گنجور

شمارهٔ ۱۵

مردم این ملک را حق نعمتی از غیب داد
شکر این نعمت بباید کرد تا گردد زیاد
شکر لله کز فروغ آفتاب اوج دین
چون سواد دیده کسب روشنی کرد این سواد
پیش ارباب نظر زیبد اگر زین روشنی
نام باشد بقعه بغداد را عین البلاد
شرع را تجدید رونق داد رأفت پیشه
باز بر رخسار ملک ایزد در رحمت گشاد
سر برون آورد صدری از گریبان قضا
باز بر دست امل افتاد دامان مراد
مدرکی آمد که ادراکش بفیض انکشاف
راه استدلال را سدیست در حسن سواد
امهات سفلی و آبای علوی را جواد
در مرور مدت تزویج فرزندی نزاد
پیش در کش علم بر قسم بدیهی منحصر
بر دلش نه فکر هر مضمون که باشد مستفاد
فتح تزویج ار دهد نهیش بحکم افتراق
رغبت الفت نمی ماند صور را با سواد
در میان آب و آتش عقد بندد امر او
از میان این و آن خیزد حجاب خاک و باد
مرجع ارباب حاجت نغمه ابر تقی
آنکه نامش می رساند نام لقمان را بیاد
مرحبا ای نسخه ات مجموعه فضل و هنر
مرحبا ای خامه ات سرو ریاض عدل داد
صبح آخر محضرت بهر طلوع مهر جود
پایه اول ز معراج کمالت اجتهاد
کشته تیغ زبان اوست هر دم کافری
آفرین ای قاضی غاضی همین باشد جهاد
هست رای بر هدایت بر تو رسم اقتدا
هست نوعی از عبارت بر تو حسن اعتقاد
در صلاح کار عالم عزم رای روشنست
آنچنان خواهم که قطعا کون را نبود فساد
شکر لله فیض تشریف نشاط افزای او
دشمنان را کرد محزون دوستان را کرد شاد
قطع ره تا کرده طوف کعبه وصل ترا
چون بیفزاید به بخت خود فضولی اعتماد
تا بنای دهر را باشد اساس اعتبار
بر سر اهل حقیقت سایه‌ات ممدود باد

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف)
قالب شعری: قصیده
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

مردم این ملک را حق نعمتی از غیب داد
شکر این نعمت بباید کرد تا گردد زیاد
هوش مصنوعی: مردم این سرزمین از نعمت‌های پنهانی برخوردار شده‌اند و باید قدردان این نعمت‌ها باشند تا این برکت‌ها بیشتر شود.
شکر لله کز فروغ آفتاب اوج دین
چون سواد دیده کسب روشنی کرد این سواد
هوش مصنوعی: سپاس خداوندی را که به برکت روشنایی آفتاب دین، این تاریکی (نفهمی) قدرت دریافت و روشنی را پیدا کرد.
پیش ارباب نظر زیبد اگر زین روشنی
نام باشد بقعه بغداد را عین البلاد
هوش مصنوعی: اگر بخواهیم به اربابان و دانایان نظر بیفکنیم، شایسته است که به این روشنی توجه کنیم که نام بقعه بغداد، نشانه و نماد این سرزمین است.
شرع را تجدید رونق داد رأفت پیشه
باز بر رخسار ملک ایزد در رحمت گشاد
هوش مصنوعی: قوانین دین را دوباره زنده کرد و مهربانی بر چهره سلطنت خداوند، رحمت را گسترش داد.
سر برون آورد صدری از گریبان قضا
باز بر دست امل افتاد دامان مراد
هوش مصنوعی: سرنوشتی نامعلوم و دشوار در انتظار است، اما با تلاش و آرزو، به اهداف و آرزوهای خود دست خواهیم یافت.
مدرکی آمد که ادراکش بفیض انکشاف
راه استدلال را سدیست در حسن سواد
هوش مصنوعی: مدرکی به دست آمد که درک آن، به واسطه روشن شدن راه بحث و استدلال، مانع از زیبا نوشتن می‌شود.
امهات سفلی و آبای علوی را جواد
در مرور مدت تزویج فرزندی نزاد
هوش مصنوعی: جواد در طول مدت ازدواجش فرزندی نیاورده و نه از مادران پست و نه از پدران بالا و برتر، هیچ‌کدام در این زمینه نقشی نداشته‌اند.
پیش در کش علم بر قسم بدیهی منحصر
بر دلش نه فکر هر مضمون که باشد مستفاد
هوش مصنوعی: علم و دانش تنها به قلب و احساسات انسان مربوط می‌شود و هر موضوعی که از آن برداشت می‌شود، باید از طریق فکر و تعقل و درک عمیق کسب شود.
فتح تزویج ار دهد نهیش بحکم افتراق
رغبت الفت نمی ماند صور را با سواد
هوش مصنوعی: اگر پیوند ازدواج به هم بخورد و از هم جدا شوند، دیگر اشتیاق و محبت بین آن‌ها باقی نخواهد ماند و در نتیجه زیبایی‌ها و جذابیت‌ها نیز رنگ می‌بازد.
در میان آب و آتش عقد بندد امر او
از میان این و آن خیزد حجاب خاک و باد
هوش مصنوعی: در دل آب و آتش، فرمان او جاری می‌شود و از بین این دو، حرکت می‌کند. حجاب‌های خاک و باد مانع او نمی‌شود.
مرجع ارباب حاجت نغمه ابر تقی
آنکه نامش می رساند نام لقمان را بیاد
هوش مصنوعی: مرجع و منبع اصلی خواسته‌ها و نیازها، صدای ابر تقی است. کسی که نامش انسان را به یاد لقمان می‌اندازد.
مرحبا ای نسخه ات مجموعه فضل و هنر
مرحبا ای خامه ات سرو ریاض عدل داد
هوش مصنوعی: سلام، ای نمونه‌ای از فضیلت و هنر! سلام بر قلم تو، که مانند درخت سرو در باغ عدل و انصاف است.
صبح آخر محضرت بهر طلوع مهر جود
پایه اول ز معراج کمالت اجتهاد
هوش مصنوعی: صبح آخر برای ظهور خورشید مهربانی و سخاوت توست. پایه نخستین از عروج و کمال تو، تلاش و کوشش مستمر است.
کشته تیغ زبان اوست هر دم کافری
آفرین ای قاضی غاضی همین باشد جهاد
هوش مصنوعی: هر لحظه به واسطه سخنان او کافران و بی‌ایمانان از گزند او آسیب می‌بینند، ای قاضی بالاترین! آیا همین جهاد نیست؟
هست رای بر هدایت بر تو رسم اقتدا
هست نوعی از عبارت بر تو حسن اعتقاد
هوش مصنوعی: هدایت و رهنمودی که از جانب تو وجود دارد، بر دیگران الگویی برای پیروی می‌شود و این نشان‌دهنده‌ی نیک‌باوری و اعتقاد صحیح به تو است.
در صلاح کار عالم عزم رای روشنست
آنچنان خواهم که قطعا کون را نبود فساد
هوش مصنوعی: در این بیت، به ضرورت و اهمیت تصمیم‌گیری روشن در امور عالم اشاره شده است. بیان می‌شود که با داشتن اراده‌ای قاطع و روشن، می‌توان از فساد و ناهنجاری‌ها در جهان جلوگیری کرد و به سامان‌دهی کارها پرداخت. به عبارت دیگر، نیت و هدفی خواسته شده که می‌تواند باعث بهبود شرایط و جلوگیری از مشکلات گردد.
شکر لله فیض تشریف نشاط افزای او
دشمنان را کرد محزون دوستان را کرد شاد
هوش مصنوعی: باید شکرگزار خداوند بود، چون رحمت و بزرگی او باعث خوشحالی دوستان و ناراحتی دشمنان شده است.
قطع ره تا کرده طوف کعبه وصل ترا
چون بیفزاید به بخت خود فضولی اعتماد
هوش مصنوعی: برای رسیدن به کعبه و وصال تو، باید راه را بست. چگونه می‌توان با بی‌احتیاطی به شانس خود افزود؟
تا بنای دهر را باشد اساس اعتبار
بر سر اهل حقیقت سایه‌ات ممدود باد
هوش مصنوعی: باشد که پایه‌های دنیا بر اساس اعتباری که تو به اهل حقیقت می‌بخشی، برقرار بماند و سایه‌ات همیشه بر سر آنها گسترده باشد.