهد آسمانی شدم که بر روی زمین تاریک مانند کمانی کشیده شده است.
ز بسکه عالم امکان به شخص او بد تنگ
نموده جانش بدرود عالم امکان
هوش مصنوعی: به خاطر اینکه همه چیز در جهان به شدت بر روی او فشار آورده، روحش از جهان امکان وداع میکند.
بزرگتر ز جهانی شد از جهان بیرون
جهان به خلق جهان تنگ گشته اینت نشان
هوش مصنوعی: بزرگتر از آنچه در دنیا وجود دارد، از خود عالم فراتر رفتهای و به خاطر خلق جهان، این نشانه نشان میدهد که برای تو، دنیا تنگ شده است.