فروغی بسطامیغزل شمارهٔ ۴۰۰
گدایی از در میخانه باید دم به دم کردن
سفالین کاسهٔ می را خیال جام جم کردن
دمادم کار ساقی چیست در میخانه می‌دانی
به مخموران قدح دادن به مسکینان کرم کردن
صبا ای کاش می‌گفتی بدان آهوی مشکین مو
که بعد از رام گردیدن، خطاکاری است رم کردن
زلیخا را محبت کرد رسوای جهان آخر
که بی‌تقصیر یوسف را نباید متهم کردن
زبان تیشه با فرهاد گفتا در دم رفتن
که راه کوی شیرین را ز سر باید قدم کردن
فلک از کعبهٔ کویش مرا بیرون کشید امشب
که نتوان قتل صید محترم را در حرم کردن
پی تعظیم ابروی کجش برخاستم از جا
که زیر تیغ او باید به مردن قد علم کردن
پس از کشتن به فریادم رسید آن خسرو خوبان
که داد کشتگان را می‌دهد بعد از ستم کردن
اگر در روضهٔ رضوان خرامی، حور می‌گوید
که باید پیش بالای تو طوبی را قلم کردن
نهادم تا به کویت پا، نرفتم بر سر کویی
که بعد از کعبه نتوان شجرهٔ بیت الصنم کردن
من آن روزی که دیدم خیل مژگان تو را گفتم
که تسخیر دل شاهان توانی بی حشم کردن
نمی‌شاید به جرم عاشقی کشتن گدایی را
که نتواند تظلم پیش شاه محتشم کردن
خدیو دادگستر ناصرالدین شاه دین پرور
که می‌باید به هر حکمی وجودش را حکم کردن
شهنشاها بهر شعری مگر نامت رقم کرده
که اشعار فروغی را به زر باید رقم کردن
غزل شمارهٔ ۳۹۹: شعار عشق بازان چیست، خوبان را دعا کردنغزل شمارهٔ ۴۰۱: نه از جمال تو قطع نظر توان کردن
اطلاعات
وزن: مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن (هزج مثمن سالم)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
گدایی از در میخانه باید دم به دم کردن
سفالین کاسهٔ می را خیال جام جم کردن
هوش مصنوعی: فقر و نیازمندی به این نیست که همیشه در انتظار خوشبختی و ثروت باشیم. بلکه باید با صبر و تلاش، لحظه به لحظه به دنبال بهبود وضعیت خود باشیم. در این مسیر، حتی چیزهای ساده‌ای مثل یک کاسه میوانند به ما احساس شادی و غنای زندگی بدهند، و مهم این است که بتوانیم از همین لحظات بهره‌برداری کنیم.
دمادم کار ساقی چیست در میخانه می‌دانی
به مخموران قدح دادن به مسکینان کرم کردن
هوش مصنوعی: ساقی در میخانه به طور مداوم مشغول چه کاری است؟ آیا می‌دانی که او به می‌نوشیدگان شراب می‌ریزد و به نیازمندان لطف می‌کند؟
صبا ای کاش می‌گفتی بدان آهوی مشکین مو
که بعد از رام گردیدن، خطاکاری است رم کردن
هوش مصنوعی: ای صبا، کاش به آن آهوی زیبا و مشکی می‌گفتی که پس از آرام شدن و رام شدن، دیگر نباید خطا کرده و فرار کند.
زلیخا را محبت کرد رسوای جهان آخر
که بی‌تقصیر یوسف را نباید متهم کردن
هوش مصنوعی: زلیخا به یوسف محبت ورزید و در نهایت باعث رسوایی خود شد، اما نباید یوسف را که بی‌گناه بود، مقصر دانست.
زبان تیشه با فرهاد گفتا در دم رفتن
که راه کوی شیرین را ز سر باید قدم کردن
هوش مصنوعی: تیشۀ زبان فرهاد به او گفت: هنگام رفتن باید با دقت و با احتیاط قدم برداری تا راه رسیدن به شیرین را گم نکنی.
فلک از کعبهٔ کویش مرا بیرون کشید امشب
که نتوان قتل صید محترم را در حرم کردن
هوش مصنوعی: امشب آسمان مرا از کعبهٔ آن محبوب جدا کرد، زیرا نمی‌توان در حرم این معشوق، به شکار محبوبی که مورد احترام است، پرداخت.
پی تعظیم ابروی کجش برخاستم از جا
که زیر تیغ او باید به مردن قد علم کردن
هوش مصنوعی: به خاطر ارادت و احترام به ابروی کج او، از جایی که بودم بلند شدم، چون برای من لازم است که در برابر او، حتی اگر قرار باشد جانم را هم از دست بدهم، ایستادگی کنم.
پس از کشتن به فریادم رسید آن خسرو خوبان
که داد کشتگان را می‌دهد بعد از ستم کردن
هوش مصنوعی: پس از آنکه به قتل رسیدم، آن شاه خوبان به فریادم آمد و پس از اینکه ظلم کرده، به کشتگان کمک می‌کند.
اگر در روضهٔ رضوان خرامی، حور می‌گوید
که باید پیش بالای تو طوبی را قلم کردن
هوش مصنوعی: اگر در باغ بهشت قدم بزنی، حوری‌ها می‌گویند که باید در کنار تو، درخت طوبی را با قلم تزئین کنند.
نهادم تا به کویت پا، نرفتم بر سر کویی
که بعد از کعبه نتوان شجرهٔ بیت الصنم کردن
هوش مصنوعی: من به عشق و شوق تو پا به کوی تو گذاشتم، اما هرگز به مکانی که بعد از خانهٔ کعبه نتوان از آن، به گونه‌ای بی‌احترامی به معبد پرستش کرد، نرفتم.
من آن روزی که دیدم خیل مژگان تو را گفتم
که تسخیر دل شاهان توانی بی حشم کردن
هوش مصنوعی: روزی که چشمان زیبای تو را دیدم، به خود گفتم که با این魅یت می‌توانی دل‌های پادشاهان را بدون نیاز به هیچ ابزاری تسخیر کنی.
نمی‌شاید به جرم عاشقی کشتن گدایی را
که نتواند تظلم پیش شاه محتشم کردن
هوش مصنوعی: به خاطر عشق، کشتن یک فقیر که نتواند با قدرت از خود دفاع کند، کار درستی نیست.
خدیو دادگستر ناصرالدین شاه دین پرور
که می‌باید به هر حکمی وجودش را حکم کردن
هوش مصنوعی: ناصرالدین شاه، که پادشاهی دادگستران و دین‌پرور بود، به گونه‌ای است که وجودش باید در همه احکام و تصمیمات تأثیرگذار باشد.
شهنشاها بهر شعری مگر نامت رقم کرده
که اشعار فروغی را به زر باید رقم کردن
هوش مصنوعی: شاهان تنها به خاطر شعری که درباره‌ات سروده شده، نام تو را به یاد دارند و اشعار فروغی باید با طلا نوشته شوند.
حاشیه ها
1394/01/04 07:04
هاشمی جویباری
دربیت دهم وزن شعری متوازن نیست وترکیب "شجره بیت الصنم" مقبول نازک طبعان نخواهد بود.
1398/10/16 14:01
عرض ادب خدمت آقای جویباری اگر اینطور بخوانیم شاید در ست باشد
که بعد از کعبه نتوان شج ره بیت الصنم کردن----
منظو ر این است که پس از فتح مکه و اینکه کعبه قبله شد شایسته نیست اسامی بت های خانه کعبه را بر شمریم.